Sức khỏe
04/01/2016 19:34

Xác định cơ chế nghiện nicotine ở não

Nghiên cứu cho thấy tác động vào chất dẫn truyền thần kinh có thể ngăn triệu chứng nghiện ở chuột, mở ra triển vọng về cách cai thuốc lá mới.

Một trong những lý do mà người nghiện thuốc lá khó từ bỏ là cảm giác thèm muốn gia tăng, đồng thời những khó chịu và phiền muộn tan biến khi họ có điếu thuốc lá. Sự thỏa mãn tiêu cực đó được vùng não có tên gọi habenula kiểm soát, với 2 chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine và glutamate có liên quan đến sự lệ thuộc vào nicotine.

Kiểm soát dẫn truyền thần kinh

Trong nghiên cứu được công bố trên Tạp chí eLife đầu tháng 12, PGS-TS Ines Ibanez-Tallon tại phòng thí nghiệm sinh học phân tử thuộc ĐH Rockefeller - Mỹ và cộng sự cho thấy acetylcholine điều tiết glutamate truyền tín hiệu đến habenula, thể hiện một cơ chế quan trọng dẫn đến lệ thuộc vào nicotine. PGS-TS Ibanez-Tallon giải thích: “Chúng ta từng biết rằng cả 2 chất dẫn truyền thần kinh giữ vai trò quan trọng đối với các tế bào thần kinh ở habenula. Phát hiện lần này nói về cách thức chúng tương tác để cùng tác động và củng cố thêm chứng nghiện”.

Chất dẫn truyền thần kinh được xem là tín hiệu thông tin bằng hóa chất bên trong não bộ. Chúng được chứa đựng trong cấu trúc hình trụ gọi là túi chứa (vesicle) ở 2 đầu tế bào thần kinh. Khi nhận được tín hiệu nào đó, tế bào thần kinh sẽ phóng thích hóa chất bên trong túi chứa này vào khớp thần kinh nhằm truyền tín hiệu đó sang tế bào thần kinh kế cận. Tế bào có thể lập lại chu trình của chất dẫn truyền thần kinh đó thông qua hiện tượng tái hấp thu trở lại - quá trình cho phép chúng kiểm soát chính xác số lượng chất dẫn truyền thần kinh ở khớp thần kinh.  

 


Phần hình trụ giữa ảnh là phần gối lên nhau của 2 chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine và glutamate tại habenula Ảnh: ĐH ROCKERFELLE
R

Để hiểu cách thức vận hành của các chất dẫn truyền thần kinh này, nhóm nghiên cứu đã tạo nên loại chuột không có gien liên quan đến quá trình tạo thành acetylcholine ở tế bào thần kinh tại habenula. Họ nhận thấy việc loại trừ acetylcholine sẽ ảnh hưởng đến glutamate tại vùng não này theo 2 cách: Thứ nhất, số lượng glutamate tiết ra bị giới hạn và thứ hai, sự tái hấp thu trở lại túi chứa bị mất cân đối. Cả 2 cơ chế này đều tác động đến khả năng kích thích của tế bào thần kinh, dẫn tới sự truyền tín hiệu bình thường bị gián đoạn. Căn cứ vào phát hiện này, nhóm nghiên cứu cho rằng acetylcholine điều tiết khối lượng glutamate đi vào khớp thần kinh theo tần số nào đó cũng như điều chỉnh mức độ glutamate được chứa trong túi.

Tác động đến hành vi  

Nhóm nghiên cứu giải thích rằng ngay cả một xáo trộn nhỏ trong mối cân bằng về chất dẫn truyền thần kinh ở não cũng có thể biểu hiện qua thay đổi về hành vi. Trong trường hợp của acetylcholine, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng đương đầu với chứng nghiện của chúng ta. Xem xét về hành vi, thử nghiệm cho thấy chuột bị tách acetylcholine ra khỏi habenula không còn nhạy cảm với sự sảng khoái do nicotine mang lại cũng như không phát triển khả năng cần tiếp tục dung nạp nicotine. Ngoài ra, những chú chuột này không có triệu chứng giống như cai nghiện như gãi và run. Phát hiện mới và những chứng cứ khác nữa cho thấy không có acetylcholine, chứng nghiện nicotine không xảy ra.

 Các nhà khoa học nhận định rằng nghiên cứu của họ giúp chúng ta hiểu thêm về sự vận hành của não liên quan đến chứng nghiện thuốc lá và có thể kể cả nghiện thuốc phiện, cần sa, nêu triển vọng về phương pháp cai nghiện mới.

Bỏ thuốc lá dễ hay khó là do gien
Trong nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Translation Psychiatry, các nhà khoa học tại ĐH Virginia (Mỹ) và ĐH Chiết Giang, ĐH Hàng Châu (Trung Quốc) nêu mối liên quan về gien trong nỗ lực từ bỏ thuốc lá.
Nhóm nghiên cứu đã phân tích sự khác biệt về gien từng được nêu trong 22 khảo sát liên quan đến 9.500 người hút thuốc lá. Điều họ quan tâm nhiều hơn là sự khác biệt về gien liên quan đến quá trình xử lý dopamine - chất dẫn truyền thần kinh điều tiết các trung khu khoái cảm ở não. Họ đặt vấn đề liệu các phiên bản gien điều chỉnh dopamine có liên quan đến khả năng bỏ thuốc lá thành công hay không. Cuối cùng, nhóm nghiên cứu chú ý vào chuỗi DNA được gọi là Taq1A. Họ phát hiện rằng những người nghiện thuốc lá mang một dạng phiên bản chuỗi này gọi là A2/A2 thường ít mất thời gian để từ bỏ thuốc lá thành công hơn so với những người mang phiên bản khác của Taq1A.

Trúc Lâm

từ khóa :
8WONDER đưa Việt Nam trở thành điểm hẹn văn hóa, nghệ thuật nổi bật của châu Á

8WONDER đưa Việt Nam trở thành điểm hẹn văn hóa, nghệ thuật nổi bật của châu Á

Văn hóa – Giải trí 09:40

Hàng chục ngàn khán giả có mặt trực tiếp, hơn 13 triệu lượt xem trực tuyến, 8WONDER Winter xô đổ mọi kỷ lục về lượng người theo dõi 1 lễ hội âm nhạc ở Việt Nam

Sacombank chi hơn 33 tỉ đồng tri ân khách hàng

Sacombank chi hơn 33 tỉ đồng tri ân khách hàng

Ngân hàng 12:01

Từ ngày 9 đến hết 31-12, Sacombank triển khai chương trình "Đón sinh nhật vàng - Trọn tháng tri ân" nhân dịp kỷ niệm 33 năm thành lập (21.12.1991-21.12.2024).

Khánh thành trụ sở mới BVBank Khánh Hòa

Khánh thành trụ sở mới BVBank Khánh Hòa

Ngân hàng 12:00

Ngân hàng TMCP Bản Việt (BVBank) thông báo về việc khánh thành trụ sở mới Ngân hàng TMCP Bản Việt - Chi nhánh Khánh Hòa

Nhà tuyển dụng nào được yêu thích nhất năm 2024?

Nhà tuyển dụng nào được yêu thích nhất năm 2024?

Sản xuất - Kinh doanh 09:33

Những thương hiệu lớn tiếp tục được vinh danh trong các hạng mục của giải thưởng “Nhà tuyển dụng được yêu thích nhất năm” năm nay.

Charm City tặng xe máy tri ân cư dân, khách hàng

Charm City tặng xe máy tri ân cư dân, khách hàng

Bất động sản 09:00

05 chiếc xe máy Yamaha Janus sẽ được ban lãnh đạo Charm City dành tặng cư dân và khách hàng tại chương trình “Charm City - Nơi mình sống”

TCL mang Tết ấm đến trẻ em Cao Bằng: Gắn kết yêu thương qua công nghệ

TCL mang Tết ấm đến trẻ em Cao Bằng: Gắn kết yêu thương qua công nghệ

Hoạt động cộng đồng 16:46

Ngày 1-12, TCL Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên báo Người Lao Động tổ chức buổi trao quà đầy ý nghĩa cho trẻ em vùng cao tại Cao Bằng.

Sẵn sàng bước chuyển mình bền vững cho ngành thủy sản Việt Nam

Sẵn sàng bước chuyển mình bền vững cho ngành thủy sản Việt Nam

Giáo dục - Cộng đồng 16:45

Hội thảo "Thực phẩm thủy sản trong chuyển đổi hệ thống thực phẩm phát thải thấp ở Việt Nam: Cơ hội, thách thức và con đường tương lai" đã diễn ra vào ngày 6-12.