Kiến trúc độc bản

Khánh thành cuối tháng 5-2021, quần thể tâm linh Bảo Hải Linh Thông Tự được các chư tăng Phật tử hoan hỉ đón nhận bởi những giá trị đặc biệt từ địa thế đến kiến trúc công trình. Đây là quần thể tâm linh có vị trí hiếm có ở Hạ Long, tọa lạc trên non cao là núi Ba Đèo, được bao bọc bởi đồi thông xanh mát và có tầm nhìn hướng ra vịnh biển.

Ấn tượng trước khung cảnh thiên nhiên và địa thế nơi này, Đại lão Hòa thượng Thích Trí Tịnh, Phó Pháp chủ Hội đồng chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) đã đặt tên cho quần thể là Bảo Hải Linh Thông Tự. Tên gọi mang ý nghĩa "ngôi chùa linh thiêng nằm giữa đồi thông xanh mát" hay "bảo vật gìn giữ, bảo vệ cho thành phố biển Hạ Long được bình an, thịnh vượng".

Thượng tọa Thích Đạo Hiển - Ủy viên Hội đồng Trị sự Trung ương, Phó trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Quảng Ninh trong lần đầu chiêm bái Bảo Hải Linh Thông Tự cũng vui mừng chia sẻ: "Bảo Hải Linh Thông Tự nằm vị trí đắc địa, hướng ra vịnh Hạ Long, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng. Về kiến trúc, Bảo Hải Linh Thông Tự xây hoàn toàn mới nhưng vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống của Phật giáo Việt Nam. Đây là điều rất đáng quý trong giai đoạn hiện nay".

Vốn là chuyên gia kiến trúc đầu ngành về di sản và trùng tu tại Việt Nam, nhưng khi đảm nhận vai trò thiết kế tổng thể quần thể này, Giáo sư (GS) Hoàng Đạo Kính và cộng sự đối diện không ít thách thức.

Bảo Hải Linh Thông Tự thừa hưởng khung cảnh thiên nhiên nên thơ, khoáng đạt nhưng công trình lại có địa thế hẹp và không bằng phẳng. Do đó, ông và các cộng sự đã phải dày công nghiên cứu tìm giải pháp kiến trúc, để tạo nên quần thể tâm linh hài hòa và lồng ghép giá trị thiên nhiên xung quanh.

"Chúng tôi xác định xây dựng công trình tâm linh ngự trị trong lòng thiên nhiên chứ không chiếm đoạt thiên nhiên. Công trình khiêm nhường về quy mô, hiểu thấu khung cảnh đất trời Hạ Long", GS Hoàng Đạo Kính cho hay.

Ông và ekip đặt ra mục tiêu kiến tạo Bảo Hải Linh Thông Tự là sản phẩm kiến trúc ấn tượng, có sự khác biệt so với những công trình đã kinh qua, nhằm khơi dậy lòng tự hào của mỗi người Việt khi tới đây dừng chân chiêm bái.

"Chúng ta xây dựng Bảo Hải Linh Thông Tự vào thế kỷ XXI nên không thể thụ động sao chép nguyên mẫu mô hình của bất cứ ngôi chùa cổ nào của Việt Nam. Công trình phải chứa đựng dấu ấn kiến trúc của thời đại, có sự khác biệt, điển hình là Ngũ Phương Bảo Tháp, 5 tòa tháp, độc nhất vô nhị, không nơi nào có được" - GS Hoàng Đạo Kính cho biết thêm.

Ngũ Phương Bảo Tháp được thiết kế theo mô hình ngũ phương Phật, gồm 5 tháp, tượng trưng cho 5 phương: Đông, Tây, Nam, Bắc, Trung tâm; 5 bộ: Bảo Bộ, Liên Hoa Bộ, Kim Cang Bộ, Nghiệp Bộ, Phật Bộ; 5 sắc: Xanh, Đỏ, Vàng, Trắng, Đen. Trong đó, tháp trung tâm gồm 9 tầng, cao 25,2 m, bên trong đặt tượng Phật và cột kinh cao 4 m, được lấy theo mẫu cột kinh Phật có niên đại từ 1.000 năm trước tại chùa Nhất Trụ (Hoa Lư, Ninh Bình), với mong muốn nguyện cầu bình an cho muôn dân, cho đất nước… Bốn tháp xung quanh mỗi tháp gồm 5 tầng, cao 12,1 m. Toàn bộ 5 khối tháp được làm bằng đá hoa cương lắp ghép nguyên khối, liên kết bằng mộng đá. Bên trong tháp, phần nội thất được ốp đá cẩm thạch từ Ấn Độ.

Kế thừa giá trị tiền nhân

Mang đậm tinh thần Phật giáo và kế thừa giá trị văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc, Bảo Hải Linh Thông Tự là sự tổng hòa giữa lối kiến trúc chùa Việt cổ tại Bắc Bộ vào thế kỷ XVII, XVIII và sự vận dụng sáng tạo ngôn ngữ tạo hình dân gian. Toàn bộ công trình trong quần thể (trừ Ngũ Phương Bảo Tháp) đều được làm bằng gỗ lim. Nghệ thuật trang trí được chăm chút kỹ lưỡng, thể hiện sự tinh xảo trong điêu khắc gỗ truyền thống. Chiêm bái các khu thờ gồm Tam Bảo, Nhà Tổ, Hành lang Tả vu, Hữu vu, sẽ thấy bộ khung gỗ vì mái dạng "giá chiêng, chồng rường" và các chi tiết trang trí, tạo hình sen, mây được cách điệu một cách tinh xảo. Hình tượng hoa sen còn được thể hiện trên từng chi tiết chạm khắc trang trí cửa gỗ. Các chân cột cũng đều được tạo hình hoa sen, thậm chí hệ thống cột trống trên xà cũng được đặt trên đấu sen. Biểu tượng lá sen cũng xuất hiện trên các xà, tạo nên sự đa dạng, phong phú trong nghệ thuật tạo hình trang trí tại quần thể.

Bảo Hải Linh Thông Tự cũng là quần thể tâm linh đầu tiên tại Việt Nam sở hữu hệ thống tượng đồng hết sức quy mô. Toàn bộ 66 pho tượng đồng tại đây đều được tạo tác theo nguyên mẫu thờ tại các chùa cổ Việt Nam ở Bắc bộ như: chùa Bà Đá, chùa Lý Quốc Sư, chùa Hoà Mã, chùa Chân Tiên, chùa Vua, chùa Mía, chùa Tây Phương (Hà Nội) và chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang). Quá trình tạo tác cũng rất kỳ công, khi các bức tượng được chuyển tải nguyên mẫu từ tượng gỗ sang tượng đồng và sử dụng công nghệ đúc đồng khuôn vỏ mỏng hiện đại nhất hiện nay, để đảm bảo trường tồn với thời gian.

Một công trình kiến trúc tâm linh có sự giao hòa giữa thiên nhiên và dấu ấn kiến trúc thời đại, Bảo Hải Linh Thông Tự sẽ là điểm đến thu hút đông đảo Phật tử bốn phương đến chiêm bái, cầu an như nhận định của Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam: "Tôi tin rằng Bảo Hải Linh Thông Tự sẽ trở thành điểm du lịch hấp dẫn với không chỉ đồng bào Phật tử mà cả bà con nhân dân. Bởi như chúng ta đã biết, núi Ba Đèo vốn là địa điểm ít được biết đến thì Bảo Hải Linh Thông Tự sẽ mang lại luồng sinh khí mới, nơi đây sẽ là một phát tích tiềm năng thiên cổ cũng như góp phần tăng trưởng du lịch Quảng Ninh".