Trầm cảm là một rối loạn phổ biến trên thế giới. Trầm cảm có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là 18-45 tuổi và phụ nữ nhiều hơn nam giới.

30% dân số có rối loạn tâm thần

Thống kê của Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai cho thấy tại Việt Nam, hiện có khoảng 30% dân số có rối loạn tâm thần, trong đó tỉ lệ trầm cảm chiếm 25%. Mỗi năm, số người tự sát do trầm cảm ở nước ta từ 36.000 - 40.000 người. Đa số tự sát do bệnh nhân cảm thấy mình vô dụng, tội lỗi, không xứng đáng sống. Phần lớn các trường hợp trầm cảm có khuynh hướng trở thành mạn tính và tái diễn cũng như phục hồi không hoàn toàn giữa các giai đoạn. Theo bác sĩ Nguyễn Doãn Phương, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, nếu trước đây chỉ có khoảng 20-30 bệnh nhân đến khám/ngày thì hiện nay, mỗi ngày viện tiếp nhận khoảng 300 lượt bệnh nhân đến khám về các vấn đề tâm lý, tâm thần, trong đó có rất nhiều bệnh nhân ở lứa tuổi thanh - thiếu niên.

Bệnh nhân mắc rối loạn tâm thần ở Việt Nam ngày càng gia tăng

Theo một nghiên cứu của viện, các bậc phụ huynh có những khó khăn trong việc nhận diện các vấn đề hướng nội, vấn đề tư duy của trẻ. Nhiều phụ huynh còn nhầm lẫn giữa vấn đề cơ thể với vấn đề tư duy, vấn đề phá bỏ quy tắc và một số biểu hiện của hành vi hướng ngoại. Tuy nhiên, nhận thức của người dân về sức khỏe tâm thần nói chung và trầm cảm nói riêng ngày càng được nâng cao. Người dân đã tìm hiểu và đến khám, điều trị ngày càng nhiều. "Dấu hiệu nhận biết của bệnh trầm cảm là người bệnh có cảm giác buồn chán, trống rỗng, khó tập trung suy nghĩ, hay quên, luôn cảm giác mệt mỏi, không muốn làm việc gì, cảm giác mình có tội lỗi, vô dụng, không xứng đáng, mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, hay cáu gắt, giận dữ... Ngoài ra, nhiều bệnh nhân biểu hiện bằng các triệu chứng như đau đầu, đau tức ngực, các rối loạn tiêu hóa..." - bác sĩ Phương nói.

Phụ nữ dễ bị trầm cảm hơn

Giới chuyên môn cũng cho biết trầm cảm là một rối loạn rất phổ biến trong dân số nhưng chỉ có tỉ lệ thấp được phát hiện và điều trị theo đúng chuyên khoa. Bác sĩ Dương Minh Tâm, Trưởng Phòng Điều trị các rối loạn liên quan đến stress Viện Sức khỏe tâm thần, cho biết triệu chứng trầm cảm thường trùng lặp và khó nhận ra. Có khoảng 30%-50% bệnh nhân không được phát hiện ở cơ sở y khoa. Bởi trầm cảm không chỉ là triệu chứng cảm xúc, với khí sắc trầm, buồn, mất hy vọng, tự ti, giảm chú ý, khó thở, khó tập trung, lo lắng, cảm giác tù túng, có hành vi muốn tự sát mà còn biểu hiện các triệu chứng mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, rối loạn kinh nguyệt, chóng mặt, gặp các vấn đề tiêu hóa (buồn nôn, nôn, ợ hơi, tiêu chảy, táo bón), đau đầu, đau cơ, khớp, đau lưng, đau bụng, đau ngực, rối loạn tình dục, giảm ham muốn tình dục... Vì những dấu hiệu này, nhiều người được gia đình đưa đi khám nhiều bệnh viện mà vẫn không tìm ra bệnh. Không ai nghĩ những triệu chứng thực thể đó lại khám chuyên khoa tâm thần nên bệnh rất hay bỏ sót. Với phụ nữ, nhiều trường hợp bị nhầm sang các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh. Không chỉ là những áp lực cuộc sống, mà trầm cảm cũng dễ xảy ra ở những người mắc bệnh lý mãn tính như bệnh Parkinson có 51% bệnh nhân trầm cảm. Tiếp đến những người mắc các bệnh ung thư, đái tháo đường, tim mạch, đột quỵ, sốc... có nguy cơ trầm cảm cao. "Nhiều bệnh nhân trẻ tuổi là học sinh, sinh viên đến khám có hành vi tự hủy hoại bản thân, cưỡng bức bản thân như bứt mảng tóc, cào xước chân tay... thậm chí có cháu còn rạch tay như một cách để giải tỏa stress vì căng thẳng học hành. Đáng nói, trong đó có rất nhiều cháu là học sinh giỏi, học ở những trường chuyên, lớp chọn" - bác sĩ Tâm nói.

Bác sĩ Phương cho biết bệnh nhân bị trầm cảm thường do các nguyên nhân như ly dị, sống độc thân, thiếu sự hỗ trợ chăm sóc từ xã hội, cộng đồng, tiền sử gia đình có người bị trầm cảm, lạm dụng rượu và các chất ma túy, thay đổi môi trường sống, thay đổi công việc, thất nghiệp hoặc có các bệnh cơ thể mạn tính, bị lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục, xung đột cá nhân trong các mối quan hệ... Đặc biệt, phụ nữ có nguy cơ mắc trầm cảm nhiều hơn nam giới 2 lần. Ở phụ nữ, sự thay đổi hormone ở lứa tuổi dậy thì, trong chu kỳ kinh nguyệt, giai đoạn mang thai, bị sẩy thai, giai đoạn mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.