Thủ tục không tương thích
Để triển khai hoạt động đầu tư gián tiếp vào TTCK Việt Nam, nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài phải mở hai loại tài khoản gồm: tài khoản giao dịch chứng khoán và tài khoản vốn đầu tư gián tiếp mở tại ngân hàng thương mại.
Thủ tục mở mã số và tài khoản giao dịch chứng khoán, theo các quy định mới đã có hiệu lực tại Nghị định 60/2015 hướng dẫn Luật Chứng khoán và Thông tư 123/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn hoạt động đầu tư nước ngoài trên TTCK Việt Nam, đang dần thông thoáng và tiết kiệm thời gian hơn cho NĐT nước ngoài.
Đặc biệt, nếu đầu năm tới, Hệ thống đăng ký mã số giao dịch chứng khoán trực tuyến được đưa vào vận hành, thì thay vì mất cả năm để hoàn tất thủ tục hợp pháp hóa lãnh sự, sau đó mất 3 - 5 ngày để được cấp mã số giao dịch chứng khoán như trước đây, thì tới đây chỉ mất 1 ngày là họ được cấp mã số giao dịch.
Tuy nhiên, việc mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp hiện vẫn gây khó cho NĐT nước ngoài. Qua thực tế hỗ trợ NĐT ngoại thực hiện các thủ tục để đầu tư vào TTCK Việt Nam, Tổng giám đốc một công ty quản lý quỹ cho biết, thủ tục mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp tại ngân hàng thương mại hiện vẫn rườm rà, phức tạp, thậm chí có nhiều điểm không tương thích với mặt bằng thủ tục của các nước trong khu vực và trên thế giới.
“Chẳng hạn, trong hồ sơ mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp đối với NĐT tổ chức nước ngoài, ngân hàng thương mại yêu cầu phải có: giấy chứng nhận đăng ký mẫu dấu, điều lệ hoạt động của DN… Với không ít tổ chức nước ngoài, họ không thể xuất trình các loại giấy này, vì ở nước họ không sử dụng con dấu, không cần điều lệ hoạt động.
Đó là chưa kể hồ sơ mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, trong đó có bao gồm các tài liệu này phải được công chứng, hợp pháp hóa lãnh sự của đại sứ quán, cơ quan lãnh sự quán Việt Nam tại quốc gia mà tổ chức đó đóng trụ sở chính...”, vị tổng giám đốc trên nói và cho biết thêm, để giúp khách hàng vượt qua rắc rối này, các bên hỗ trợ, cung cấp dịch vụ như công ty quản lý quỹ, ngân hàng lưu ký phải mất không ít thời gian tìm cách xử lý.
5 phút và 1 tháng
Bất cập trên khiến không ít NĐT nước ngoài nản. Bởi vậy, có trường hợp khiến họ từ bỏ ý định trực tiếp mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại Việt Nam, mà chấp nhận giao dịch gián tiếp qua nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài. Điều này, theo Phó tổng giám đốc một CTCK có lượng khách hàng ngoại khá lớn trên thị trường, là một trong những nguyên nhân khiến số lượng tài khoản NĐT ngoại mở trực tiếp tại công ty tăng rất chậm.
Số lượng tài khoản của NĐT trong nước mở trong vòng 1 tháng bằng tổng số tài khoản của NĐT nước ngoài mở tại công ty trong vài năm gần đây.
“Việc NĐT trong nước chỉ mất 5 phút để mở tài khoản giao dịch chứng khoán, trong khi NĐT nước ngoài trước đây phải mất 2 tháng, nay tuy đã rút ngắn nhưng vẫn còn trên dưới 1 tháng là khoảng cách quá chênh lệch...” - vị Phó tổng giám đốc trên nói và nhìn nhận chính những rắc rối, mất thời gian trong quá trình mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, nên không ít NĐT ngoại đã từ bỏ ý định trực tiếp mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại Việt Nam, thay vào đó họ chấp nhận mở tài khoản giao dịch qua một ngân hàng ở nước ngoài.
Ví dụ, một NĐT tại Thái Lan, họ mở tài khoản tại một ngân hàng ở nước này, sau đó ngân hàng này mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại một CTCK Việt Nam, để hỗ trợ khách hàng thực hiện các giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Khi đó, các giao dịch của NĐT nước ngoài không hiển thị thông tin tại CTCK Việt Nam, do lệnh giao dịch này của họ được đặt thông qua một cấp trung gian là ngân hàng ở nước ngoài.
Theo nhìn nhận của các tổ chức kinh doanh chứng khoán, để giúp TTCK Việt Nam thu hút dòng vốn ngoại tốt hơn, nếu chỉ có sự nỗ lực cải cách của ngành chứng khoán thôi là không đủ. Do đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính cần đề xuất, kiến nghị với Chính phủ, tích cực phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các bên liên quan thúc đẩy các bước cải cách, nhằm đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, để tạo thuận lợi hơn nữa cho NĐT nước ngoài tham gia TTCK Việt Nam.
