Người tiêu dùng mua bắp tại đường Tân Sơn Nhì, quận Tân Phú - Ảnh: Dũng Tuấn
Sau dưa hấu, hành tây tại Lâm Đồng rớt giá thê thảm. Khoảng hai tuần trở lại đây, trên rất nhiều tuyến đường tại TP. HCM, nhiều loại nông sản như bắp, khoai được bán nhiều la liệt với giá rẻ một nửa so với trước đây.
Bắp, khoai giá rẻ ồ ạt về Sài Gòn
Trên đường Tân Sơn Nhì (quậnTân Phú), chị Nguyễn Thị Nhị chọn một góc ngã tư, rồi bày mấy bao tải lớn khoai, bắp ra bán.
Theo chị Nhị, bắp được nhập về dưới chợ đầu mối khoảng 1.500 đồng/trái, tất cả đều là bắp Mỹ, về bán lẻ 10.000 đồng/4 trái lớn, hoặc 10.000 đồng năm trái bắp nhỏ hơn.
“Đang vào mùa nên mấy thứ này rẻ, hết mùa bán 5.000 - 6.000 đồng/trái bắp là bình thường” - chị Nhị cho hay.
Tương tự, khoai cũng được giới thiệu là khoai Nhật, khoai miền Tây nhưng giá chỉ khoảng 10.000 đồng/kg, rẻ hơn một nửa so với trước đây.
Ghi nhận tại nhiều tuyến đường như Quang Trung (quận Gò Vấp) cho thấy bắp sống được tiểu thương nhập về rất nhiều chủ yếu bán lẻ, bán lề đường với mức giá chỉ 2.000 -2.500 đồng/trái được người dân lựa mua nhiều.
Chị Ngọc (quận Gò Vấp) cho hay: "Chừng một tuần nay giá bắp rẻ nên chị thường xuyên mua về sử dụng. Bắp tươi, giá rẻ, luộc lên thì ngọt giống như bắp Mỹ ”.
Chúng tôi ghi nhận thị trường khoai đỏ miền Tây hay khoai giống Nhật giá rẻ lượng tiêu thụ nhiều gấp 2-3 lần so với thời điểm trước đây do giá rẻ.
Theo các tiểu thương chợ Hóc Môn, bắp hiện nay được mua về chủ yếu từ các nhà vườn ở Đồng Nai, Tây Ninh, tất cả đều giống của Mỹ nhưng do rộ vụ nên giá rẻ, lượng tiêu thụ lớn lên tới vài chục tấn mỗi đêm.
Hành tây 500 đồng/kg
Đến chiều 12-4, nhiều nông dân trồng dưa tại Bình Sơn (Quảng Ngãi) vẫn phải bán dưa với giá 300- 500 đồng/kg.
Trong khi dưa dồn đống, chưa tìm được hướng ra thì đến lượt hành tây Đà Lạt và hành tím Sóc Trăng rớt giá thê thảm.
Hiện đang vào cao điểm thu hoạch hành tây của nông dân ở Đơn Dương và TP Đà Lạt (Lâm Đồng). Trong đó, huyện Đơn Dương, nơi trồng hành tây nhiều nhất Lâm Đồng, bước vào thời điểm thu hoạch rộ, diện tích hành tây đang vào kỳ thu hoạch khoảng 400 ha (trong tổng số 700 ha gieo trồng loại nông sản này). Tuy nhiên, càng thu hoạch nhiều bao nhiêu thì giá hành tây lại càng giảm bấy nhiêu.
Hành tây bán ra tại ruộng đến nay chỉ còn 1.000 đồng/kg, nhiều chỗ hành tây loại 2 chỉ ở mức giá 500 đồng/kg.
Cái gì cũng rớt giá, đầu ra sản phẩm ở đâu?
Từ cuối tháng 3, đầu tháng 4 khi Lâm Đồng thu hoạch rộ hành tây thì giá loại nông sản này giảm từng ngày. Năm 2014, nông dân Đà Lạt cũng phải đổ bỏ hành tây vì bán không ai mua.
Trước đó, cuối tháng rồi hành tím ở Vĩnh Châu, Sóc Trăng giảm giá chỉ còn 5.000 đồng/kg, trong khi giá thành sản xuất là 6.000 đồng/kg. Nông dân phải ngậm đắng nuốt cay vì mất trắng tiền công cũng như lỗ tiền vốn (lỗ 1.000 đồng/kg hành so với giá sản xuất).
Gạo cũng không thoát được tình trạng chung. Trong tháng 3, Chính phủ phải quyết định mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo (tương đương 2 triệu tấn lúa) để giúp nông dân miền Tây tiêu thụ được lúa đông xuân.
