Quốc vương Bhutan xác định như vậy và người dân vương quốc này tự hào vì điều đó. Thật ra, Hạnh phúc là khái niệm tương đối trừu tượng, tùy thuộc vào văn hóa và cảm nhận của từng dân tộc, thậm chí từng cá nhân. Chưa kể, Hạnh Phúc được đánh giá theo những tiêu chí nào mới là điều quan trọng. Nếu có cuộc điều tra xã hội theo tiêu chí chung, tôi tin chắc – xứ sở hạnh phúc nhất của mỗi người là nơi mình sinh ra, lớn lên và trưởng thành. Tiếng Anh có câu "No place like home" là vậy.

Với tôi, Việt Nam là xứ sở hạnh phúc nhất, vì đó là nơi, tổ tiên, ông bà, cha tôi đã sống hết mình và chết thảnh thơi. Là nơi mẹ, các em, vợ con, họ hàng và bạn bè tôi vẫn đang tiếp tục cuộc sống ngày mỗi tốt hơn. Trong khi đó, nhiều người lại ngộ nhận về Bhutan. Mấy công ty lữ hành làm tour "Du lịch tâm linh" đi Bhutan cũng khiên cưỡng.

Tác giả và hướng dẫn viên (phải), lái xe (trái) cạnh xe 4 chỗ đồng hành.

Là quốc gia theo Phật giá Kim Cương Thừa, Bhutan không hề có chùa (pagoda) mà chỉ có các tu viện (monastery) vốn là những pháo đài phòng thủ (dzong), có các điện thờ Phật, đồng thời là nơi tu hành của các tu sĩ (monk). Cũng không có chuyện đốt nhang khấn vái tứ giăng. Với diện tích gần 39.000 km2, dân số hơn 750.000 người, không có biển, nằm kẹp giữa Trung Quốc và Ấn Độ, là xứ sở rất khác lạ so với xứ mình và nhiều nước khác.

Tôi chọn tháng 10, bắt đầu mùa đẹp nhất, để làm chuyến độc hành du lịch như khách VIP tới Bhutan với công ty Best Bhutan và Rainbow. Có quá nhiều trải nghiện bất ngờ, thú vị. Từ trên máy bay, trước khi xuống sân bay quốc tế Paro, qua rừng mây trắng bạc là dãy Hymalaya với những đỉnh cao trắng xóa và kiêu hãnh. Có thể thấy rõ ngọn Kangchenjunga (8.586m) và ngọn Jomolhari (7.326m).

Một góc Paro nhìn từ Ta Dzong Monastery.

Rừng nguyên sinh phủ kín 70% diện tích mặt đất với nhiều chủng loại, nhất là cây thuốc. Ở độ cao trên 2.000m nên rừng toàn thông 5 lá. Treckking ở Bhutan là cách "Tắm rừng" độc chiêu, một liệu pháp chữa bệnh tuyệt vời. Vã mồ hôi, hít thở không khí trong lành giữa rừng cây có tinh dầu và cây thuốc sẽ giúp bổ phổi, thông khí quản, khỏe huyết mạch, đẹp da…

Đường sá hẹp và ngoằn nghèo. Cảnh quan đẹp hơn tranh vẽ nên không du khách nào dám ngủ trên xe. Để cho ánh mắt no nê thưởng ngoạn, còn phổi ngập tràn khí sạch. Ở xứ sở này, "Đường không có 100 mét thẳng. Nhà không có 3 dãy cùng hàng". Toàn nhà lưng chừng núi, mây cứ thoải mái vào chơi. Nhiều đoạn, mây còn vào tận xe "ghẹo" khách. Cả nước không có trạm thu phí, cũng không có đèn giao thông.

Tại thủ đô Thimpu, thi thoảng có cảnh sát giao thông điều tiết mấy ngã tư vào giờ cao điểm. Nhiều đường làng chưa tráng nhựa nhưng hàng rào được xếp đá công phu thành "Trường gia lũy" độc đáo. Quốc lộ không có đèn đường. Là quốc gia xuất khẩn thủy điện nhưng đèn đóm ngoài phố ở Bhutan cứ tù mù như Việt Nam thời bao cấp, để tiết kiệm và hạn chế khí thải. Bhutan là quốc gia duy nhất có khí thải âm.

Dân Bhutan sống chậm, nói năng nhỏ nhẹ, không thấy đánh lộn hay chửi thề. Họ nuôi bò để lấy sữa và nuôi gà để lấy trứng chứ không ăn thịt. Loài vật gần như cấm giết mổ. Thịt dành cho du khách được nhập từ Ấn Độ. Gần như không ăn cá gần dù có nhiều sông, hồ. Ẩm thực đơn gián với chủ yếu là gạo, bơ, sữa và rau, ít ăn trái cây. Trong resort ở Punaka, ổi và lựu chín rụng đầy sân, du khách tha hồ hái ăn thoải mái. Khổ qua mọc hoang đầy trái quanh hàng rào. Nền nông nghiệp organic (hữu cơ). Chợ toàn là các loại rau, củ, nhiều nhất là ớt và cau. Ớt chín phơi đầy trên các mái nhà, treo lên các vách cửa để phơi nắng như nét chấm phá ngộ nghĩnh. Cả chợ mênh mông chỉ có 1 sạp nhỏ bán thịt bò, 2 sạp bé tẹo bán cá khô. Cau toàn loại chín nẫu, màu nâu sẫm, mới nhìn tưởng chà là, có mùi đặc trưng thum thủm.

