Nhân dịp 15 năm "Ngày Bảo hiểm y tế Việt Nam" (1-7-2009 đến 1-7-2024), ông Nguyễn Thế Mạnh, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam có những chia sẻ về công tác thực hiện chính sách BHYT của Ngành BHXH Việt Nam thời gian qua.

Phóng viên: Thưa ông, Ngày BHYT Việt Nam có ý nghĩa thế nào trong tổ chức thực hiện chính sách BHYT? 

Ông Nguyễn Thế Mạnh: Những năm 80, ở nước ta, tình hình chăm sóc y tế cho nhân dân nói chung và người lao động nói riêng tại các cơ sở khám chữa bệnh (KCB) lâm vào tình trạng thiếu kinh phí hoạt động. 

Trong hoàn cảnh đó, một số địa phương đã mạnh dạn tháo gỡ khó khăn trong công tác KCB bằng cách vận động, quyên góp trong nhân dân dưới nhiều hình thức khác nhau như: Quỹ Bảo hiểm sức khỏe ở Hải phòng, Quỹ KCB nhân đạo ở Vĩnh Phú, Quỹ BHYT tự nguyện ở Bến Tre, Quảng Trị hay Quỹ Khám chữa bệnh ngành đường sắt…

Ông Nguyễn Thế Mạnh, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam

Đầu năm 1990, sau khi thực hiện một số mô hình thí điểm, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã trình Dự thảo Pháp lệnh BHYT lên Hội đồng Nhà nước. Sau khi cân nhắc thực tế điều kiện kinh tế - xã hội, Hội đồng Nhà nước đã quyết định giao Hội đồng Bộ trưởng thí điểm BHYT trên diện rộng. Từ cơ sở đó năm 1992, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Nghị định số 299-HĐBT ngày 15-8-1992 về việc ban hành điều lệ BHYT, khai sinh ra chính sách BHYT ở Việt Nam.

Sau 2 năm thực hiện Nghị định, hệ thống tổ chức BHYT từ Trung ương đến địa phương đã hình thành với sự quản lý của BHYT Việt Nam, trực thuộc Bộ Y tế. Năm 2002, Chính phủ ban hành Quyết định 20/2002/QĐ-TTg chuyển BHYT Việt Nam sang BHXH Việt Nam. Kể từ đây 2 chính sách An sinh xã hội quan trọng là BHXH, BHYT thống nhất thực hiện từ Trung ương xuống địa phương, theo mô hình một quỹ quốc gia.

Đặc biệt, ngày 14-11-2008, Quốc hội thông qua Luật BHYT, có hiệu lực từ ngày 01-7-2009. Luật BHYT ra đời đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hệ thống pháp luật về BHYT, hướng tới thực hiện BHYT toàn dân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chính sách xã hội hóa công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe Nhân dân.Trên cơ sở đó, ngày 16-6-2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 823/QĐ-TTg lấy ngày 1-7 hằng năm là Ngày Bảo hiểm y tế Việt Nam. 

Ngày BHYT Việt Nam hằng năm là dịp để đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chung tay, góp sức thực hiện tốt Luật BHYT với lộ trình thực hiện BHYT toàn dân, vì sức khỏe của bản thân, gia đình và cộng đồng xã hội, vì an sinh đất nước. Tham gia BHYT mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực cho người dân, nhất là các gia đình có mức thu nhập thấp khi không may đau ốm đau, bệnh tật. Người tham gia BHYT được quỹ BHYT thanh toán số tiền KCB không giới hạn theo phạm vi, mức hưởng, có thể lên tới hàng tỉ đồng/năm.

Một bệnh nhân mắc bệnh hiếm được BHYT chi trả tiền tỉ sau đợt điều trị

Ông đánh giá như thế nào về những lợi ích mà BHYT đã đem lại cho người dân trong suốt 15 năm qua? 

Năm 2009 là một năm có nhiều dấu mốc quan trọng trong thực hiện chính sách BHYT ở nước ta với Luật BHYT có hiệu lực thi hành; Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 38-CT/TW ngày 07-9-2009 về "Đẩy mạnh công tác BHYT trong tình hình mới và sự ra đời Ngày BHYT Việt Nam. 

