Từ lâu trên thế giới, việc gắn mã vạch trên bao bì sản phẩm lưu thông trên thị trường được áp dụng rất nghiêm ngặt. Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ, việc quét mã vạch để kiểm tra chất lượng hàng hóa trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Hầu hết hàng hóa lưu thông trên thị trường đều cần phải có mã vạch. Mã vạch hàng hóa bao gồm 2 phần: mã số của hàng hóa để con người nhận diện bằng mắt thường và phần mã vạch chỉ để dành cho các loại máy tính, máy quét đọc đưa vào quản lý hệ thống.

Mã vạch không phải do doanh nghiệp tự nghĩ ra mà phải đăng ký và được cấp phép bởi tổ chức mã số, mã vạch GS1. Chất lượng mã vạch tốt có nghĩa là mã vạch đó được in trên bao bì tốt, dễ nhận biết, đọc nhanh. Chất lượng mã vạch là biểu tượng của sản phẩm đó, sản phẩm tốt thì có nhãn mác tốt, đầy đủ. Một sản phẩm đáng tin cậy thì thông tin về sản phẩm, doanh nghiệp phải đầy đủ và rõ ràng.

Hiện nay, ở Việt Nam, hàng hóa trên thị trường hầu hết áp dụng chuẩn mã vạch EAN của Tổ chức Mã số vật phẩm quốc tế (EAN International) với 13 con số, chia làm 4 nhóm, có cấu tạo và ý nghĩa từ trái qua phải như sau: Từ trái sang phải, 3 chữ số đầu là mã số về quốc gia (hay vùng lãnh thổ); tiếp theo gồm 4 chữ số là mã số về doanh nghiệp; tiếp nữa gồm 5 chữ số là mã số về hàng hóa; số cuối cùng (bên phải) là số về kiểm tra...

Để nhận biết hàng thật hay giả, một trong những cách phân biệt tốt nhất là xem phần mã vạch. Thậm chí còn biết được xuất xứ của sản phẩm. Đây là cách nhận biết hàng thật - giả tuyệt đối đúng 100%.

Mã vạch có 2 loại, đó là mã vạch gồm 8 số và 13 số, từ các con số này sẽ cho chúng ta biết tất cả về sản phẩm; mã vạch 8 và 13 số đều có cách nhận biết giống nhau.

Hiểu mã vạch để trở thành người tiêu dùng thông minh Ảnh: EAN

Một chuyên gia của Hội Bảo vệ người tiêu dùng Anh khuyên người tiêu dùng nên ghi nhớ câu nói “chẵn nhân ba cộng lẻ” để nhận biết hàng thật, hàng giả, rất đơn giản và dễ nhớ sẵn trên mã vạch.

“Chẵn nhân ba cộng lẻ” nghĩa là sao? Đầu tiên, để biết xuất xứ của mặt hàng, ta chỉ cần xem 3 chữ số đầu tiên của mã vạch. Lấy ví dụ: nếu 3 chữ số đầu là 893 thì mặt hàng này được sản xuất tại Việt Nam, nếu là 690, 691, 692, 693 là hàng của Trung Quốc, 880 là hàng của Hàn Quốc, 885 là hàng của Thái Lan...

Khi đã biết nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa đó, giờ hãy xem nó là hàng thật hay hàng giả, hàng nhái nhé. Chúng ta lấy tổng của các con số hàng chẵn nhân 3 cộng với tổng các chữ số hàng lẻ (trừ số thứ 13 ra, đây là số để kiểm tra, đối chiếu).

Sau đó lấy số này cộng với con số thứ 13 nếu số này có đuôi bằng 0 thì đấy là hàng thật, nếu đuôi của tổng này khác 0 thì chắc chắn là hàng giả, hàng nhái.

Ví dụ, chúng ta xem một sản phẩm A có nguồn gốc từ Hàn Quốc có dãy mã vạch 8809013350421 xem có phải là hàng thật không? Tổng các con số hàng lẻ là A = 8+0+0+3+5+4 = 20; tổng các con số hàng chẵn: B = 8+9+1+3+0+2=23; bây giờ ta lấy: C = A+Bx3 = 20+23x3 = 109; tiếp D = C+1 (con số ở vị trí cuối cùng) = 109+1 = 120, con số này có đuôi bằng 0, vậy có thể kết luận đây là hàng thật.

Tất nhiên không có gì tuyệt đối, trong thực tế, với kỹ thuật ngày càng tinh vi, nhiều loại hàng hóa được làm giả, làm nhái “từ đầu đến chân” không bỏ sót một chi tiết nào thì mã vạch cũng không phải là ngoại lệ.

Do đó ngoài mã vạch, chúng ta cần chú ý đến các yếu tố khác như kiểm tra hóa đơn chứng từ, tem chống hàng giả, thông tin nhãn phụ bằng tiếng Việt (đối với hàng hóa nhập khẩu), hình thức sản phẩm, độ bóng, đẹp, sắc cạnh của các đường viền, logo, vỏ bao bì, nội dung, bố cục, thông tin sản phẩm phải được ghi chi tiết, rõ ràng… thì sẽ tốt hơn.