Thương tâm nhất là vụ rau của nông dân các tỉnh miền Bắc trong đợt tết vừa qua. Tại nhiều nơi như Hải Dương, Thái Bình, Thanh Hóa… giá rau giảm xuống mức khó tưởng tượng.
Cứ sau mỗi đợt nông sản ùn ứ hàng, giá rớt mạnh, các cơ quan chức năng lại nói đến vấn đề đầu ra sản phẩm, quy hoạch và xuất khẩu.
Tuy nhiên, đa số biện pháp đưa ra vẫn chỉ ở mức độ giải quyết tình thế như bán hộ dưa cho người dân Quảng Ngãi, kêu gọi người dân ăn thêm nhiều vải để tiêu thụ cho người dân Hải Dương.
Sau đó, khi mùa thu hoạch rộ đi qua, giá cả tăng trở lại thì mọi người "quên" cần phải có một giải pháp dài hạn giúp nông dân, để bài học không lặp lại trong những năm sắp tới.
Tình trạng này đã lặp lại nhiều năm mà không có cách giải quyết rốt ráo, cuối cùng nông dân vẫn là những người chịu khổ.
Thiếu doanh nghiệp nông nghiệp
Theo TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, phó viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD), việc hỗ trợ của xã hội và các cơ quan trong tiêu thụ nông sản thời gian qua giúp người dân chỉ giải quyết được phần ngọn và là giải pháp tức thời. Hiện tượng này đã xảy ra nhiều năm và sẽ còn xảy ra nữa trong tương lai nếu không giải quyết được gốc rễ của vấn đề.
Theo ông Tuấn, tình trạng dư thừa nông sản thời gian qua là hậu quả của việc thiếu đội ngũ doanh nghiệp đầu tư chuyên sâu vào nông nghiệp, thiếu các doanh nghiệp đầu tư bài bản vào chuỗi sản xuất nông sản.
Doanh nghiệp nông nghiệp hiện nay khá nhiều nhưng chủ yếu hoạt động ở hai lĩnh vực kiếm lợi nhuận nhanh là cung cấp đầu vào (giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thức ăn chăn nuôi…) và đầu ra, tức tiêu thụ sản phẩm của nông dân.
Toàn bộ khâu từ sản xuất, thu hoạch, bảo quản, sơ chế đang bị bỏ trống cho nông dân và một số ít doanh nghiệp đảm nhiệm.
Rất ít doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất và chế biến nông sản để tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng, có hàm lượng công nghệ để đa dạng hóa thị trường, tăng thời gian bảo quản, nâng cao giá trị xuất khẩu. Không khó để hiểu vì sao nông sản VN vẫn chủ yếu bán thô và nhiều lúc nguồn cung bị dư thừa.
Để giải quyết căn cơ vấn đề tiêu thụ nông sản chỉ có doanh nghiệp mới làm được. Nhà nước không thể làm thay doanh nghiệp để giải quyết đầu ra cho người dân, Nhà nước làm sẽ dở hơn doanh nghiệp làm vì Nhà nước không có động cơ kinh doanh.
Nhà nước cũng không quy hoạch kiểu cứng nhắc vùng này trồng cây gì, vùng kia nuôi con gì với số lượng, sản lượng bao nhiêu được.
Nhà nước chỉ là nhà tạo lập chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong đầu tư vào nông nghiệp hay xuất khẩu để giải quyết các vướng mắc đang gặp phải.
Đầu tư vào nông nghiệp là rủi ro. Do đó, để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi giá trị nông nghiệp thì Nhà nước cần tạo ra một môi trường ổn định để họ đầu tư bài bản trong một thời gian dài.
Muốn vậy các nhân tố đầu vào ổn định như: đất được giao dài hạn, cơ chế thuê đất của dân làm nguyên liệu dài hạn. Đây là điều bất hợp lý giữa doanh nghiệp công nghiệp và nông nghiệp khi đất khu công nghiệp được quy hoạch sẵn và cho thuê tới 50 năm thì đất đầu tư nông nghiệp còn khó khăn với nhiều ràng buộc.
Nhiều ưu đãi cho nông nghiệp được Chính phủ ban hành nhưng đến khi triển khai không thật sự đến doanh nghiệp do nhiều thông tư, nghị định khác nhau. Do các điều kiện đó mà doanh nghiệp sẽ ngại đầu tư vào nông nghiệp khi so sánh với các ngành khác, so sánh giữa VN và nước khác.
“Nhà nước cần phải tạo ra một khung pháp lý ổn định và rất thông thoáng để doanh nghiệp chịu đầu tư vào chuỗi nông sản” - ông Tuấn nói.
Trần Mạnh ghi
