Thực phẩm organic là gì?

Tiêu chuẩn và chứng nhận organic (siêu sạch và hoàn toàn hữu cơ) là một khái niệm rất phổ biến trên thế giới nhằm nói tới những sản phẩm hoàn toàn tự nhiên và lành mạnh. Ở Việt Nam, khái niệm này không còn mới mẻ nhưng nó chưa được biết đến rộng rãi và mọi người cũng chưa hiểu hết được ý nghĩa cũng như tầm quan trọng của nó đối với đời sống và sức khỏe.

Theo thông lệ quốc tế, các sản phẩm đạt tiêu chuẩn organic sẽ được gắn nhãn “Certified Organic Foods” (chứng nhận thực phẩm hữu cơ) như sữa bột công thức organic, bột dinh dưỡng cho bé organic, thịt, trứng, rau và trái cây organic. Chứng nhận này được gắn trên sản phẩm khi và chỉ khi sản phẩm đó: không chứa hormone, không chứa thuốc trừ cỏ, không chứa phân bón hóa học, không bị biến đổi gien, không bị chiếu xạ tiệt trùng, không có hương liệu, phẩm màu và chất bảo quản. Tất cả thực phẩm organic đều chịu sự kiểm soát liên tục, gắt gao từ khâu đầu đến khâu cuối cùng.

Xu hướng tiêu dùng thực phẩm hữu cơ ngày một phát triển ở Việt Nam Ảnh: ZDNet

Nông nghiệp hữu cơ là nền nông nghiệp tạo ra tất cả sản phẩm đều có nguồn “đầu vào” hữu cơ. Nghĩa là các thực phẩm này có cả động vật, rau quả, trứng, sữa... Trên thế giới, các sản phẩm hữu cơ rất đa dạng từ sữa, thịt, trứng, cá... đến các sản phẩm đã chế biến. Thị trường nội đang được nhiều nhà đầu tư đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm chế biến hữu cơ như sữa công thức hữu cơ, bánh mì hữu cơ... nhằm hướng đến một nguồn thực phẩm an toàn, tốt cho sức khỏe cộng đồng.

Lợi ích của việc phát triển thực phẩm organic

Theo Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ quốc tế (IFOAM), việc phát triển nông nghiệp hữu cơ sẽ tăng cường cấu trúc đất, bảo tồn nguồn nước, giảm nhẹ biến đổi khí hậu, duy trì đa dạng sinh học dẫn đến bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, môi trường tự nhiên. Thuốc trừ sâu trong nông nghiệp thông thường không chỉ diệt cỏ, diệt côn trùng gây bệnh mà còn tích lũy trong đất và trong chuỗi thức ăn cho động vật, trong đó có cả con người. Khi con người sử dụng, thuốc trừ sâu xâm nhập cơ thể làm ảnh hưởng tới nội tiết, hệ miễn dịch. Nông dân tiếp xúc trực tiếp với thuốc trừ sâu dẫn đến tỉ lệ sẩy thai cao, giảm khả năng sinh sản. Những chất phụ gia sử dụng trong nông nghiệp thông thường như: chất béo hydro hóa làm tăng nguy cơ bệnh tim, axít phosphoric làm cạn kiệt canxi trong xương; mono sodium glutamate gây chóng mặt, đau đầu và hen suyễn...

Trong chăn nuôi thông thường, thuốc kháng sinh được sử dụng thường xuyên để ngăn ngừa bệnh cho vật nuôi sẽ làm tăng nguy cơ kháng thuốc ở người do tiêu thụ gián tiếp dư lượng thuốc kháng sinh trong thịt động vật. Trái cây và rau củ trồng theo phương thức hữu cơ sẽ dự trữ chất dinh dưỡng cao và phong phú như sắt, magiê, vitamin C, chất chống ôxy hóa và cung cấp một sự kết hợp cân bằng của các axít amin thiết yếu. Động vật nuôi theo phương thức hữu cơ chứa hàm lượng chất béo lý tưởng và hàm lượng dinh dưỡng cao. Dinh dưỡng tốt chiếm một vai trò quan trọng để duy trì sức khỏe và ngăn ngừa dịch bệnh cho con người, thúc đẩy sức khỏe con người phát triển bền vững.

Đừng nhầm lẫn thực phẩm hữu cơ với thực phẩm sạch

Hiện nay, ra chợ hay vào siêu thị ở Việt Nam, người ta thấy khắp nơi có thực phẩm được gọi là hữu cơ. Một cửa hàng nhỏ, thậm chí người bán hàng trên vỉa hè cũng có thể vô tư giới thiệu “rau hữu cơ”. Đơn giản không phun thuốc trừ sâu, không hóa chất tăng trưởng nên chúng được cho là hữu cơ. Đây là một sự nhầm lẫn cố tình và cả vô tình vì hiểu sai.

Thực phẩm sạch là thực phẩm thu được từ nguồn nuôi trồng vẫn sử dụng các “đầu vào” là hóa chất như thuốc trừ sâu, chất hóa học tổng hợp... Nhưng cách sử dụng hóa chất được thực hiện đúng quy trình để sản phẩm ra thị trường chỉ còn dư lượng độc hại dưới mức cho phép, không gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng. Cũng vì thế chúng được gọi là sản phẩm “an toàn”.

Còn thực phẩm hữu cơ phải thu từ nguồn sản xuất không sử dụng bất kỳ hóa chất nào. Sản xuất thực phẩm hữu cơ đòi hỏi thực hiện trong một hệ sinh thái bảo đảm, không được gần các nhà máy công nghiệp, không gần quốc lộ, tại vùng đất nền và nguồn nước có dư lượng kim loại và các chất độc tự nhiên thấp. Nguồn nước tưới và chăn nuôi phải là nước giếng sạch, không phải nước sông. Cấm dùng công nghệ biến đổi gien và kể cả công nghệ nano...

Hiện nay, ở Việt Nam, dự án “Phát triển khung sản xuất và thị trường cho nông nghiệp hữu cơ” (ADDA) là dự án duy nhất chuyên tập trung về phát triển nông nghiệp hữu cơ theo chuẩn quốc tế. Vì tiêu chuẩn chất lượng sản xuất khắt khe nên nhiều nhóm sản xuất trong dự án đã bị “vỡ” vì nông dân không thể tuân thủ. Thế nên, tại Việt Nam lượng thực phẩm hữu cơ chưa thể dồi dào như người ta đang lầm tưởng.