Từ đó, sau 15 năm, với sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị, chính sách BHYT đã thực sự đi vào cuộc sống, có sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động trong lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện chính sách BHYT từ Trung ương đến địa phương. Đến nay, các địa phương đã thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện chính sách BHYT, trong đó đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban.

Diện bao phủ BHYT tăng nhanh và phát triển bền vững: Cụ thể, năm 2008 trước khi có Ngày BHYT Việt Nam, toàn quốc mới có 39,7 triệu người tham gia BHYT, tỷ lệ bao phủ đạt 46,1% dân số. 

Đến năm 2009, năm đầu tiên triển khai Ngày BHYT Việt Nam, toàn quốc đã có trên 50 triệu người tham gia BHYT (tăng trên 10 triệu người so với năm 2008), tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 58,2% dân số. Đến hết năm 2023, toàn quốc đã có trên 93,6 triệu người tham gia BHYT, tăng gấp 2,3 lần so với năm 2008, tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 93,35% dân số.

Chất lượng khám chữa bệnh BHYT ngày càng nâng cao

 Số lượt người khám chữa bệnh BHYT ngày càng cao:  Số lượt người có thẻ BHYT đi khám chữa bệnh (KCB) tăng nhanh qua từng năm, trong 15 năm đã có trên 2.120 triệu lượt người KCB BHYT, với tổng số tiền trên 993 ngàn tỉ đồng. Năm 2009, toàn quốc có 88,6 triệu lượt KCB BHYT với tổng chi KCB BHYT là 15.396 tỉ đồng, đến năm 2015 cả nước có 130,1 triệu lượt KCB BHYT (tăng 48% so với năm 2009) với tổng chi KCB BHYT là 47.855 tỉ đồng (tăng 211% so với năm 2009), năm 2020 có 167,3 triệu lượt KCB BHYT (tăng 28,6% so với năm 2015) với tổng chi KCB BHYT là 101.740 tỉ đồng (tăng 122,6% so với năm 2015). 

Đến hết năm 2023, toàn quốc có 174 triệu lượt KCB BHYT (tăng 4% so với năm 2020) với tổng chi KCB BHYT là khoảng 121.799 tỉ đồng (tăng 19,7% so với năm 2020). 

BHXH Việt Nam đã phối hợp với các Bộ, ngành liên quan triển khai sử dụng đa nền tảng khi đi KCB BHYT bằng Căn cước công dân (CCCD), ứng dụng VssID - BHXH số và ứng dụng định danh điện tử VneID. Đến nay, 100% cơ sở KCB BHYT đã triển khai KCB BHYT bằng CCCD. Với việc triển khai KCB BHYT bằng CCCD, người bệnh BHYT chỉ cần sử dụng CCCD để làm thủ tục KCB, giúp đơn giản hóa thủ tục, tiết kiệm thời gian cho cả người bệnh và cán bộ y tế, cơ quan BHXH cũng tiết kiệm được chi phí in ấn và phát hành thẻ BHYT.

Để chính sách BHYT ngày càng lan tỏa trong cuộc sống, phát triển bền vững, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của người dân, cần chú trọng điều gì thưa ông? 

BHYT là một quỹ ngắn hạn, huy động đóng góp của người dân cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước tạo nguồn tài chính cho hoạt động chăm sóc sức khỏe. Vì vậy, năm 2024, chủ đề truyền thông Ngày BHYT Việt Nam là "Sử dụng hiệu quả Quỹ BHYT, đảm bảo quyền lợi người bệnh và nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh BHYT tại y tế cơ sở".

Thời gian qua, BHXH Việt Nam tổ chức thực hiện đúng các quy định của Luật BHYT, Nghị định của Chính phủ và các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế quản lý tài chính đối với quỹ BHYT. Kinh phí được sử dụng công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả, đảm bảo tính khách quan; 

Kiểm soát chi phí KCB BHYT là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành BHXH Việt Nam có cơ sở pháp lý từ Luật BHYT và Nghị định 75/2023/NĐ-CP của Chính phủ. Việc kiểm soát chi phí KCB BHYT nhằm tối ưu sử dụng quỹ BHYT, phòng tránh, hạn chế tối đa các chi phí bất hợp lý, lãng phí, từ đó có nguồn lực dành cho những nhiệm vụ thiết thực, phục vụ người bệnh, nhất là người bệnh nặng và mãn tính. 

Ngọc Dung ghi