Y học cổ truyền (YHCT) vốn là nền tảng trong phòng chống và điều trị bệnh của ông cha ta từ bao đời nay, trước khi xuất hiện y học phương Tây (Tây y). Những năm gần đây, YHCT rất được người dân quan tâm coi trọng, nhất là trong phòng bệnh. Hệ thống cơ sở điều trị bằng YHCT vì thế được nhà nước đầu tư rộng khắp.
Ngày 17-3, Bộ Y tế đã ban hành Công văn 1306/BYT-YDCT, trong đó nêu rõ: Cần tăng cường phòng, chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do SARS-CoV-2 bằng thuốc và các phương pháp YHCT. Hướng dẫn chính thức của Bộ Y tế mở ra phương pháp kết hợp YHCT và Tây y hỗ trợ phòng, chống dịch bệnh viêm phổi cấp nói riêng và phòng các bệnh do virus nói chung.
Đây là một thông tin đáng chú ý trong bối cảnh chưa có thuốc chữa bệnh Covid-19. Cũng cần biết rằng cách đây 3 năm, trong một nghiên cứu của Viện Y học ứng dụng Việt Nam, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng có rất nhiều thảo dược xung quanh cuộc sống của chúng ta không chỉ giúp phòng, tránh các bệnh do virus gây ra mà còn có thể chữa được một số bệnh khác.
Theo PGS Nguyễn Xuân Ninh - Phó Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam (Tổng hội Y học Việt Nam) - phát biểu tại Tọa đàm "Vận dụng Y học cổ truyền trong phòng chống dịch bệnh do virus" do báo Sức Khỏe Cộng Đồng phối hợp với Cổng thông tin Trung ương hội Giáo dục Chăm sóc sức khỏe cộng đồng tổ chức ngày 30-3, ngoài việc cần tuân thủ hướng dẫn chung của Bộ Y tế về phòng, chống dịch Covid-19 như cách ly, rửa tay, khẩu trang, không tụ tập chỗ đông người, đồ ăn thức uống… người dân nên dùng theo các bài thuốc hướng dẫn của Bộ Y tế. Có thể dùng 9 loại thảo mộc dân gian quý: Kim ngân hoa, Cúc hoa, La hán quả, Đản hoa, Hạ khô thảo, Tiên thảo, Bông lai, hoa Mộc miên, Cam thảo. Nếu không có điều kiện, có thể mua các loại nước thảo mộc, trà thanh nhiệt được đóng chai có bán sẵn trên thị trường (những sản phẩm có thương hiệu, uy tín).
PGS Nguyễn Xuân Ninh - Phó Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam (Tổng hội Y học Việt Nam)
Theo Tiến sĩ - Lương y Phùng Tuấn Giang - Chủ tịch Viện Nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam, việc sử dụng thức uống thảo mộc, hoặc các bài thuốc từ dược liệu, hỗ trợ phòng chống và điều trị các bệnh do virus gây ra rất hiệu quả, có tác dụng thanh phế, bài độc, tiêu viêm nhiễm, tăng cường miễn dịch. Ví dụ như bài thuốc "thanh phế bài độc phù chính thang".
"Y học cổ truyền coi trọng công tác phòng bệnh nên việc tăng cường kháng thể tự nhiên, tăng cường vi khuẩn có lợi là việc rất quan trọng, sử dụng cho trường hợp phòng bệnh, những người nghi nhiễm và cách ly, những người già yếu mắc các bệnh mãn tính" - Tiến sĩ - Lương y Phùng Tuấn Giang đưa ra lời khuyên.
Tiến sĩ - Lương y Phùng Tuấn Giang - Chủ tịch Viện Nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam
Đánh giá công dụng của Trà Thanh nhiệt Dr Thanh
Nghiên cứu của Viện Y học ứng dụng Việt Nam chứng minh các thành phần thảo mộc trong Trà Thanh nhiệt Dr Thanh có thể có khả năng chống lại một số loại vi khuẩn, virus.
