Luật Việc làm (số 74/2025/QH15) được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 16-6-2025, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2026 có nhiều thay đổi quan trọng về chế độ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Bà Nguyễn Văn Hạnh Thục, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP HCM, thông tin những quy định mới này đến bạn đọc.

Rút ngắn thời gian nhận trợ cấp

Theo bà Hạnh Thục, Luật Việc làm 2013 quy định 4 chế độ BHTN: Trợ cấp thất nghiệp (TCTN); hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm; hỗ trợ học nghề; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động (NLĐ). Luật Việc làm 2025 vẫn duy trì 4 chế độ này nhưng bổ sung mở rộng nhiều quyền lợi.

Thứ nhất, chế độ hỗ trợ NLĐ tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề (trước đây gọi là "hỗ trợ học nghề") được nâng cấp. NLĐ đang hưởng TCTN không chỉ được hỗ trợ học phí đào tạo nghề mà còn được hỗ trợ thêm khoản tiền ăn trong thời gian đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Điều này nhằm giảm bớt khó khăn về kinh tế cho người học nghề, góp phần tăng tỉ lệ lao động qua đào tạo và nhanh chóng quay lại thị trường lao động. Ngoài ra, luật mở rộng quyền lợi cho người sử dụng lao động: doanh nghiệp tuyển dụng NLĐ thất nghiệp được hỗ trợ đào tạo nghề với điều kiện dễ dàng hơn (bỏ một số yêu cầu khó khăn về thay đổi cơ cấu hoặc thiếu kinh phí) để giảm thiểu rủi ro mất việc trong các giai đoạn khó khăn.

Thứ hai, về TCTN, Luật Việc làm 2025 quy định rõ: Nếu NLĐ chấm dứt việc làm khi đủ điều kiện hưởng lương hưu thì sẽ không được hưởng TCTN. Đồng thời, thời gian hưởng TCTN đã rút ngắn từ 16 ngày làm việc xuống còn 11 ngày làm việc kể từ khi nộp đủ hồ sơ theo quy định. Nhờ đó, NLĐ sẽ nhận tiền trợ cấp sớm hơn (sớm hơn 5 ngày) so với quy định hiện hành.

Thứ ba, chế độ tư vấn, giới thiệu việc làm vẫn được duy trì theo Luật Việc làm 2013. Đây là quy định thiết yếu giúp NLĐ có việc làm mới, đặc biệt khi thị trường lao động có biến động. Luật Việc làm 2025 khẳng định tiếp tục tổ chức dịch vụ việc làm công theo quy định chung, đồng thời liên thông với cơ sở dữ liệu về lao động mới để nâng cao hiệu quả tư vấn cho NLĐ.

Ngoài ra, nhằm phản ánh chính sách hỗ trợ linh hoạt, kịp thời trong trường hợp khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm, căn cứ tình hình thực tế và kết dư Quỹ BHTN, Chính phủ quy định việc giảm mức đóng BHTN, hỗ trợ bằng tiền hoặc trợ cấp khác.

Liên thông dữ liệu lao động

Bà Hạnh Thục nhấn mạnh: Một điểm mới hoàn toàn của Luật Việc làm 2025 là hệ thống đăng ký lao động và cơ sở dữ liệu về NLĐ. Từ ngày 1-1-2026, Luật Việc làm 2025 yêu cầu NLĐ phải đăng ký lao động và cập nhật thông tin cá nhân, trình độ, kỹ năng nghề, nhu cầu việc làm, cũng như tình trạng BHXH, BHTN… vào cơ sở dữ liệu chung. Thông tin đăng ký lao động của NLĐ bao gồm: nhóm thông tin cơ bản (họ tên, số định danh cá nhân, ngày, tháng, năm sinh, nơi ở, giới tính, dân tộc, nơi ở hiện tại); nhóm thông tin về giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học, chứng chỉ kỹ năng nghề và các chứng chỉ khác; nhóm thông tin về tình trạng việc làm và nhu cầu về việc làm; nhóm thông tin về BHXH, BHTN; nhóm thông tin khác về đặc điểm, đặc thù của lao động.

Cơ sở dữ liệu lao động do Nhà nước quản lý tập trung, được tích hợp từ các hệ thống dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu chuyên ngành và các cơ sở dữ liệu khác. Người sử dụng lao động và NLĐ có trách nhiệm đăng ký, cung cấp đầy đủ chính xác thông tin và kịp thời điều chỉnh khi có thay đổi. NLĐ được bảo vệ thông tin cá nhân và có quyền được khai thác chính dữ liệu của mình trong quá trình tìm kiếm việc làm, hỗ trợ đào tạo, tư vấn giới thiệu việc làm theo quy định. Như vậy, so với thực trạng trước đây, luật mới tạo ra một quy trình đăng ký - cập nhật dữ liệu liên thông toàn quốc. Việc này giúp cơ quan quản lý có bức tranh tổng thể về thị trường lao động và tăng cường kênh kết nối hỗ trợ, thay vì chỉ dựa vào việc lao động đến trung tâm giới thiệu việc làm để đăng ký thất nghiệp như trước đây.