Trầm hương là phần gỗ cây dó bầu chứa nhựa thơm, được ví như “linh khí của trời đất”. Trầm thường được kết thành ở những chỗ cây dó bầu bị kiến, sâu đục, gãy cành, hoặc do người đi địu chém vào rễ hoặc gốc vài nhát, gọi là mở miệng.
Với quan điểm chơi dó trầm để đưa lộc vào nhà, đem lại may mắn cho gia chủ, những gia đình chế tác dó trầm tại Phúc Trạch sẽ tìm chọn, chăm chút một “cây gia bảo” hoặc các kỳ thú dó trầm đặt vừa đủ trên bàn hoặc trong nhà để bày bán.
Tại HTX Sản xuất kinh doanh & dịch vụ tổng hợp Thọ Nga (xóm 8, xã Phúc Trạch), những gốc trầm đã được chế tác bày trong nhà rất lạ mắt và độc đáo. Theo gia chủ, khối tài sản với hàng trăm món dó trầm đã chế tác có giá trị lên tới hàng chục tỷ đồng.
Chị Võ Thị Nga, Chủ HTX Thọ Nga cho biết, theo quan niệm dân gian, các vật phẩm dó trầm đắt giá để trong nhà sẽ xua đuổi tà khí, mang lại sức khỏe, may mắn, tài lộc cho gia đình. Nhiều khách hàng từ Hà Nội, Huế, Sài Gòn thậm chí người nước ngoài cũng sẵn sàng chi cho những món trầm đắt tiền để đặt trong nhà lấy may hoặc mang đi biếu, tặng.
Trên thân dó bầu, trầm hương tích tụ thành lớp dầu màu đen mỏng nằm giữa các lớp giác trắng và ròng gỗ. Để lấy được phần trầm hương đặc trưng ẩn bên trong, người thợ phải trải qua các công đoạn gồm: bổ, chẻ, đục, đẽo, phá, tỉa, mài và đánh bóng. Dù chỉ tạo một cây cảnh dó trầm cao chừng 1m, các nghệ nhân cũng phải mất nhiều ngày công vất vả.
Khúc dó bầu được đẽo lớp vỏ ngoài, người thợ phải xoi, xỉa những phần gỗ trắng, để lộ ra những mạch trầm muôn hình vạn trạng. Càng vào sát mạch trầm, người thợ lại càng phải nhẹ tay, để không phạm vào trầm. Với những mạch trầm uốn lượn như trôn ốc, phải tỉ mẩn dùng cây móc nhỏ nạo từng chút gỗ. Gặp những khúc gió bầu lớn, mạch trầm phức tạp, nghệ nhân còn phải mất chục công để có khúc trầm cảnh đẹp.
Để có một cặp trầm dó, rẻ nhất cũng đến chục triệu đồng. Khách hàng muốn sở hữu cộc cao lớn và đẹp, nhiều dó sẽ phải trả số tiền nhiều hơn, từ 50 đến hàng trăm triệu đồng; thậm chí có những cây được gọi là “cây gia bảo” lên đến tiền tỷ.
Giá trầm cảnh từ vài triệu, vài trăm triệu đến cả tỷ đồng, tùy thuộc loại trầm, dáng cây, nhưng cũng còn tùy thời điểm, tùy người mua. Người bán, người mua đều đánh giá trầm bằng mắt, bằng trực giác là chính. Đi mua gỗ trầm nguyên liệu phải có kinh nghiệm, đoán giá trị trầm trong khúc gỗ khi nó còn nguyên cả vỏ.
Khúc trầm nguyên liệu không hề bỏ đi phần nào. Các loại dăm (xác xỉa) đều được tận dụng để chế tinh dầu, làm nhang, giá từ vài ngàn đồng đến vài trăm ngàn đồng mỗi kg. Nhang trầm hương không qua hóa chất có mùi thơm, ấm, tạo cảm giác dịu nhẹ và thư thái, có khả năng giảm stress cho gia chủ.
“Mỗi tháng tùy vào số lượng khách hàng đặt mà cơ sở tôi xuất bán vài chục tạ trầm hương; thu nhập bình quân vài trăm triệu đồng", chị Võ Thị Nga cho biết. Theo chị Nga, giá bán của trầm hương rất đa dạng từ vài triệu đến vài trăm triệu hay tiền tỷ cũng có tùy vào chất lượng trầm. Ngoài ra, phần xác tỉa từ giác gỗ dó bầu cũng được tận dụng bán cho người làm nhang, nấu dầu, nước hoa với giá 500.000 đồng/kg.
Các sản phẩm vòng tay phong thủy, vòng tay trang sức làm từ trầm hương thường xuyên ở trong tình trạng “cháy hàng”. Người ta quan niệm rằng, nếu đeo vòng tay trầm hương sẽ được mang lại may mắn, sức khỏe bình an trong cuộc sống.
