Tổng cục Môi trường (TCMT) thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) vừa ra quyết định xử phạt vi phạm về bảo vệ môi trường đối với Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS), chủ đầu tư Khu Liên hiệp Xử lý chất thải Đa Phước (gọi tắt là KLH Đa Phước) với số tiền hơn 1,5 tỉ đồng. Ngay sau khi nhận quyết định xử phạt này, VWS đã có văn bản đề nghị gặp gỡ trực tiếp Bộ trưởng Bộ TN-MT để giải trình lần 2 các nội dung liên quan.

Thực hiện đúng cam kết ĐTM

Trước đó, ngày 23-5, VWS đã báo cáo giải trình lần 1 gửi Bộ TN-MT, phản biện lại 5 kết luận vi phạm của TCMT.

Vi phạm thứ nhất nêu rõ trong quyết định là "không xây lắp công trình bảo vệ môi trường theo quy định". Cụ thể, VWS không xây lắp, cải tạo các mô đun xử lý nước rỉ rác với tổng công suất 6.080 m3/ngày đêm theo cam kết tại báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) được phê duyệt. Công ty đang sử dụng các mô đun xử lý với tổng công suất 4.280 m3/ngày đêm đã được xây lắp trước khi triển khai dự án nâng công suất xử lý chất thải rắn sinh hoạt của KLH Đa Phước.

VWS đề nghị Bộ TN-MT xem xét lại kết luận này vì thời điểm nâng công suất tiếp nhận của KLH Đa Phước là từ ngày 30-11-2014, trước thời gian báo cáo ĐMT của dự án nâng công suất xử lý chất thải rắn sinh hoạt của KLH Đa Phước từ 3.000 tấn/ngày lên 10.000 tấn/ngày được Bộ TN-MT phê duyệt vào ngày 13-2-2015. Vả lại, lúc đó theo sự chỉ đạo của UBND TP HCM, KLH Đa Phước phải tiếp nhận và xử lý lượng chất thải rắn sinh hoạt từ bãi rác Phước Hiệp chuyển qua, do bãi rác này đóng cửa vì gây ô nhiễm.

Đồng thời trong ĐTM cũng đã nêu rõ khi nâng công suất, tùy thuộc vào lượng nước thải phát sinh, KLH Đa Phước sẽ vận hành thêm mô đun xử lý cho các trạm xử lý nước thải. Trong ĐTM không có nội dung KLH Đa Phước sẽ nâng công suất xử lý nước thải ngay sau khi nâng công suất.

Cũng theo VWS, từ tháng 5 đến tháng 10-2015, do tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến tình trạng thời tiết cực đoan, xuất hiện các cơn mưa bất thường với lượng mưa tăng đột biến làm tăng lượng nước rỉ rác phát sinh. Ngay sau đó, qua tham vấn các chuyên gia từ Mỹ, căn cứ vào lượng nước thải phát sinh, VWS đã quyết định chọn giải pháp tăng công suất xử lý nước thải của Nhà máy Xử lý nước thải công nghệ màng lọc sinh học (MBR) từ 1.000 m3/ngày lên 3.000 m3/ngày, nâng tổng công suất từ 4.280 m3/ngày lên 6.280 m3/ngày theo đúng như cam kết trong ĐTM. Ngày 17-2-2016, VWS ký hợp đồng với Công ty HydroScience Asia thiết kế và thi công mô đun mở rộng của Nhà máy Xử lý nước thải MBR với công suất 2.000 m3/ngày. Tại thời điểm kiểm tra của đoàn kiểm tra TCMT, vào ngày 2-4-2016, VWS đã hoàn thành xây dựng lớp lót đáy của ô chôn lấp số 3 và đang chuẩn bị mặt bằng, tập kết vật tư xây dựng mô đun mở rộng của nhà máy xử lý nước thải MBR.

"Như vậy, VWS đã thực hiện đúng như những nội dung đã cam kết trong ĐTM, xây lắp thêm mô đun xử lý nước thải tùy thuộc vào lượng nước thải phát sinh trong giai đoạn nâng công suất" - báo cáo của VWS khẳng định.

Các chuyên gia Mỹ của VWS đang trao đổi bên ngoài nhà máy xử lý nước rỉ rác tại Khu Liên hợp Xử lý chất thải Đa Phước

Xử lý nước rỉ rác an toàn

Nội dung vi phạm thứ hai là "không thực hiện một trong các nội dung báo cáo ĐTM và yêu cầu trong quyết định phê duyệt ĐTM". Cụ thể là không thu gom, lưu giữ nước rỉ rác tại hồ chứa nước rỉ rác tập trung theo cam kết mà lưu giữ nước rỉ rác tại ô chôn lấp số 2.