Năm 2017, nghiên cứu đã được nghiệm thu của Viện Y học ứng dụng Việt Nam về "Đánh giá hiệu quả công thức của sản phẩm Trà Thanh nhiệt Dr Thanh" đưa ra các kết luận chính như sau:
Trà Thanh nhiệt Dr Thanh được chế biến từ 9 loại thảo dược quý (gồm 9 loại thảo mộc: Kim ngân hoa, Cúc hoa, La hán quả, Hạ kho thảo, Cam thảo, Đản hoa, Hoa mộc miên, Bung lai và Tiên thảo), các thảo dược này được chứng minh có tiềm năng trong việc dự phòng và hỗ trợ điều trị các bệnh có cơ chế liên quan đến quá trình viêm và quá trình oxy hóa, cũng như các bệnh nhiễm trùng, thanh nhiệt giải độc và một số tác dụng khác.
Tác dụng của Kim ngân hoa và Cam thảo
Theo PGS Nguyễn Xuân Ninh - Phó Viện Trưởng Viện Y Học ứng dụng Việt Nam, trong các loại thảo dược của Trà thanh nhiệt Dr Thanh có hai loại cần được nhấn mạnh với tác dụng chống viêm, tăng cường miễn dịch, giải độc, hỗ trợ chức năng gan là Kim ngân hoa và Cam thảo.
Thành phần của Kim ngân hoa bao gồm polysaccharide, polyphenol được các nhà khoa học (Trung Quốc, Hàn Quốc) chứng minh tác dụng ức chế 30% phát triển các tế bào ung thư mô liên kết, tế bào ung thư gan ở chuột thực nghiệm, không ảnh hưởng đến tế bào lành.
Luteolin trong kim ngân hoa làm tăng quá trình chết theo lập trình của nhiều tế bào ung thư, do vậy làm giảm nguy cơ phát triển khối u ở biểu mô da, gan, buồng trứng (giảm nguy cơ 34% nếu tiêu thụ đều lutein), ngoài ra còn có tác dụng thư giãn, chống trầm cảm.
Chống oxy hóa, ức chế và tiêu diệt vi khuẩn, virus: Chiết xuất Kim ngân hoa như axit chlorogenic, flavonoid, axit dicaffeoylquinic, hyperosis, Shuankang và iridoid glycoside... có thể ức chế mạnh mẽ vi khuẩn gram âm và gram dương bao gồm liên cầu khuẩn sinh mủ, tụ cầu vàng, Salmonella typhi, Klebsiella pneumoniae, Salmonella paratyphi, phẩy khuẩn tả, vi khuẩn gây bệnh trong miệng, Diplococcus intracellularis, phế cầu khuẩn, trực khuẩn lao và Pseudomonas aeruginosa.
Có thể ức chế herpes simplex keratitis, virus cúm gây viêm phổi, virus cúm A, virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, cytomegalo virus. Chiết xuất có thể ức chế và bất hoạt đáng kể virus Coxsackie 3, echovirut 19 (Trung Quốc, Nhật Bản 2011-2013).
Hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường, mỡ máu cao: Có hai enzyme là alpha-amylase và alpha- glycosidase ức chế hoặc làm chậm hấp thu đường, có tác dụng đến chuyển hóa lipid máu và tác dụng tốt cho thành mạch do kiểm soát được gen polipoprotein E (ApoE) cũng như giảm được nồng độ lipid và nồng độ cholesterol của đại thực bào THP-1 nạp lipid.
Kim ngân hoa còn có tác dụng hạ sốt do tăng biểu hiện của receptor PGE2 tại vùng trước của vùng dưới đồi. Kim ngân hoa còn có tác dụng giảm những tổn thương do quá trình oxy hóa các gốc tự do và tăng khả năng miễn dịch cho con người.
Cam Thảo có tác dụng chống viêm do vi khuẩn gây ra. Tác dụng chống viêm của Cam thảo được nghiên cứu chủ yếu dựa trên mô hình nội độc tố LPS của vi khuẩn và những hoạt chất được tập trung tìm hiểu là glabridin, isoliquiritigenin và axit glycyrrhizic.
Rễ của Cam thảo hoạt chất sapanosid là glycyrrhizin; thuộc nhóm flavonoid là liquiritin, liquiritigenin, isoliquiritin, isoliquiritigenin, neo-liquiritin, neoisoliquiritin, licurazid...
Một số nghiên cứu chỉ ra các hoạt chất glabridin có trong Cam thảo cho thấy chất này có tác dụng chống lại các ảnh hưởng của Prostaglandin E2 (PGE2) và quá trình sản xuất Leucotriene B.
Liquiritin apioside, thành phần chống ho chính trong Cam thảo, đóng vai trò quan trọng ở giai đoạn sớm của bệnh viêm hô hấp.
