"Việc thay đổi cách tính lương hưu từ năm 2018 trở đi không chỉ tác động đến lao động nữ mà có tác động chung đến tất cả người lao động. Tuy nhiên, tác động đến lao động nam là từng bước theo lộ trình, còn với lao động nữ thì không có lộ trình" - ông Phạm Lương Sơn, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, đã khẳng định như vậy khi chia sẻ quan điểm của ngành cũng như đề xuất mới về cách tính lương hưu của lao động nữ từ ngày 1-1-2018.

Phóng viên: Mới đây, một số bộ, ngành đã đề nghị dừng thực hiện khoản 2, điều 56 Luật BHXH năm 2014 hoặc phải có lộ trình vì cho rằng cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu từ ngày 1-1-2018 là bất bình đẳng và có thể gây sốc cho lao động nữ, thưa ông?

- Ông Phạm Lương Sơn: Liên quan đến vấn đề này, Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam đã có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH), Chủ tịch QH, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH đề nghị xem xét, sửa đổi cách tính lương hưu đối với lao động nữ quy định tại Luật BHXH năm 2014 theo hướng vẫn thực hiện như quy định cũ của Luật BHXH năm 2006. Trước đó, Văn phòng Chính phủ cũng có công văn gửi Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ giao Bộ LĐ-TB-XH cân nhắc thêm phương án cho phép thay đổi dần trong 5 năm bắt đầu từ ngày 1-1-2018 như công thức tính lương hưu đối với lao động nam. BHXH Việt Nam ủng hộ quan điểm của Chính phủ trong vấn đề này. Tuy nhiên, để đưa ra được quyết định dừng hay thực hiện theo lộ trình khoản 2, điều 56 Luật BHXH thì theo quy trình chung, sau khi Chính phủ thống nhất phương án sẽ báo cáo QH và QH sẽ quyết định.

Thế nhưng, tôi cũng nhắc lại quy định cách tính lương hưu đối với lao động nữ từ ngày 1-1-2018 trở đi không phải là quy định mới. Từ năm 2003, khi Chính phủ sửa đổi Điều lệ BHXH theo Nghị định số 01/2003/NĐ-CP, việc điều chỉnh của Luật BHXH năm 2014 là đưa công thức tính mức lương hưu đối với lao động nữ quay trở lại trước đây, chứ không phải là chính sách mới. Đối với lao động nam, từ năm 1995 đến nay, để đạt được hưởng lương hưu ở mức cao tối đa 75% thì đều phải có 30 năm đóng BHXH (từ năm 2003 đến nay số năm lao động nam đóng BHXH luôn cao hơn lao động nữ 5 năm).

BHXH Việt Nam có đề xuất gì về cách tính lương hưu của lao động nữ từ ngày 1-1-2018, thưa ông?

- Trong tháng 10 vừa qua, tại cuộc họp với Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB -XH) bàn về các phương án xử lý chênh lệch về cách tính lương hưu giữa lao động nam và lao động nữ, đại diện BHXH Việt Nam đã đề xuất phương án áp dụng lộ trình điều chỉnh cách tính lương hưu đối với lao động nữ trong 5 năm như sau: 15 năm đầu đóng BHXH tính bằng 45%, sau đó: nghỉ hưu năm 2018: 8 năm tiếp theo, mỗi năm tính thêm 3%, sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu năm 2019: 6 năm tiếp theo, mỗi năm tính thêm 3%, sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu năm 2020: 4 năm tiếp theo, mỗi năm cộng 3%, sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu năm 2021: 2 năm tiếp theo, mỗi năm cộng 3%, sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi: các năm tiếp theo mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%.

Theo phương án này, để đạt được tỉ lệ hưởng lương hưu ở mức tối đa là 75% thì lao động nữ nghỉ hưu trong năm 2018 phải có 26 năm đóng BHXH; nghỉ hưu trong năm 2019 phải có 27 năm; trong năm 2020 là 28 năm; năm 2021 là 29 năm; từ năm 2022 trở đi là 30 năm.

Việc thay đổi cách tính lương hưu từ năm 2018 trở đi không chỉ tác động đến lao động nữ mà có tác động chung đến tất cả người lao động

Như vậy, phương án này hoàn toàn tương đồng với lộ trình thay đổi cách tính lương hưu như đối với lao động nam; nghĩa là khi kết thúc lộ trình vào năm 2022, để đạt được tỉ lệ hưởng 75% thì cả lao động nam và nữ đều phải có số năm đóng BHXH tăng thêm 5 năm (mỗi năm tăng thêm 1 năm đóng).

Để xử lý sự chênh lệch về cách tính lương hưu giữa lao động nam và lao động nữ, Bộ LĐ-TB-XH là cơ quan chủ trì soạn thảo Luật BHXH nên Bộ LĐ-TB-XH sẽ tham mưu cho Chính phủ tính toán, cân nhắc các giải pháp nhằm bảo đảm nguyên tắc: không để lao động nữ thiệt thòi; thực hiện có lộ trình; bảo đảm nguyên tắc đóng - hưởng; tạo điều kiện cho quỹ BHXH ổn định, phát triển bền vững và không gây bức xúc trong xã hội.

Dư luận cho rằng cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu mới sẽ khiến hàng triệu lao động nữ bị giảm lương hưu, thưa ông?

- Theo dự báo của chúng tôi, năm 2017, cả nước có khoảng 57.500 lao động nữ nghỉ hưu; năm 2018, sẽ có khoảng 49.700 lao động nữ nghỉ hưu đúng tuổi 55 (chưa tính số lao động nghỉ hưu trước tuổi) và cách tính lương hưu mới sẽ tác động đến khoảng 21.000 lao động nữ trong số đó. Như vậy, thông tin hàng triệu lao động nữ bị giảm lương hưu là không đúng.

Hơn nữa, quan điểm cho rằng cách tính lương hưu từ năm 2018 trở đi đối với lao động nữ là bất bình đẳng giới là chưa thấu đáo. Bởi lẽ, khi kết thúc lộ trình thay đổi cách tính lương hưu, để đạt được tỉ lệ hưởng lương hưu ở mức tối đa thì số năm đóng BHXH của lao động nam vẫn luôn cao hơn lao động nữ là 5 năm. Vấn đề là đối với lao động nữ, nếu áp dụng ngay gây nên tâm lý hụt hẫng.