Bệnh phong là một loại bệnh nhiễm khuẩn mạn tính do vi khuẩn mycobacterium leprae gây ra. Bệnh làm loét da, tổn thương thần kinh và suy nhược cơ, gây ra nhiều biến dạng và tàn tật nghiêm trọng. Mặc dù khoa học đã chứng minh, bệnh phong khó lây và không di truyền nhưng một bộ phận ít người vẫn còn mang nặng sự kỳ thị, tâm lý sợ lây bệnh, luôn tìm cách hắt hủi, xa lánh.
3.000 bệnh nhân phong đang sống khỏe
Trước kia, nhiều người coi bệnh phong là một trong tứ chứng nan y (phong, lao, cổ, lại), người mắc bệnh này bị kỳ thị, xa lánh bởi những dị hình tàn tật nặng nề. Tuy nhiên, hiện nay theo y học hiện đại đã có thuốc đa hóa trị liệu có thể chữa khỏi cho bệnh nhân phong nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Vì vậy, cộng đồng nên có cái nhìn đúng đắn, thông cảm và không nên kỳ thị với những người bệnh phong.
Hiện nước ta có khoảng 3.000 bệnh nhân và người nhà sống trong các khu điều trị phong. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý người bệnh. Khi mới mắc bệnh phong, trên cơ thể người bệnh có những đám da thay đổi màu sắc; có thể là màu trắng như lác biến, màu đỏ như dị ứng hoặc màu tím như lác đồng tiền... có thể rải rác toàn thân, thường ở phần hở, đôi khi xuất hiện ở phần kín trước. Những đám da đổi màu này không đau, không ngứa, không gây khó chịu nhiều cho bệnh nhân. Nếu đưa những đám da này gần lửa, bệnh nhân không thấy nóng; cấu véo, châm kim bệnh nhân không thấy đau. Người lành mắc bệnh phong là do tiếp xúc với bệnh nhân phong chưa được điều trị. Vi khuẩn từ người bệnh phong được thải ra môi trường xung quanh qua niêm mạc mũi có tổn thương khi bệnh nhân ho, hắt hơi hoặc chảy nước mũi và qua các vết thương lở loét, chảy máu, mủ, dịch. Như vậy, nếu bệnh nhân phong chỉ bị một vài tổn thương trên da mà không bị lở loét thì vi khuẩn khó được thải ra ngoài môi trường. Khi ra ngoài môi trường, vi khuẩn gây bệnh phong chỉ có thể sống, tồn tại trong một ngày. Người khỏe mạnh, trong quá trình lao động, da bị xây xát, chảy máu là nơi vi khuẩn gây bệnh phong xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh phong.
Điều trị bệnh nhân phong tại Bệnh viện Phong - Da liễu trung ương Quy Hòa, tỉnh Bình Định
Không còn kỳ thị
Trước đây, người bệnh thường chịu thành kiến sai lầm, chịu sự hắt hủi, xa lánh của cộng đồng, thậm chí chết một cách âm thầm tủi nhục với những cái dị hình tàn tật ghê gớm. Từ khi có Chương trình chống phong quốc gia cũng như trước đó ngành y tế rất quan tâm đến bệnh nhân phong, đưa những tiến bộ y học vào điều trị giúp cứu chữa cho hàng chục ngàn bệnh nhân phong thoát khỏi dị hình tàn tật và những biến chứng của căn bệnh này. Chương trình chống phong quốc gia kéo dài từ những năm 1995 đến nay vẫn tiếp tục được triển khai. Các cán bộ của ngành y tế, đặc biệt là cán bộ ngành da liễu, làm công tác chống phong đã đi khắp 63 tỉnh, thành cả nước với mục tiêu chung là giúp nhiều người thoát khỏi bệnh phong, phát hiện bệnh nhân phong sớm và chữa trị kịp thời, không để lại di chứng.
Trong nhiều năm qua, chương trình chống phong ở nước ta đã đạt nhiều kết quả tích cực. 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước đã được công nhận loại trừ bệnh phong cấp tỉnh. Dự kiến đến năm 2020 sẽ loại trừ bệnh phong ở tất cả các huyện trong toàn quốc. Điểm được lớn nhất trong công tác chống phong là về mặt tuyên truyền, người dân đã không còn sợ sệt và kỳ thị bệnh nhân phong nữa. Đặc biệt, người dân khi nghi ngờ mắc bệnh phong đã tự tìm đến cơ sở y tế để điều trị thay vì bỏ điều trị, giấu bệnh như xưa.
Hiện nay, bệnh phong đã giảm đến 90%, tuy nhiên, hằng năm vẫn còn sót lại vài trăm bệnh nhân phong mới. Đây chính là nguồn lây nếu chúng ta không tiếp tục chống phong thì bệnh phong sẽ quay trở lại. Thời kỳ ủ bệnh của bệnh phong rất lâu, trung bình 3-5 năm hoặc có trường hợp có thể 5 năm, 10 năm mới phát bệnh.
Cho đến nay, y học vẫn chưa có vắc-xin phòng bệnh phong, vì vậy, các biện pháp dự phòng được ngành y tế khuyến cáo bao gồm: tuyên truyền giáo dục sức khỏe bằng nhiều hình thức để mọi người hiểu rõ bệnh phong, không xa lánh, sợ hãi, tránh kỳ thị. Vệ sinh môi trường, ăn uống, dinh dưỡng đầy đủ nâng cao sức đề kháng của cơ thể. Khi nghi ngờ có triệu chứng của bệnh, cần đến các cơ sở y tế để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh tàn tật có thể xảy ra. Tất cả bệnh nhân phong được điều trị bằng đa hóa trị liệu đủ liều, đủ thời gian quy định. Điều trị tại nhà và miễn phí hoàn toàn. Trường hợp có biến chứng có thể điều trị nội trú tại các cơ sở y tế. Nếu phát hiện sớm thì chỉ sau 6 tháng đến một năm điều trị là có thể khỏi bệnh hoàn toàn, không để lại di chứng.
