Cá diếc rửa sạch trước khi chế biến
Món bình dân biết chế biến là "hàng hiệu"
Cá diếc là món ăn bình dân, biết chế biến lại là "hàng hiệu". Cá có khắp các vùng quê Việt Nam. Tuy giá khá bèo so với cá chép, cá quả, trắm đen…, dân sành ăn từ Nam ra Bắc rất thích cá này. Đơn giản đây là cá chủ yếu không được nuôi, mà bắt ở đồng.
Các đồng lúa ngập nước, sau khi thu hoạch thì tháo nước là dễ dàng có mẻ cá đồng tươi ngon. Các ao to nuôi cá thịt, ít khi có cá diếc, vì thường bị các loại cá to "làm thịt" từ nhỏ.
Ở miền Bắc, cá diếc thơm ngon và ngậy nhất là vào tháng 10, cuối thu sau khi gặt lúa mùa, các ruộng ao chuôm được tát cạn để ải. Từng rổ cá diếc được thu hoạch. Dân gian thường có câu: "Cá mùa đông bằng mông con lợn", để chỉ cá nhiều thịt, trứng, ngon thơm như miếng thịt heo ngon nhất.
Với dân thành thị, những gia đình khá giả thường săn cá diếc ở chợ, vì cá đồng tự lớn thay vì nuôi công nghiệp như các loại cá to. Cá khi đánh bắt lên giá chỉ khoảng 20.00 - 25.000 đồng/kg. Nhu cầu nhiều, vì cá tự nhiên, không phải lúc nào cũng có nên luôn là "hàng hiếm". Thịt cá chắc, lắm xương dằm nên những người ăn vì khoa học thay vì khoái khẩu thường mua về kho nhừ với thịt ba chỉ (hay bì heo), dưa muối, sả, ớt…
Cách làm rất đơn giản, cho nước sôi, hoặc nước súp gà hay nước dừa tươi để kho cá thì càng ngon. Đổ nước vừa sâm sấp mặt cá là được, thêm vài quả ớt, gốc hành trắng lên trên, đổ phần nước ướp cá vào cùng để kho. Tiếp đến, bạn đun cho sôi rồi hạ lửa nhỏ, đậy vung và kho khoảng 20-30 phút cho cá chín nhừ, lượng nước rút cạn là có thể tắt bếp.
Món cá kho nghệ có màu sắc bắt mắt, cá vàng ruộm, khi ăn có hương vị đặc trưng của nghệ, miếng cá chắc thịt và đậm đà thơm ngon.
Xương mủn ra quyện với thịt và trứng cá ngon và bùi biết mấy. Thịt lợn ngậy, ít dưa chua chua ăn lạ miệng khiến nồi cơm "thủng nồi trôi rế" vẫn thòm thèm. Cá diếc kho nhừ ăn cả xương tốt cho sức khỏe vì có nhiều canxi. Với người già, phụ nữ sau mãn kinh thường loãng xương thì món này rất thích hợp.
Khi kho cá, chỉ nên cho nước dùng hoặc nước sôi thêm vào, đừng cho nước thường vì cá sẽ tanh, ngoài ra nên để lửa nhỏ liu riu cá sẽ thấm gia vị hơn.
Món của dân nhậu
Cá diếc chiên giòn là món ăn hấp dẫn
Với dân nhậu, cá diếc bằng ba đầu ngón tay sau khi mổ bỏ ruột, đầu, rửa sạch với nước muối thì khô ráo. Dầu ăn (mỡ lợn) đun sôi và cho cá vào chiên giòn. Đĩa cá nóng hổi thơm lừng được đưa ra chấm với nước mắm ớt, chanh, đường và gừng.
Vị ngọt từ thịt cá quyện với hương vị nước mắm, vị chua của chanh, cay của ớt và hương thơm của gừng khiến gây xao xuyến lòng người. Món cá càng hấp dẫn hơn khi có đĩa khế ngọt và những cọng thì là thái mỏng ăn kèm.
Về miền Tây nhậu cá diếc om mẻ (hay me chua) cũng rất "đã đời". Nước dùng gồm cà chua, mẻ (me chua) sau khi đun sôi cho cá được làm sạch vào. Gia vị và thì là, rau răm cũng được bồi tiếp. Bát cá nóng hồi thơm lừng, ai ăn con nào thì gắp con đó. Vị ngon của cá quyện với nước chua, rau răm, thì là chấm mắm tiêu hay mắm ớt thì tuyệt. Xì xụp, suýt xoa cùng tiếng zôzô, chẳng mấy chốc rổ rau, vài kg cá cũng hết bay.
Theo Đông y, cá diếc có tính bình, ngọt mát giúp giảm chứng nóng trong người. Thực phẩm làm giảm triệu chứng đầy hơi và khó tiêu, bổ tỳ kiện vị, ích khí, bổ huyết, hành thủy, tiêu thũng, tiêu khát, sát khuẩn. Cá diếc còn được dùng trong trường hợp suy nhược cơ thể, khí huyết bất túc khiến ăn uống kém, ợ chua, hoặc tỳ hư phù nề, tiểu tiện khó... Để chữa trị chứng đầy hơi và khó tiêu, các bạn nên ăn món cá diếc nướng tỏi.
Cá diếc om sả ớt, thuốc bắc
Thịt cá diếc chứa nhiều vitamin A, E và protein, vô cùng tốt cho sức khỏe. Nếu như nấu cá diếc cùng với các vị thuốc bắc trong nhiều giờ, người ốm và sản phụ sau sinh ăn sẽ tăng sức đề kháng và tránh được suy nhược, thiếu máu…