Số liệu thống kê của 55 trường đại học (ĐH) ngoài công lập đã báo cáo về Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), có trường có tới 21 cơ sở đóng ở 5 tỉnh/TP rãi từ Bắc vào Nam. Tổng số cơ sở đào tạo của 55 trường này là gần 200, tính trung bình mỗi trường có 3,6 cơ sở đào tạo.

Đầu tư phòng thí nghiệm, thực hành

Đa phần các trường ĐH ngoài công lập theo định hướng thực hành nên đều quan tâm đầu tư cơ sở vật chất thực hành cho sinh viên (SV). Trong 55 trường báo cáo cơ sở vật chất về Bộ GD-ĐT thì 43 trường có phòng thí nghiệm, 45 trường có xưởng thực hành. Trong đó, các trường có nhiều phòng thí nghiệm nhất là ĐH Nguyễn Tất Thành, ĐH Đông Á, ĐH Tây Đô...; trường có nhiều xưởng thực hành nhất là ĐH Duy Tân, Lạc Hồng, Công nghệ Sài Gòn, Văn Lang...

Hơn 90% số trường có thông tin về phòng thí nghiệm, xưởng thực hành đều tự bỏ vốn ra đầu tư cơ sở vật chất. Một số trường nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức và tập đoàn kinh tế như Trường ĐH Đông Á (Đà Nẵng) được tổ chức CRS hỗ trợ đầu tư phòng thí nghiệm; Trường ĐH Công nghệ Đông Á (Hà Nội) được Tập đoàn Polyco hỗ trợ cả về phòng thí nghiệm và xưởng; Trường ĐH Quốc tế Miền Đông được Tập đoàn Becamex hỗ trợ... Tuy vậy, về bản chất, các tập đoàn kinh tế này cũng là các cổ đông chiến lược của các trường ĐH.

Chi phí đầu tư trung bình của một trường cho hệ thống phòng thí nghiệm là 8,6 tỉ đồng và cho xưởng thực hành là 6,5 tỉ đồng. Tính riêng cho từng phòng thí nghiệm, chi phí đầu tư cho mỗi phòng là 450 triệu đồng, cho xưởng thực hành là 620 triệu đồng. Khối các trường đầu tư mạnh cho hệ thống phòng thí nghiệm và xưởng thực hành là các trường có đào tạo ngành y dược và công nghệ.

Phối cảnh Viện Nghiên cứu công nghệ cao của ĐH Nguyễn Tất Thành tại Khu Công nghệ cao TP HCM

Cơ sở vật chất của nhiều trường ĐH ngoài công lập được đánh giá là tốt. Nhiều trường xây dựng được cơ sở khang trang, hiện đại, trong đó, một số trường xây dựng và đầu tư cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, vẫn còn những trường có quá nhiều cơ sở, nhỏ hẹp và phân tán chứng tỏ đầu tư manh mún và chưa có tầm nhìn dài hạn để tạo ra một môi trường học thuật.

Giải thể trường không thực hiện cam kết

Trong số 55 trường báo cáo về bộ thì có 24 trường hoạt động trên đất do trường sở hữu; số trường đi thuê 100% cơ sở đào tạo là 12 và trong đó 5 trường đã có thời gian hoạt động trên 20 năm.

Theo đề xuất của nhóm khảo sát các trường ĐH ngoài công lập, để tạo thuận lợi cho các trường ngoài công lập phát triển và đạt tỉ lệ 40% SV học trường ngoài công lập, Bộ GD-ĐT cũng như Chính phủ cần có những điều chỉnh về mặt chính sách. Trước hết là chính sách thuế, vì hiện nay việc coi các trường như một doanh nghiệp để thu thuế làm ảnh hưởng đến chủ trương xã hội hóa giáo dục. Hầu hết các trường hiện nay phải đóng 100% thuế sử dụng đất. Song song đó, Bộ GD-ĐT cần đề xuất Quốc hội sửa đổi Luật Giáo dục và Luật Giáo dục ĐH.

Về phía Bộ GD-ĐT, phải tái cấu trúc hệ thống giáo dục ĐH, sáp nhập, giải thể đối với những cơ sở giáo dục ĐH không thực hiện đúng cam kết khi thành lập trường. Đồng thời, tạo lập môi trường bình đẳng về tài chính cho các trường ĐH ngoài công lập, như bình đẳng tiếp cận nguồn vốn ODA và các nguồn vốn khác, đầu tư thông qua người học theo cơ chế đặt hàng, hỗ trợ và cấp học bổng cho SV học giỏi, SV có hoàn cảnh khó khăn.

Tại hội nghị các trường ĐH ngoài công lập mới được tổ chức tại TP HCM, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ đánh giá những đóng góp của các trường ngoài công lập cho hệ thống giáo dục ĐH là rất đáng trân trọng. Đây là minh chứng cho chủ trương xã hội hóa đúng đắn của Nhà nước. Tuy nhiên, hệ thống văn bản pháp lý còn thiếu, chưa tạo an tâm cho các nhà đầu tư và đây chính là trách nhiệm của Bộ GD-ĐT.

Do đó, sắp tới, Bộ GD-ĐT sẽ trình Chính phủ sửa Luật Giáo dục và Luật Giáo dục ĐH để rà soát, chỉnh sửa các văn bản quy định. Bộ cũng sẽ làm rõ vấn đề phi lợi nhuận và kèm theo đó những chính sách phù hợp, tăng cường kiểm soát chất lượng. Bộ sẽ đưa ra những quy định nhằm tạo điều kiện cho các trường ngoài công lập được hưởng các chính sách như các trường công lập như học bổng cho SV, tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi...