Ông Trần Văn Huy (Bảy Huy) ở ấp Phong Thạnh, xã Phong Nẫm (Kế Sách, Sóc Trăng) cho biết năm 2004, trong một lần làm vườn lão nông này phát hiện một nhánh to bằng ngón tay út cho hoa màu tím trên cây long nhãn 8 năm tuổi. Ông Huy sau đó chiết nhánh nhãn lạ này mang về trồng cạnh nhà.
Từ cây nhãn cho trái màu tím được trồng cách nay 13 năm, ông Huy nhân giống được khoảng 50 gốc nhãn trồng quanh nhà. Hai người em của lão nông này cũng có vườn nhãn tím, mỗi vườn khoảng 250 cây.
Theo ông Huy, long nhãn trái màu tím chiết nhánh trồng khoảng 1 năm sẽ cho trái, năng suất tương đương long nhãn bình thường.
Hiện, long nhãn trên thị trường giá 15.000 đồng/kg nhưng nhãn tím của ông Huy bán giá 100.000 đồng/kg và cung không đủ cầu.
"Nhãn tím khi bông chưa nở giống như long nhãn bình thường nhưng khi nở thì sẽ thấy nhụy màu tím", ông Huy nói.
Trái nhãn tím khi còn nhỏ màu xanh, chỉ có vài chấm tím.
Trái càng lớn dần thì màu tím lan rộng hết vỏ.
Lão nông Bảy Huy cho biết để phân biệt cây giống nhãn tím và long nhãn bình thường, người trồng chỉ cần hái lá thì sẽ thấy cuốn lá màu tím. Thân cây nhãn cũng có màu tím.
Nhãn tím ngon, ngọt và trong một chùm trái có nhiều nhãn "hạt tiêu". Hiện, ông Huy chiết nhánh bán với giá 1 triệu đồng mỗi cây nhãn giống.
Ông Vũ Bá Quan, Phó Phòng Nông nghiệp và Phát triển thông thôn huyện Kế Sách (Sóc Trăng), cho biết nhãn tím có màu đẹp, lạ nên được nhiều người mua mang về chưng. Trước đây đơn vị có bàn với ông Huy làm hai khảo nghiệm để xin đăng ký giống cây lạ độc quyền nhưng lão nông này sau đó đã chiết nhánh bán cho nhiều người nên không còn là "hàng độc" của riêng ông Huy.
Ông Huy chiết nhánh nhãn tím ghép vào cây long nhãn nhưng trái vẫn màu tím, không bị "lai". Theo ông Vũ Bá Quan, đây là hiện tượng đột biến trên cây nhãn và tỷ lệ nhãn tím chiết nhánh trồng bị chết nhiều hơn cây long nhãn bình thường. Hạt nhãn tím trồng cho trái màu như long nhãn bình thường.
Cù lao Phong Nẫm (màu đỏ) nằm giữa sông Hậu. Ảnh: Google Maps.