Trong báo cáo kinh tế vĩ mô quý I/2017 vừa công bố, Công ty Chứng khoán Ngân hàng (NH) Vietcombank (VCBS) cho rằng trong quý I, áp lực tăng lãi suất chỉ xuất hiện cục bộ tại các NH thương mại cổ phần nhỏ.
Áp lực tăng lãi suất cục bộ
Theo thống kê của NH Nhà nước về tình hình hoạt động của các NH thương mại đến cuối tháng 4-2017, hiện mặt bằng lãi suất huy động bằng VNĐ phổ biến ở mức 0,8%-1%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng; 4,5%-5,4%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; kỳ hạn trên 12 tháng ở mức 6,4% -7,2%/năm…
Mặt bằng lãi suất cho vay phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 6%-7%/năm đối với ngắn hạn, các NH thương mại nhà nước áp dụng lãi suất cho vay trung và dài hạn đối với lĩnh vực ưu tiên ở mức 9%-10%/năm. Lãi suất cho vay các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường từ 6,8%-9%/năm đối với ngắn hạn và 9,3%-11%/năm đối với trung dài hạn. Mức lãi suất này không biến động nhiều so với hồi cuối năm ngoái, dù lãi suất huy động đã có những đợt "dậy sóng" thời gian qua.
Trong báo cáo tình hình kinh tế vĩ mô quý I/2017, VCBS cho biết lãi suất huy động trong quý I ghi nhận mức tăng cục bộ ở các kỳ hạn tại một số NH vừa và nhỏ. Nhưng khi xét chung cả hệ thống, mặt bằng lãi suất huy động không có nhiều thay đổi so với đầu năm. Áp lực tăng lãi suất huy động cục bộ tại một số NH đến từ việc vài NH thương mại liên tục phát hành chứng chỉ tiền gửi với lãi suất cao (có NH cổ phần phát hành chứng chỉ tiền gửi dành cho cá nhân với mức lãi suất lên tới 9,2%/năm, sau đó hạ xuống mức 8,8%/năm - PV). Điều này làm gia tăng đáng kể áp lực cạnh tranh huy động nhằm mục đích tăng vốn và đáp ứng các tỉ lệ an toàn.
Áp lực tăng lãi suất vào thời điểm cuối năm thường tăng nên khả năng giảm thêm lãi suất cho vay là rất khó Ảnh:NDH
Đồng thời, những NH này áp lực còn đến từ việc thiếu hụt thanh khoản. Bởi lãi suất liên NH thời gian qua được giữ ở mức cao khiến một số NH gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn trên thị trường liên NH. Hiện mức lãi suất bình quân trên thị trường liên NH ở các kỳ hạn đều tăng khá cao so với hồi cuối năm, kỳ hạn qua đêm hiện là 4,52%/năm, mức lãi suất cao nhất là kỳ hạn 6 tháng 5,59%/năm... Trong khi đó, tăng trưởng tín dụng tốt hơn cùng kỳ với mức 4,03% trong 3 tháng đầu năm (thay vì chỉ 1,79% cùng kỳ năm trước) cũng khiến các NH phải tăng cường huy động vốn để đáp ứng nhu cầu cho vay.
Lãi suất cho vay khó giảm thêm
Xem xét trên các yếu tố áp lực tăng lãi suất huy động chỉ đang diễn ra cục bộ tại một số NH, tình trạng thiếu hụt thanh khoản không xảy ra ở NH thương mại lớn và NH Nhà nước còn dư địa để điều tiết thị trường và bảo đảm định hướng duy trì mặt bằng lãi suất thấp nhằm hỗ trợ tăng trưởng trong bối cảnh thị trường ngoại hối dần ổn định trở lại… Nhóm nghiên cứu của VCBS nhận định mặt bằng lãi suất được dự báo sẽ tương đối ổn định và ít biến động trong quý II. Nhưng trong nửa cuối năm, rủi ro từ tỉ giá nhiều khả năng nóng trở lại và sức ép lên lãi suất sẽ lớn dần.
Thực tế, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vừa tuyên bố giữ nguyên mức lãi suất cơ bản đồng USD nhưng cũng đưa ra nhận định sẽ giữ nguyên lộ trình tăng lãi suất trong năm nay và năm 2018. Theo kế hoạch, Fed sẽ có 3 lần tăng lãi suất USD vào năm 2017 và 2 lần tiếp theo trong năm sau. Việc đồng USD tăng giá trên thị trường quốc tế sẽ tạo sức ép nhất định lên tỉ giá USD/VNĐ và lãi suất VNĐ.
Trước xu hướng đi lên của lãi suất, lãnh đạo một số NH nhìn nhận, áp lực tăng lãi suất cho vay vào cuối năm là khó tránh, nhất là lãi suất cho vay trung dài hạn nên khả năng giảm thêm như kỳ vọng của thị trường và cộng đồng doanh nghiệp là rất khó. Ông Cù Anh Tuấn, Tổng Giám đốc NH TMCP An Bình (ABBANK), phân tích mặt bằng lãi suất VNĐ hiện được đánh giá ở mức khá thấp và ít có khả năng giảm thêm. Việc quy định giảm tỉ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ mức 60% còn 50% từ đầu năm 2017 và giảm xuống mức 40% vào năm sau cũng sẽ đẩy các NH phải gia tăng huy động và áp lực cạnh tranh về huy động. Ngoài ra, áp lực xử lý nợ xấu sẽ làm một số NH gặp khó khăn về thanh khoản và đẩy lãi suất huy động đi lên, do đó khó có khả năng giảm lãi suất cho vay.