Thị trường ô tô đang bước vào thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ với giá ô tô mới, cũ đang tiệm cận với túi tiền và giá trị thực của một phương tiện đi lại, thay vì là tài sản như trước kia. Cũng chính vì vậy, trong 2 năm trở lại đây, các ngân hàng đều tăng tốc "trải thảm" các khoản tín dụng cho thị trường màu mỡ này.
Vay mua ô tô đang thời "hoa bung nở"
Thực tế, theo tìm hiểu của PV Dân Trí, hoạt động vay mua ô tô đang được hầu hết các ngân hàng cho vay theo hai hình thức, lãi suất cố định 6 - 12 tháng và mức lãi suất cố định 6 tháng sau đó là lãi suất thị trường cộng biên độ lãi suất (tuỳ từng ngân hàng). Về thời gian vay, các ngân hàng đều cho vay tối thiểu 1 năm, đến 48 tháng hoặc 60 tháng.
Trường hợp lãi suất cố định 6 đến 12 tháng, đang được một số ngân hàng lớn áp dụng do thế mạnh về nguồn tín dụng. Tuy nhiên, mức lãi suất cố định đến 12 tháng cũng chỉ cho nhóm khách hàng có lịch sử tín dụng tốt, không nợ xấu hoặc khách hàng thân thiết, quan hệ đặc biệt với ngân hàng.
Theo khảo sát, hiện mức lãi suất vay mua ô tô từ 3 tháng đến 6 tháng phổ biến ở mức trên 7,8% cho khoản vay 80% xe và gần 9% cho khoản vay trên 100% giá trị xe. Mức lãi suất cố định 12 tháng áp dụng chung là trên 9,98%, cho cả hai hạn mức vay trên.
Tuy nhiên, chỉ một số ngân hàng lớn mới có lãi suất cố định 12 tháng còn đa số các ngân hàng đều áp dụng lãi suất cố định đến 6 tháng. Sau 6 tháng sẽ áp dụng lãi suất theo thị trường, cộng với biên độ lãi suất từ 2,8%, 3% và 3,5%/năm. Đây cũng chính là rủi ro cho khách hàng vay mua ô tô, bởi nếu cộng cả biên độ lãi suất, lãi chung sau 6 tháng sẽ trên 10 - 11%/năm
Theo nhiều người có kinh nghiệm vay mua ô tô, mua nhà và bất động sản thì những khách hàng có lịch sử tín dụng tốt, có thu nhập cao, khả năng trả nợ tốt, có mối quan hệ thân quen với ngân hàng, việc vay ngân hàng được ưu đãi giảm lãi suất sau 6 hoặc 12 tháng hoặc có thời gian ân hạn trả gốc, lãi suất thêm. Tuy nhiên, đối với khách hàng lần đầu vay, sẽ không hề có "ưu đãi" sau thời gian ân hạn.
Ngoài cho vay xe mới, khách mua xe cũ cũng được thoải mái vay ngân hàng, mặc dù tỷ lệ này đang được các ngân hàng siết chặt vì để đảm bảo nguồn vốn vay.
Theo anh Nguyễn Hoàng Minh, nhân viên của một ngân hàng thương mại tại Hà Nội, khách hàng mua xe cũ chỉ cần chứng minh thu nhập đủ trả nợ, có hộ khẩu hoặc chứng nhận kết hôn và chỉ cần thế chấp chiếc xe mua là đủ, còn tài sản thế chấp hay các thủ tục khác đều không thành vấn đề.
Để cạnh tranh, các ngân hàng thường cam kết giải ngân từ 2 đến 4 tiếng sau khi khách ký hợp đồng mua xe. Tức là chưa đầy nửa ngày, khách hàng có thể vừa đàm phán, giao dịch, nộp các giấy tờ chứng minh cho ngân hàng, vừa "rinh" xe về.
Cảnh giác chiêu gài "lãi suất"
Thực tế, các ngân hàng cho vay mua ô tô đều có quy định sau 3 - 6 tháng, các tháng sau khách phải trả cả gốc và lãi theo định kỳ. Nếu không sẽ bị nhân viên ngân hàng đến nhắc nhở, cảnh báo tịch thu xe, tài sản đem ra thế chấp.
Chị V.B.H (Hai Bà Trưng, Hà Nội), người đang phải đau đầu vì khoản nợ ngân hàng hơn 400 triệu đồng vay mua ô tô tâm sự: "Hơn 1 năm trước, gia đình có vay mua ô tô để phục vụ kinh doanh, với hạn mức 60% giá trị xe, lãi suất hơn 7,5%/năm. Tuy nhiên, sau 6 tháng hưởng lãi suất ưu đãi, thì các tháng tiếp theo mức lãi suất thị trường, cộng với biên độ lãi suất vài % là 10,5% khiến cho gia đình khá chật vật khi trả cả gốc lẫn lãi".
"Khi cho vay mua ô tô, các giấy tờ gốc của xe đều do ngân hàng giữ. Cam kết giữa người vay và ngân hàng đều quy định nếu quá thời hạn trả lãi 30 ngày, người vay không đến làm việc, ngân hàng toàn quyền trưng thu xe để bán đấu giá thu hồi tài sản", chị H cho hay.
Do chạy đua về doanh số, nhiều ngân hàng đang khá dễ dãi với khách vay mua xe. Khi người mua có nhu cầu, nhân viên tư vấn đến tận nơi để tư vấn, hỗ trợ vay vốn. Nếu trót lọt, khách hàng có thể được giải ngân ngay và có thể mang xe về. Quãng thời gian ngắn này không đủ thời gian rà soát các giấy tờ pháp lý cũng như thẩm định từ phía ngân hàng, rất dễ phát sinh nợ xấu.
Bên cạnh đó, trong lúc say sưa với mua xe, kế hoạch kinh doanh, thời gian 2 - 4 giờ quay quắt với các viễn cảnh được nhân viên tín dụng vẽ ra, nếu không cảnh tỉnh, người vay mua ô tô rất dễ rơi vào bẫy tín dụng, mắc chiêu gài lãi suất sau thời hạn được hưởng lãi ưu đãi.
Trên thực tế, nhân viên ngân hàng thường không cho khách biết mức lãi suất sau 6 tháng. Với biên độ lãi suất tăng thêm cộng với mức lãi suất theo thị trường thường không ổn định, người vay rất dễ gặp rủi ro nếu không tính toán được kế hoạch trả nợ.
Chuyên gia Tài chính ngân hàng, TS Nguyễn Trí Hiếu cho hay: Vay mua ô tô thực tế là khoản vay tiêu dùng, vay ngắn hạn nên mức lãi suất thay đổi rất khó lường. Khách hàng thường được tư vấn lãi suất ưu đãi trong 6 tháng đầu rất "đẹp" nhưng những tháng tiếp theo, mức lãi suất sẽ bằng lãi suất thị trường cộng với biên độ lãi suất, nên lãi suất sẽ rất cao.
