Tác nhân gây bệnh là virus Coxsackie, có khả năng lây lan rất nhanh qua đường miệng hoặc các chất tiết từ mũi, miệng hay phân của trẻ bệnh. Các đường truyền bệnh chủ yếu như sau:
- Trẻ lành bị nhiễm bệnh do nuốt phải nước bọt của trẻ bệnh văng ra trong lúc ho hay hắt hơi.
- Trẻ lành cầm nắm đồ chơi hay chạm vào sàn nhà bị dính nước bọt, chất tiết mũi họng của trẻ bệnh.
- Lây qua bàn tay của người chăm sóc trẻ.
Virus xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc miệng hay ruột vào hệ thống hạch bạch huyết, từ đó phát triển rất nhanh và gây ra các tổn thương da và niêm mạc.
Các triệu chứng của bệnh:
- Sốt: Là triệu chứng thấy rõ nhất ở bệnh tay-chân-miệng, như sốt nhẹ (37,5-38 độ C) hoặc sốt cao (38-39 độ C).
- Loét miệng: Các bóng nước có đường kính 2-3 mm trên niêm mạc miệng vỡ ra tạo thành những vết loét khiến trẻ rất đau khi ăn.
- Bóng nước: Xuất hiện trên lòng bàn tay, lòng bàn chân, niêm mạc miệng, đầu gối, mông, ấn không đau. Bóng nước rất ít xuất hiện xen kẽ với những hồng ban.
- Triệu chứng báo hiệu bệnh nặng: Sốt cao không giảm, nôn ói nhiều, tay chân run, dáng đi loạng choạng, thở nhanh, khi ngủ hay bị giật mình.
- Trẻ mắc bệnh tay-chân-miệng thường rất biếng ăn hay không thể ăn uống do các vết loét gây đau đớn. Ngoài ra, trẻ còn bị sốt cao, nôn ói... nên rất mệt mỏi và quấy khóc. Phụ huynh nên cho trẻ ăn những loại rau mát, chứa nhiều vitamin như dền đỏ, mồng tơi... Thức ăn nên được xay thật nhỏ, mềm và chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
Cho trẻ ăn các loại thực phẩm giàu kẽm để tăng sự ngon miệng, tăng sức đề kháng, mau lành các vết loét... như sò, củ cải, đậu Hà Lan, đậu nành, lòng đỏ trứng gà, thịt cừu, thịt heo nạc... hoặc viên Farzincol. Cho trẻ uống các loại nước mát nhiều vitamin C như: nước ép cam, quýt, cà chua, ổi, bưởi…, đồng thời bổ sung vitamin và khoáng chất theo hướng dẫn của bác sĩ.
Chú ý: Tránh cho trẻ các thức ăn cay, nóng, cứng. Tránh dùng các loại thìa muỗng cứng, sắc cạnh vì sẽ đụng đến các vết loét trong miệng, khiến trẻ đau, sợ hãi, bỏ ăn uống.
Đối với trẻ còn bú mẹ thì cho bú như bình thường, có thể tăng số lần lên vì mỗi lần trẻ bú không được nhiều như lúc còn khỏe. Khi trẻ giảm bệnh (khoảng 4-5 ngày sau) và hết các vết loét trong miệng thì cho trẻ ăn uống bình thường như trước, không kiêng khem để tránh suy dinh dưỡng. Sau khi ăn, cho trẻ súc miệng thật sạch và nhịn hoàn toàn trong 3-4 giờ sau mới ăn uống trở lại.
Hiện nay chưa có vắc-xin để phòng bệnh tay chân miệng. Vì vậy, các bậc cha mẹ nên lưu ý những điều sau đây để phòng bệnh cho trẻ trong giai đoạn cao điểm:
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước, nhất là trước và sau khi nấu ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Rửa tay sau mỗi lần vệ sinh cho trẻ.
- Rửa sạch các dụng cụ, vật dụng, đồ chơi, sàn nhà bằng nước và xà phòng rồi khử trùng bằng Chloramin B 5%.
- Hạn chế tình trạng trẻ nhỏ ngậm tay. Không cho trẻ nhỏ ngậm vú giả. Luôn cắt móng tay và móng chân cho trẻ sạch sẽ, kể cả người lớn.