Bhutan không có kiến trúc nào kiểu châu Âu. Tất cả nhà cửa, công sở, khách sạn đều motip truyền thống, cao tối đa 7 tầng, mái bẹt, cửa sổ kính, nhiều nhất là màu trắng. Nội thất trang trí tùy thích nhưng đa phần đậm chất Bhutan. Vật liệu chính là đá và gỗ.

Pháo đài - Tu viên Tashichho Dzong ở thủ đô Thimpu vào buổi tối.

Tất cả cán bộ nhân viên nhà nước, từ nhà vua đến thứ dân đều mặc trang phục truyền thống, loại váy ngang đầu gối liền áo của đàn ông gọi là "Gho". Phụ nữ thì váy dài gọi là "Kira", áo gọi là "Toego". Các lực lượng vũ trang có trang phục riêng. Ra đường, chỉ có du khách mới mặc đồ Tây. "Gho" nam thường dùng vải caro nhỏ, không có các màu nóng hoặc sáng. Teogo nữ, thi thoảng có biệt lệ. Khi vào tham quan các tu viện hay công sở, đàn ông Bhutan thường choàng thêm dải khăn trắng từ trên vai trái xuống, gọi là "Kabney". Nữ thì dùng khăn màu nhỏ hơn, gọi là "Rachu". Việc này thể hiện sự tôn kính, ngay thẳng và trong sáng của khách.

Loài chim quốc gia của Bhutan là vẹt. Dù không xinh đẹp nhưng đó là loài vật khôn ngoan và hữu ích. Ở Ấn Độ, vẹt biết tha hạt cứng bỏ ra ngã tư đường, nhờ xe cán bể, chờ đèn đỏ, vẹt ung dung ra nhặt ăn rồi lại chạy lên lề chờ tiếp. Vẹt là loài vật chăm chỉ dọn xác thối (Bhutan không sát sinh) làm đẹp môi trường. Quốc hoa là anh túc xanh, một loại dược liệu mảnh mai mà có sức sống và chịu đựng mãnh liệt giữa băng giá. Quốc thụ là loài bách đuôi công rất đẹp. Linh vật của Bhutan là rồng sấm. Các điểm đến, các danh thắng quốc gia Bhutan đều không bán vé, trừ vài công trình của tư nhân. Với du khách nước ngoài, tất cả vé tham quan đã có trong giá tour.

Bhutan là nước láng giềng rất nhỏ, phải nói là cực nhỏ; diện tích bằng 1/248 và dân số bằng 1/2.000 của Trung Quốc. Quốc gia này giữ thái độ trung lập trong quan hệ quốc tế và độc lập đến kinh ngạc. Môn thể thao được yêu thích là bắn cung. Các lễ hội rực rỡ sắc màu dân gian, lễ hội nào cũng có hóa trang với các mặt nạ sống động. Bhutan không hạn chế du khách, chỉ muốn phục vụ tốt nhất theo khả năng nên qui định mức chi tiêu mỗi ngày đêm cho một người mùa thấp điểm, tối thiểu là 200 USD và mùa cao điểm là 250 USD, chưa bao gồm vé máy bay và các dịch vụ giải trí, mua sắm. Sân bay quốc tế Paro mỗi ngày chỉ có 3 - 4 chuyến bay đi Kolkata, Boombay (Ấn Độ), Kathmandu (Nepal) và Bangkok (Thái Lan). Butan hiện miễn visa cho Ấn Độ, Nepal và Maldives. Riêng công dân Ấn Độ không cần dùng hộ chiếu.

Du lịch nội đia Bhutan không cần hướng dẫn viên, khách tự đi. Các hướng dẫn viên quốc tế đều có thẻ giống nhau, không ghi ngôn ngữ. Du khách đông nhất là Trung Quốc, Ấn Độ. Bhutan không có du lịch phượt cho người nước ngoài. Tất cả phải thông qua các công ty lữ hành của Bhutan mới được cấp visa, dù thủ tục rất đơn giản.

Đặc biệt, Bhutan là nước duy nhất phục vụ từng nhóm riêng, không ghép khách. Một người, hai người cũng có xe và hướng dẫn riêng như khách VIP. Bhutan không có xe du lịch 45 chỗ, thay vào đó là xe 4 - 7 chỗ, 15 chỗ, 25 - 30 chỗ… Các pháo đài – tu viện cổ là những điểm tham quan ấn tượng. Là dân tộc yêu chượng hòa bình nên bên ngoài các pháo đài thường trồng hoa, bên trong là các điện thờ Phật vô ưu, như thông điệp thay lời muốn nói.

Du lịch Bhutan hơi đắt nhưng đáng đồng tiền bát gạo. Không lo cướp giật, không sợ kẹt xe hay ngột ngạt khói bụi, cũng chẳng ngại ồn ào xô bồ hay ăn xin, hàng rong đeo bám. Ai đi về cũng tâm an, hồn thoáng, thân thể sảng khoái. Cảm nhận chung là "Ôi, Bhutan nguyên sơ và hùng vĩ. Đất nước này đâu cũng đẹp như tranh" với bao điều kỳ thú. Du lịch Bhutan an toàn nhất, vì khách đi đâu, làm gì cũng có hướng dẫn viên tận tình, thân thiện phục vụ chu đáo từng người một.