Trái cây là loại thực phẩm tươi, thời hạn sử dụng ngắn, nhưng ở nước ta nói chung, tại Hà Nội nói riêng, mặt hàng này được bày bán rất dễ dãi. Hằng ngày, trái cây các loại theo người bán hàng rong ruổi khắp các ngõ xóm, tuyến đường. Hàng hóa không được bảo quản đúng cách, không có thông tin, tem nhãn về nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng sản phẩm, lượng tồn dư hóa chất...
Qua thống kê sơ bộ của Sở Công Thương, tại khu vực nội thành hiện có hàng trăm tổ chức và cá nhân đang kinh doanh mặt hàng này. Trong đó có 10 công ty bán buôn, 464 cửa hàng, quầy hàng cố định bán lẻ, nhưng chỉ có 30% cửa hàng có tủ mát để bảo quản, 50% cửa hàng có giá kệ bày hàng; còn lại phần lớn để trái cây trên hộp xốp, mẹt... Số lượng người bán hoa quả bằng xe đạp, xe máy, hàng rong... ước còn gấp hai, ba lần các điểm kinh doanh cố định. Không chỉ thiếu an toàn thực phẩm, việc bán hàng rong còn gây ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, an toàn trật tự giao thông.
Hà Nội quyết dẹp trái cây bán rong, không rõ nguồn gốc. Ảnh CAND
Theo thống kê, mỗi tháng người dân thành phố tiêu thụ hơn 52 nghìn tấn trái cây, nhưng sản lượng trái cây do địa phương tự sản xuất chưa đến 10 nghìn tấn. Số còn lại từ các tỉnh, thành phố khác và nhập khẩu từ nước ngoài. Hoạt động mua bán, kinh doanh trái cây dễ dãi, dẫn tới việc kiểm soát chất lượng loại thực phẩm này gặp nhiều khó khăn, ngay cả với các loại hoa quả nhập khẩu.
Để quản lý được chất lượng hoa quả, bảo vệ quyền lợi, sức khỏe người tiêu dùng, UBND thành phố mới đây đã phê duyệt triển khai đề án "Thí điểm quản lý các cửa hàng kinh doanh trái cây trên địa bàn các quận nội thành". Mục tiêu của đề án là quản lý hệ thống cửa hàng kinh doanh trái cây trên các tuyến phố và khu dân cư thuộc các quận nội thành theo hướng văn minh, hiện đại, bảo đảm an toàn thực phẩm, phấn đấu 100% người kinh doanh trái cây được đào tạo, tập huấn kiến thức về an toàn thực phẩm, bảo đảm sức khỏe và các điều kiện cần thiết khác theo quy định.
Tuy nhiên, với tình trạng quản lý truy xuất nguồn gốc trái cây khó kiểm soát như hiện nay, việc thực hiện chủ trương này sẽ rất khó khăn.
Tại một điểm kinh doanh trái cây ở quận Thanh Xuân, những loại trái cây mang dấu ấn địa phương như thanh long Bình Thuận, xoài Đồng Tháp, cam Hưng Yên... hầu hết đều là trái cây đúng vụ. Nhưng dù đã kinh doanh gần 10 năm nay, nơi đây vẫn chủ yếu là trái cây nhập khẩu, còn trái cây trong nước chỉ chiếm 30%.
Với một số điểm kinh doanh khác trên địa bàn, số lượng trái cây trong nước cũng không chiếm tỷ lệ nhiều. Chủ các cửa hàng này cho rằng, việc mua bán trái cây trong nước đôi khi có một số vấn đề về nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng.
Được biết, những gánh hàng rong bán trái cây sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn kể từ tháng 3/2018. Nếu muốn tiếp tục kinh doanh, họ sẽ phải đầu tư cửa hàng và đáp ứng các yêu cầu kiến thức về an toàn thực phẩm. Nhưng với không ít người bán hàng rong, điều kiện này dường như là không thể.
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội, có tới 80% trái cây trong chợ đầu mối không biết rõ nguồn gốc xuất xứ. Điều này cũng đặt ra câu hỏi về chất lượng khi thực tế không ít người bán hàng rong hiện nay cũng lấy nguồn hàng chính từ những chợ đầu mối này.
Theo quy định, các sản phẩm trái cây tươi không phải ghi nhãn hàng hóa hay công bố hợp quy, phù hợp quy định an toàn thực phẩm. Như vậy, dù được bán ở chợ hay ở các cửa hàng cũng chưa có cơ sở để đảm bảo rằng trái cây đó có an toàn hay không.
Được dùng trái cây có nguồn gốc xuất xứ, an toàn là niềm mong mỏi của hàng triệu người tiêu dùng Thủ đô, tuy nhiên hệ thống cửa hàng bán lẻ hiện chưa được chuẩn hóa thì việc xóa bỏ tình trạng bán hàng rong nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm có lẽ chưa phải là giải pháp tối ưu.