Covid-19 khiến nhiều máy bay trên thế giới bị xếp xó và một số được các hãng quyết định cho "về hưu" sớm để tiết kiệm chi phí. Điều này khiến thị trường tháo dỡ, mua bán các bộ phận máy bay bận rộn hơn.

Người đứng đầu công ty hàng không vũ trụ thương mại GA Telesis (Mỹ) cho biết đã có 5 hãng hàng không đặt hàng công ty tháo dỡ máy bay. Bên kia biên giới, Aerocycle (Canada) lần đầu tiên đấu thầu mua máy bay mặt đất để tháo dỡ và bán lại các bộ phận, thay vì chỉ tái chế máy bay theo lô như trước từ các hãng vận tải.

Số phận của những chiếc máy bay xếp xó trên khắp thế giới đang được theo dõi chặt chẽ bởi những công ty buôn bán vật liệu hàng không đã qua sử dụng. Một báo cáo từ chuyên gia tư vấn Oliver Wyman dự báo "một cơn sóng thần về nhu cầu" đối với các bộ phận như vậy, khi các hãng hàng không tìm cách giảm chi phí.

Máy bay đỗ tại khu bảo quản và tái chế máy bay của công ty Tarmac Aerosave của Pháp trong mùa dịch. Ảnh: Reuters.

Các hãng hàng không tìm kiếm các bộ phận đã qua sử dụng còn dùng được từ những chiếc máy bay đã nghỉ hưu, cho những chiếc máy bay trẻ hơn đang phải bảo dưỡng nhiều. Điều đó cho phép họ tiết kiệm chi phí bảo trì, sửa chữa và theo ước tính của Naveo Consultancy là có quy mô 50 tỷ USD.

Tuy nhiên, các hãng hàng không vẫn đang tránh bán máy bay với mức lỗ, bất chấp áp lực từ một số người săn hàng giá rẻ. Có rất nhiều lời ngã giá thấp đang nhưng chúng vẫn chưa được chấp nhận.

Các công ty như International Aircraft Associates (IAA) có trụ sở tại Florida đang theo dõi các hãng hàng không và bên cho thuê nào muốn cắt giảm lỗ vào cuối năm và quyết định "rã xác" chúng để bán các bộ phận. "Nếu họ làm điều đó, đó là lúc những người như chúng tôi muốn sẵn sàng," Chủ tịch IAA Mitch Weinberg nói.

Tuy nhiên, sự sôi động của thị trường này cũng kéo theo những lo âu. Một giám đốc điều hành trong ngành cho biết anh ta đã tránh mua các bộ phận cũ vì lo sợ chúng sẽ tiếp tục mất giảm nếu quá nhiều máy bay bị tháo dỡ. "Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ thấy giá giảm nhanh chóng", vị CEO giấu tên, bình luận.

Theo công ty dữ liệu Cirium, số lượng máy bay bị tháo dỡ để lấy các bộ phận hoặc phế liệu có thể tăng gấp đôi, lên 1.000 chiếc mỗi năm cho đến năm 2023, tăng từ khoảng 400 lên 500 chiếc mỗi năm kể từ năm 2016.

Naveo Consultancy ước tính 60% đội tàu bay chở hành khách và hàng hóa toàn cầu đang hoạt động. Năm nay, Naveo dự kiến 2.000 máy bay sẽ nghỉ hưu, hoặc đậu một chỗ và không hoạt động trở lại, tăng so với 680 máy bay vào năm 2019. Nhưng những máy bay đó sẽ không được tháo dỡ ngay lập tức, vì một số hãng chờ đợi thị trường cải thiện, theo CEO Richard Brown.

Thật vậy, Air Salvage International (Anh), thường tháo dỡ từ 40 đến 50 máy bay mỗi năm, hiện trữ nhiều máy bay cũ mà không có người mua các bộ phận kể từ khi đại dịch bùng phát. Trước đây, cứ "có hàng" là Air Salvage lại có khách hỏi mua, nhất là nhu cầu đối với động cơ.

Dự kiến đại dịch khiến số lượng hành khách năm 2020 giảm 55%, khiến các máy bay cũ phải nghỉ hưu sớm. British Airways còn quyết định thải loại cả dòng B747. Một số trong đội bay đó được chuyển đến kho của Air Salvage.

Ít máy bay hai lối đi bay quốc tế hơn đồng nghĩa với nhu cầu về các bộ phận của chúng ít hơn, ngoại trừ một số máy bay được sử dụng để vận chuyển hàng hóa. Nhà sáng lập Gregory cho biết Air Salvage đã được một công ty cho thuê máy bay đặt dịch vụ tháo dỡ một số chiếc A380. Nhưng vấn đề là, Naveo cho cho biết chỉ có khoảng 5% loại máy bay này vẫn còn hoạt động nên nhu cầu mua linh kiện, phụ tùng "rã" ra từ chúng sẽ rất ít.

Trong khi đó, các hãng hàng không đang tìm kiếm bộ phận qua sử dụng của máy bay thân hẹp, vì khoảng 64% loại máy bay một lối đi đó đang hoạt động, dùng để bay các tuyến nội địa. James Benfield, Chuyên gia tại Baird Capital, dự kiến nhu cầu về dịch vụ tháo lắp đối với máy bay B737 và A320 một lối đi sẽ tăng lên.

Tuy nhiên, Aerocycle vẫn nhìn thấy cơ hội trong việc "rã xác" máy bay. Công ty tái chế máy bay nhỏ đã thuê một giám đốc phát triển kinh doanh mới họ muốn mua máy bay thải loại, CEO Ron Haber cho biết. "Đó là một rủi ro có tính toán," Haber nói, "Chúng tôi biết loại máy bay nào sẽ được bay và vẫn có nhu cầu cao".