Về nội dung này, VWS nêu rõ tại thời điểm kiểm tra ngày 2-4-2016, VWS vẫn đang lưu chứa nước thải tại 2 hồ tập trung như nội dung trong ĐTM. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, do lượng mưa tăng đột biến ngoài dự đoán làm tăng lượng nước rỉ rác phát sinh. Để tránh xảy ra sự cố rò rỉ nước thải ra bên ngoài, VWS phải chủ động giải quyết bằng cách sử dụng ô chôn lấp số 2 để lưu chứa tạm nước thải. Quy trình xây dựng lớp lót đáy hồ và hệ thống đê bao quanh hồ đều được xây dựng theo đúng quy chuẩn kỹ thuật, bảo đảm không làm rò rỉ gây ảnh hưởng đến chất lượng môi trường đất, nước mặt, nước ngầm của khu vực. Các kết quả đo đạc, lấy mẫu kiểm tra chất lượng môi trường đất và không khí tại ô chôn lấp số 2 của Trung tâm Công nghệ và Quản lý môi trường (ETM) vào ngày 23-4-2016 cho thấy hàm lượng tất cả chỉ tiêu đều nằm trong ngưỡng giới hạn cho phép của các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN). Trong đó, hàm lượng các chỉ tiêu CO, H2S và CH3SH đều thấp hơn ngưỡng giới hạn cho phép. Trên thực tế, hoạt động tại ô chôn lấp tạm số 2 không gây ảnh hưởng đến chất lượng môi trường ở các khu dân cư lân cận khu vực dự án. Tổng lượng nước thải lưu chứa tạm trong ô chôn lấp số 2 hiện tại khoảng 268.000 m3, dự kiến đến hết tháng 4-2018 sẽ xử lý được toàn bộ lượng nước thải này.

Đối với vi phạm thứ ba: "Không có giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành" (chôn lấp rác đạt công suất trên 3.000 tấn/ngày từ tháng 3-2015 khi chưa được kiểm tra, xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường theo quy định), VWS giải thích đã hoàn thành xây dựng ô chôn lấp số 4 vào tháng 10-2014. Tuy nhiên, đến ngày 30-11-2014, UBND TP HCM chỉ đạo chuyển chất thải rắn sinh hoạt từ bãi rác Phước Hiệp về KLH Đa Phước. Vì nhu cầu xử lý rác thải cho thành phố cấp bách nên VWS buộc phải tiếp nhận rác thải trước khi báo cáo ĐTM về việc nâng công suất xử lý chất thải rắn sinh hoạt từ 3.000 tấn/ngày đến 10.000 tấn/ngày được phê duyệt vào ngày 13-2-2015.

"Ngay khi nhận được quyết định phê duyệt ĐTM, VWS đã hoàn thiện các hồ sơ, thực hiện báo cáo xác nhận việc đã thực hiện các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành của dự án và trình nộp Bộ Tài nguyên và Môi trường tháng 2-2016. Hiện tại, VWS vẫn tiếp tục trong quá trình hoàn thành các thủ tục cần thiết để được xác nhận" - giải trình của VWS nêu rõ.

Không vi phạm xả thải

Đối với nội dung vi phạm thứ tư: "Xả nước thải vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 1,5 lần đến dưới 3 lần trong trường hợp thải lượng nước thải 1.000 m3/ngày (24 giờ) đến dưới 1.200 m3/ngày", VWS đề nghị Bộ TN-MT xem xét lại một cách toàn diện kết luận này dựa trên các cứ liệu khách quan, khoa học, bởi các kết quả lấy mẫu đối chứng cùng thời điểm của ETM và của Phòng Thí nghiệm nội bộ của VWS hoàn toàn khác biệt với kết quả của Viện Công nghệ môi trường (đơn vị lấy mẫu do đoàn kiểm tra của TCMT chỉ định).

Theo VWS, không chỉ lấy kết quả 1 lần, để kiểm chứng lại các kết quả phân tích của ETM, vào tháng 3-2017, VWS thuê thêm một đơn vị độc lập là Viện Nước và Công nghệ môi trường (WETI). Cũng trong tháng 3 vừa qua, ETM và WETI đã 6 lần lấy các mẫu nước thải sau xử lý tại KLH Đa Phước. Tất cả chỉ tiêu phân tích bao gồm nhiệt độ, pH, độ màu, TSS, COD, BOD5, N-NH4+, tổng N, tổng phốt-pho... đều đạt QCVN 40:2011/BTNMT và QCVN 25:2009/BTNMT.

VWS còn khẳng định nước thải sau xử lý của nhà máy xử lý nước thải MBR được tuần hoàn tái sử dụng, không xả thải (chỉ xả thải để phục vụ việc lấy mẫu do thành viên của đoàn kiểm tra yêu cầu). Ngoài ra, để giám sát tự động chất lượng nước thải đầu ra, tại các mương xả thải, VWS đã lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải tự động tại cống xả TW1 và TW2, quan trắc tự động theo đúng quy định. Hai hệ thống này cũng đã được Trung tâm Quan trắc Môi trường trực thuộc TCMT cấp giấy chứng nhận hiệu chuẩn và kiểm định.

Tương tự nội dung vi phạm thứ tư, quyết định của TCMT kết luận VWS còn vi phạm "xả nước thải vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 1,5 lần đến dưới 3 lần trong trường hợp thải lượng nước thải từ 2.000 m3/ngày đến dưới 2.500 m3/ngày".

Cũng như giải trình tại nội dung thứ tư, VWS nhấn mạnh kết quả lấy mẫu nội bộ của VWS và của ETM cũng như kết quả lấy mẫu đối chứng cùng thời điểm giữa ETM, WETI hoàn toàn khác biệt với kết quả của Viện Công nghệ môi trường, với các thông số của mẫu nước thải sau hệ thống xử lý nước thải hóa lý đều nằm trong nưỡng cho phép các QCVN 40:2011/BTNMT và QCVN 25:2009/BTNMT.

Đáng tiếc là theo VWS, dù chủ đầu tư này giải trình đầy đủ nội dung, cung cấp đầy đủ các dữ liệu khách quan, khoa học nhưng không được TCMT xem xét thấu đáo.