Trên thực tế, đã có biết bao nhiêu trường hợp nhà tan cửa nát, các vụ giựt hụi, bể hụi với số tiền lên đến hàng trăm triệu, hàng tỷ hay thậm chí hàng chục tỉ đồng. Đó là những bài học kinh nghiệm mà mọi người cần lưu ý, trước khi quyết định có nên tham gia vào một dây hụi hay không.

Mới đây, vụ vỡ hụi hàng trăm tỉ đồng rúng động cả một vùng quê nghèo ở tỉnh Thanh Hóa khiến hàng trăm hộ dân đứng trước nguy cơ mất hết tiền.

Theo đó, một số người trong xã đã tự đứng ra làm chủ hụi và đi thu tiền của các “con hụi”. Những người đóng hụi sau khi nộp tiền được hứa sẽ nhận lãi suất từ 1,5 – 2%/tháng. Đánh đúng vào tâm lý ham lời, nên nhiều người đã đem toàn bộ tài sản tích góp để chơi hụi. Thế nhưng, khi không còn khả năng thanh toán, những chủ hụi này đã bỏ trốn biệt tăm.

Định nghĩa về chơi hụi

Luật sư (LS) Cao Thế Luận (Công ty Luật TNHH Kao Kiến, Đoàn LS tỉnh Bạc Liêu) cho biết Bộ luật dân sự (BLDS) 2005 đã quy định về vấn đề chơi hụi. Bên cạnh đó, để quy định cụ thể hơn về hoạt động của hình thức này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 144/2006/NĐ - CP ngày 27-11-2006 về hụi. Nghị định này đã quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của những người tham gia chơi hụi.

Người chơi hụi cần nắm được thu nhập của những người cùng chơi và chủ hụi. Ảnh: Vũ Phượng

Theo đó, hụi (hay còn gọi là họ, biêu, huê, phường) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh hụi và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.

Hình thức hụi nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật. Đồng thời, nghiêm cấm việc tổ chức hụi dưới hình thức cho vay nặng lãi.

Các quy định liên quan đến chơi hụi

Theo Nghị định 144/2006/NĐ – CP thì các thành viên có nghĩa vụ góp phần hụi theo thỏa thuận cho chủ hụi trong trường hợp có chủ hụi hoặc cho thành viên được lĩnh hụi. Nếu vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại cho những người tham gia hụi.

Nghị định này cũng quy định quyền những người tham gia chơi hụi: “Khi đến kỳ mở hụi, thành viên được lĩnh hụi có quyền nhận các phần hụi từ chủ hụi hoặc các thành viên khác trong hụi”.

Người chơi hụi có quyền yêu cầu chủ hụi cho xem sổ hụi để đảm bảo quyền lợi. Ảnh: Vũ Phượng

Bên cạnh đó, Điều 20 và Điều 25 của Nghị định này cũng quy định đối với hoạt động hụi có lãi, những người tham gia chơi hụi có nghĩa vụ góp phần hụi; trả lãi cho các thành viên khác khi được lĩnh hụi.

Đồng thời, cũng phải bồi thường thiệt hại cho những người tham gia hụi nếu vi phạm nghĩa vụ mà gây thiệt hại và các nghĩa vụ khác theo thỏa thuận.

Cùng với việc bảo đảm thực hiện các nghĩa vụ, những người tham gia hụi có lãi có các quyền đưa ra mức lãi trong mỗi kỳ mở hụi, trừ trường hợp đã lĩnh hụi thì sẽ không được nhận lãi trong các kỳ tiếp theo.

Như vậy, khi người tham gia chơi hụi dù ở hình thức nào nếu đảm bảo các nghĩa vụ của mình cũng đều được Nhà nước bảo hộ những quyền và lợi ích hợp pháp.

Nghĩa vụ của chủ hụi

Theo LS Luận, một trong những nghĩa vụ của chủ hụi hay người được ủy quyền cầm giữ tiền hụi là “giao các phần hụi cho thành viên được lĩnh hụi” quy định tại khoản 3 điều 15 Nghị định 144/2006/NĐ-CP.

Do vậy, nếu những người này vi phạm nghĩa vụ thì phải có trách nhiệm “giao các phần hụi đã thu được cho thành viên đó và bồi thường thiệt hại nếu có. Ngoài ra, chủ hụi cũng phải trả lãi nếu giao chậm (mức lãi này do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì áp dụng mức lãi suất cơ bản của ngân hàng).

Chủ hụi bỏ trốn giải quyết như thế nào?

LS Luận nhận định: “Trong trường hợp, người cầm tiền đã cầm toàn bộ số tiền của những người tham gia bỏ trốn, ngoài trách nhiệm pháp lý mà người đó phải gánh chịu trước cơ quan Nhà nước, đối với những thành viên tham gia hụi, thì những tài sản thu được sẽ được xử lý và trả cho các thành viên có quyền lĩnh hụi để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của họ”.

Nếu số tài sản thu được không đủ để thực hiện nghĩa vụ thì giá trị tài sản thu được sẽ trả cho người có quyền lĩnh hụi theo tỷ lệ phần tiền đã góp trên tổng số tiền mà các thành viên đã nộp trong một kỳ mở hụi; phần không trả đủ sẽ bị coi là rủi ro của những người tham gia.