Gàu là tình trạng rối loạn trên da đầu gây nên những mảng bám dễ bong ra và thường kèm theo triệu chứng ngứa. Gàu có thể gây khó chịu và nhiều trường hợp rất khó chữa trị.
Các yếu tố dễ hình thành gàu
Nhiều chuyên gia đồng ý với nhau rằng gàu không phải xuất hiện do kém vệ sinh và nguyên nhân chính xác chưa được khẳng định rõ. Trang tin Medical News Today nêu một số yếu tố có thể khiến dễ xuất hiện gàu. Vài nghiên cứu đã cho thấy bệnh nhân viêm da tiết bã (seborrheic dermatitis) rất dễ dẫn tới gàu. Viêm da tiết bã liên quan với loài nấm tên gọi Malassezia sống trên da đầu và ăn bã nhờn do nang lông tiết ra. Đây không phải là bệnh tật đáng kể nhưng có thể khiến gàu vượt khỏi tầm kiểm soát. Da đầu bị kích ứng và sản sinh thêm nhiều tế bào da. Những tế bào da này chết đi và bong ra kết hợp với chất nhờn trên tóc và da đầu trở thành gàu. Những bệnh ngoài da như vẩy nến, chàm và một số rối loạn trên da khác cũng làm tăng thêm nguy cơ xuất hiện gàu. Những người da khô cũng thường dễ bị gàu hơn người có da bình thường nhưng ở trường hợp này, mảng gàu nhỏ và không kết dính như ở người có da nhờn. Một số chứng bệnh tưởng chừng không liên quan như bệnh Parkinson và vài bệnh thần kinh khác, bệnh nhân hồi phục sau cơn đau tim hoặc đột quỵ và người có hệ thống miễn dịch yếu, người nhạy cảm với nấm men trên đầu cũng dễ bị gàu hơn bình thường. Có nhận định cho rằng những người ít chải tóc để giúp da đầu được tác động hoặc ít gội đầu cũng dễ bị gàu nhưng một số chuyên gia không đồng ý điều này. Tình trạng căng thẳng thần kinh cũng có khả năng liên quan đến một số chứng rối loạn ngoài da, trong đó có gàu.
Mặt khác, gàu xuất hiện có thể là do phản ứng với các loại mỹ phẩm chăm sóc tóc hoặc chăm sóc da. Nhiều chuyên gia cho rằng gội đầu quá nhiều có thể làm da đầu bị kích ứng, sinh ra gàu. Chế độ ăn uống như dùng thực phẩm chứa nhiều kẽm, vài loại vitamin B, vài dạng chất béo, nhiều muối, nhiều đường, nhiều gia vị và thức uống có cồn cũng dễ bị gàu. Có khảo sát cho thấy nam giới thường bị gàu hơn nữ giới và tình trạng bị gàu có thể cải thiện khi càng cao tuổi.
Những cách chữa trị thông thường
Mục tiêu chữa trị gàu là làm chậm quá trình tái sinh tế bào da hoặc ngăn chặn nấm men trên da đầu - có thể là nguyên nhân xuất hiện gàu. Việc chữa trị cũng tùy theo mức độ nghiêm trọng. Dầu gội trị gàu được bán không kê toa ở cửa hàng tạp hóa và nhà thuốc tây có thể là cách chữa trị đơn giản nhưng hiệu quả có khi chỉ ở mức độ vừa phải và còn tùy theo loại. Cần lưu ý là viêm da tiết bã chỉ có thể được kiểm soát phần nào chứ không trị dứt bằng dầu gội.
Hầu hết các loại dầu gội trị gàu hoặc trị nấm có chứa một hoặc vài thành phần hoạt tính như:
- Ketoconazole là chất chống nấm hiệu quả, có thể được sử dụng ở mọi lứa tuổi.
- Selenium sulfide giúp trị gàu bằng cách hạn chế các chất nhờn tự nhiên do các tuyến trên da đầu tiết ra.
- Kẽm pyrithione khiến nấm men chậm tăng trưởng.
- Nhựa than đá có chứa tác nhân chống nấm.
- Salicylic acid giúp da đầu loại trừ bớt tế bào da. Tuy nhiên nhiều người nhận thấy salicylic acid làm da đầu khô, khiến gàu tăng thêm.
- Dầu cây trà chiết xuất từ cây trà melaleuca alternifolia có nguồn gốc từ Úc, có tác dụng chống nấm và khử trùng. Tuy nhiên, một số người dị ứng với loại dầu này.
- Trà xanh. Nhóm nghiên cứu Mỹ tại ĐH Georgia phát hiện trà xanh có khả năng trị gàu và
vẩy nến.
Người bị gàu nên chọn loại dầu gội có thành phần hoạt tính nêu trên. Nếu thích hợp, nên gội mỗi ngày cho đến khi gàu được kiểm soát và có thể giảm tần suất gội cho đến khi gần sạch gàu. Cần giữ dầu gội trên đầu khoảng 5 phút chứ đừng xả nước ngay, để thành phần trong đó phát huy đủ tác dụng. Nếu dầu gội không hiệu quả nên đến khám ở chuyên gia da liễu.
Cần lưu ý là gàu hoặc viêm da tiết bã hầu như không gây biến chứng và nếu biến chứng xảy ra có thể là do hậu quả của cách điều trị gàu. Trong trường hợp dầu gội hoặc cách trị liệu da đầu gây kích thích, người dùng nên ngưng và hỏi ý kiến dược sĩ để thay đổi sản phẩm khác. Cũng có khi vi khuẩn tập trung dưới phần da đầu bị vết thương và gây đau. Trong trường hợp này hoặc nếu có vùng da đầu bị đỏ, căng và sưng nên hỏi ý kiến bác sĩ.
