Ước mơ cải lão hoàn đồng, hư đâu thay đó tưởng như mãi mãi là ước mơ. Tuy nhiên, những hiểu biết về tế bào gốc (TBG), một loại tế bào như nguồn nguyên liệu có thể tạo ra các tế bào thay thế cho các tổ chức bị hư hỏng, đang là niềm hy vọng rõ nét dần để ước mơ trở thành sự thật.

Tác dụng chữa bệnh của tế bào gốc

Quá trình liền vết thương và phục hồi sự thoái hóa hoặc tổn thương các tế bào trong cơ thể rất phức tạp. Chính các TBG là lực lượng dự trữ được huy động để tái tạo các tế bào bị tổn thương đó. Ở cơ thể còn trẻ, khỏe thì lượng TBG phong phú nên khả năng liền vết thương nhanh và mạnh. Ở người già thì lượng TBG giảm nhiều nên dẫn đến các biểu hiện của tuổi già, giảm chức năng các cơ quan hoặc không liền được vết thương. Vì vậy, dùng TBG trong điều trị chính là đưa vào cơ thể các tế bào non trẻ để tạo ra các loại tế bào mới bổ sung, thay thế cho các tế bào và tổ chức của cơ quan đã bị tổn thương hoặc đã mất chức năng.

Phân tách tế bào gốc tại Bệnh viện Vạn Hạnh    Ảnh: V.H

Tế bào gốc có ở đâu?

TBG được lưu giữ tại các vị trí đặc biệt gọi là “ổ” nằm rải rác trong các tổ chức và cơ quan của cơ thể. Từ đây, các TBG cứ đều đặn tăng sinh và biệt hóa (tăng tốc khi bị nhiễm trùng hoặc chấn thương), cung cấp nguồn tế bào mới để tái tạo tổ chức và giữ cho cơ thể luôn ở trạng thái cân bằng.

Trước đây, việc lấy TBG chủ yếu ở tủy xương và máu ngoại vi, nhưng số lượng thường ít, do đó hoặc phải lấy rất nhiều tủy xương hay máu hoặc phải nuôi cấy để đạt được số lượng tế bào cần thiết. Ngày nay, một số nghiên cứu cho thấy lấy TBG nguồn gốc từ tổ chức mỡ (ADSCs) là một biện pháp tối ưu. Tổ chức mỡ, đặc biệt mỡ bụng, có rất nhiều TBG, không phải nuôi cấy phức tạp mà vẫn có thể lấy đủ số lượng TBG phục vụ điều trị. Lấy mỡ bụng rất đơn giản, hầu như không gây tổn hại cho bệnh nhân. 

Ở Việt Nam, nguồn TBG thường sử dụng cho việc ghép được lấy từ: Tủy xương, máu ngoại vi và từ máu dây rốn. Việc sử dụng ADSCs đang được một số trung tâm triển khai bước đầu, có thể trở thành nguồn ghép tế bào chính trong tương lai. Điều này đem lại nhiều hy vọng cho bệnh nhân. 

Trong liệu trình điều trị, bệnh nhân sẽ được phân tách TBG từ mỡ hoặc tủy xương (tùy từng trường hợp cụ thể). Sau đó, TBG sẽ được hoạt hóa bằng huyết tương giàu tiểu cầu của chính bệnh nhân và ánh sáng đơn sắc. Sự hoạt hóa này giúp các TBG được cài đặt trong “tư thế sẵn sàng” để giúp khớp gối của bệnh nhân phục hồi, các TBG này sẽ được bơm trực tiếp vào khớp. Các TBG sẽ được hoạt hóa thành các tế bào sụn khớp để hồi phục những nơi sụn khớp bị tổn thương. Hơn nữa, chính các thành phần protein trong huyết tương giàu tiểu cầu (cytokines) và các chiết xuất từ TBG là các hóa chất kháng viêm mạnh, đẩy lùi quá trình viêm, giảm đau cho bệnh nhân một cách an toàn và sinh học nhất. Sau hơn 12 tháng triển khai, bệnh nhân được đánh giá bằng nhiều phương tiện và triệu chứng đau. Bệnh nhân giảm đau nhiều, phục hồi chức năng vận động đáng kể và hầu hết đều không phải dùng thuốc kháng viêm và giảm đau hằng ngày.

Công nghệ TBG đang dần trở thành hiện thực giúp con người đẩy lùi được nhiều bệnh lý tự miễn và thoái hóa, giúp con người có thể sống lâu hơn và chất lượng sống tốt hơn. 

ThS-BS LÊ THỊ BÍCH PHƯỢNG
(Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh)