Với chủ đề "Cơ hội và thách thức của các hệ thống an sinh xã hội khu vực ASEAN trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và tự do dịch chuyển lao động", Hội nghị Ban Chấp hành Hiệp hội An sinh xã hội (ASXH) ASEAN (ASSA) lần thứ 35 đã diễn ra trong 2 ngày 18 và 19-9 tại Khánh Hòa.

Cơ hội từ cách mạng công nghệ 4.0

Tại lễ khai mạc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi mạng lưới ASXH, các cơ quan bảo hiểm phải chuyển đổi mạnh mẽ, tăng cường ứng dụng công nghệ để đáp ứng những thay đổi hết sức to lớn trong thị trường lao động, các ngành nghề, người lao động (NLĐ). Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết hệ thống thông tin giám định BHYT của BHXH Việt Nam được bạn bè ASEAN đánh giá cao. Đây là minh chứng cho một ngành nỗ lực vươn lên, tận dụng cơ hội. Theo Phó Thủ tướng, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, lao động ngắn hạn sẽ nhiều hơn lao động dài hạn. Vì thế, tất cả cơ chế về bảo hiểm đều phải nghiên cứu và thay đổi thích hợp. Phó Thủ tướng dẫn chứng Việt Nam hiện có hơn 200.000 lao động tự do. Điều này cũng đòi hỏi chế độ, chính sách, nghĩa vụ của doanh nghiệp, NLĐ và sự điều phối của các cơ quan bảo hiểm cũng sẽ thay đổi. Phó Thủ tướng mong muốn doanh nghiệp cùng với nhà nước và NLĐ cũng như các tổ chức phải đổi mới đào tạo, dù là lao động giản đơn hay lao động phức hợp đều phải sẵn sàng nâng cao kỹ năng của mình.

Tại hội thảo, các ý kiến, các giải pháp được đưa ra nhằm giúp chính phủ các quốc gia, các nhà hoạch định chính sách và toàn bộ hệ thống ASXH của các quốc gia trong khu vực tiếp tục hoàn thiện chính sách, bảo đảm cho NLĐ, nhất là lao động di dân và các thành viên gia đình họ được hưởng đầy đủ các quyền lợi, chế độ. Theo PGS-TS Trần Đình Thiên (Viện Kinh tế Việt Nam), cách mạng công nghiệp 4.0 cũng mở ra cho ngành BHXH cơ hội mới. Đó là thế giới số hóa và kết nối số toàn cầu, thông qua mạng và các công cụ thông minh. Đối tượng BHXH cũng thay đổi về phạm vi, cơ cấu, tính chất, kéo theo tính cạnh tranh trong hoạt động BHXH cũng thay đổi mạnh mẽ.

Cam kết đồng hành

Trên cương vị Chủ tịch đương nhiệm ASSA, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh kêu gọi sự hợp tác, liên kết chặt chẽ và có hiệu quả của tất cả tổ chức thành viên ASSA trong thời gian tới, nhằm tạo nên sức mạnh cộng hưởng của cả hiệp hội vì sự nghiệp ASXH bền vững, cùng phát triển hướng đến người dân, vì lợi ích của người dân, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.

Ông Robert Palacios, chuyên gia trưởng toàn cầu về hưu trí và BHXH của Ngân hàng Thế giới, cho rằng có 3 lĩnh vực hợp tác cần thúc đẩy giữa Ngân hàng Thế giới và Việt Nam như: Xác minh chỉ số; chi trả và tính tương thích giữa các hệ thống chi trả với nhau; sử dụng dữ liệu với vai trò là nhà quản lý. Dữ liệu này có thể trợ giúp nhà nước xác định được các đối tượng lao động trong khu vực phi chính thức và đánh giá điều kiện, khả năng tham gia của họ đối với các chính sách BHXH, BHYT.

Nhìn nhận những thách thức và cũng là cơ hội của Việt Nam trong quá trình phát triển hệ thống ASXH, ông Jens Schremmer, Trưởng Văn phòng Tổng Thư ký Hiệp hội ASXH quốc tế, khuyến nghị Việt Nam cần tận dụng năng lực, thể chế, cơ chế để bảo đảm hiệu quả cho hệ thống ASXH, đặc biệt trong tận dụng năng lực công nghệ thông tin để cung ứng dịch vụ cũng như mở rộng diện bao phủ; tăng cường sự tiếp cận của người dân đối với chính sách BHXH, BHYT.