Nửa đầu năm 2019, mặt hàng thủy sản và trái cây từ Mỹ nhập khẩu vào Việt Nam (VN) bất ngờ tăng mạnh. Nếu như cách đây 1-2 năm, đối với người tiêu dùng VN muốn ăn tôm hùm, cua hoàng đế của Mỹ phải đặt trước với giá đắt đỏ thì giờ đây sản phẩm này được rao bán tràn ngập các cửa hàng, website, mạng xã hội với số lượng bao nhiêu cũng có.

Tôm hùm Alaska

Muốn ăn tôm hùm Mỹ, gọi là có

Trong vai khách hàng, chúng tôi tìm mua tôm hùm Alaska. Hàng loạt website rao bán loại đặc sản được nhập khẩu từ Mỹ này. Chủ một cửa hàng thủy sản nhập khẩu có địa chỉ tại quận Bình Thạnh, TP.HCM chia sẻ: “Trước đây, nguồn cung rất ít và người dân cũng chưa biết nhiều đến các loại thủy sản ngoại nhập này nhưng giờ nhu cầu tăng, cửa hàng nhập số lượng lớn, giảm chi phí nên giá rẻ hơn”.

Theo chủ cửa hàng trên, năm ngoái giá tôm hùm Alaska 1-3 triệu đồng/kg, thậm chí cao hơn. Nay giá mặt hàng này giảm chỉ còn khoảng 500.000-800.000 đồng/kg tùy kích cỡ con tôm, trong đó có con trọng lượng tới 2-4 kg, thậm chí 5-6 kg. Còn tôm hùm tươi của VN nuôi giá rẻ nhất cũng tới 700.000-2,5 triệu đồng/kg.

“Do tôm bên Mỹ đang vào mùa nên giá rẻ. Nếu khách đặt hàng số lượng lớn, chúng tôi sẽ giao ngay trong ngày, con tôm tươi sống đến tận tay” - chủ cửa hàng này cho biết.

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, riêng trong sáu tháng đầu năm nay có gần 3.800 kg tôm được nhập khẩu về dưới tên tôm hùm Alaska, giá trị ước tính hơn 27.500 USD. Tính ra bình quân mỗi ký tôm hùm Alaska nhập về VN với giá rẻ chỉ khoảng 170.000 đồng/kg, chưa bao gồm các chi phí vận chuyển và thuế.

Thịt heo, trái cây nhập khẩu từ Mỹ cũng được bán nhiều tại thị trường VN. Điển hình như trước đây giá cherry của Mỹ khoảng 400.000-600.000 đồng/kg, có thời điểm cả triệu đồng mỗi ký. Thế nhưng hiện giá loại trái cây này giảm tới 50%, chỉ còn 200.000-300.000 đồng/kg.

Ông Minh, chuyên bán trái cây nhập khẩu, tiết lộ thời điểm này là mùa của trái cherry, nguồn cung dồi dào nên giá rẻ. Hơn nữa, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung khiến trái cây Mỹ vào Trung Quốc rất khó khăn nên xuất sang những nước khác, trong đó có VN.

Đáng chú ý, táo là loại trái cây nhập khẩu từ Mỹ vào VN nhiều nhất trong thời gian qua. Nhờ vậy người tiêu dùng dễ dàng mua đủ loại táo từ loại rẻ như táo Gala chỉ 40.000-50.000 đồng/kg đến loại táo cao cấp như Envy trên 100.000 đồng/kg với số lượng lớn.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Vina T&T Group chuyên xuất khẩu trái cây, nhìn nhận: “Bên cạnh trái cây nhập khẩu từ Thái Lan, Trung Quốc đang cạnh tranh khốc liệt với trái cây trong nước ngay trên sân nhà thì giờ có thêm đối thủ từ Mỹ. Sắp tới trái cây ngoại nhập khẩu sẽ vào VN ngày càng nhiều khi các hiệp định thương mại tự do (FTA) đi vào thực thi giữa VN với các nước”.

Nhiều mặt hàng thủy sản, trái cây nhập khẩu từ Mỹ đổ vào VN. Trong ảnh: Tôm, cua Mỹ bán nhiều tại các cửa hàng, quán ăn vỉa hè ở TP.HCM. Ảnh: QH

Mải mê xuất khẩu, bỏ quên sân nhà

Bà Nguyễn Thu Sắc, Chủ tịch Ủy ban hải sản thuộc Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản VN (VASEP), thừa nhận nhiều năm qua, các doanh nghiệp thủy sản VN mải mê tập trung vào xuất khẩu mà không khai thác tiềm năng thị trường nội địa. Chỉ đến khi giật mình thấy thị phần nội địa đang được các sản phẩm thủy sản ngoại nhập bao gồm cả Mỹ khai thác hiệu quả thì nhiều doanh nghiệp trong nước tập trung phát triển.

“Hiện VASEP đã có câu lạc bộ cung cấp hàng thủy sản cho thị trường nội địa gồm 26 công ty với hàng trăm sản phẩm khác nhau từ tươi sống như cá tra, ba sa, tôm, cá ngừ, mực... đến các mặt hàng chế biến; hàng giá trị gia tăng như tôm tẩm bột, hải sản tẩm bột, chả cá ba sa, cá viên, tôm viên” - bà Sắc cho hay.

Trong khi đó, đại diện một công ty thực phẩm bày tỏ không nên quá lo các loại thủy sản từ Mỹ cạnh tranh trực tiếp vì các loại thủy, hải sản VN vẫn có những thế mạnh riêng. Chẳng hạn tôm hùm, cua VN thịt dai, ngon ngọt không thua kém tôm hùm hay cua hoàng đế của Mỹ. Sản phẩm thủy sản VN cũng đa dạng hơn.

Không nên tạo rào cản

Ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế, cho rằng làn sóng hàng nông nghiệp Mỹ vào VN chắc chắn sẽ gia tăng khi thị trường lớn của họ là Trung Quốc giảm tiêu thụ. Để đấu với nông sản Mỹ, hàng thủy sản và nông sản VN cần nâng cao chất lượng, sản xuất đúng tiêu chuẩn, nghiên cứu phát triển sản phẩm mới... nhằm gia tăng thị phần tại thị trường nội địa.

"Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ mặt hàng nông nghiệp VN dễ dàng vào siêu thị và chuỗi cửa hàng bán lẻ, chứ không phải tạo nhiều rào cản với chi phí cao như hiện nay" - ông Hiếu góp ý.

Tổng giám đốc Vina T&T Group Nguyễn Đình Tùng cũng tiết lộ xuất phát từ việc người tiêu dùng VN luôn phải trả giá cao để mua các loại trái cây ngoại, trong khi trái cây ngon của VN lại chủ yếu xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới. Vì vậy, công ty quyết định dành một phần sản phẩm xuất khẩu để bán trong nước.“Nói vậy nhưng cũng phải thừa nhận thủy sản ngoại nhập giá ngày càng rẻ tràn vào cạnh tranh, trong khi một số mặt hàng thủy sản trong nước lại chưa tạo được uy tín về chất lượng với người tiêu dùng. Đây là khiếm khuyết lớn nhất mà thủy sản VN cần khắc phục” - vị đại diện công ty này nói.

“Chúng tôi nhìn thấy cơ hội rất lớn ở thị trường nội địa thông qua việc cung cấp trái cây tươi cho các doanh nghiệp, bệnh viện… Từ đó tôi nghĩ phải tận dụng cơ hội ngay tại sân nhà, tại thị trường khoảng 93 triệu người Việt” - ông Tùng quả quyết.