Tôi đang ở Mỹ, đọc thấy tin ngày 18-7-2016, Công ty TNHH một thành viên Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott), đơn vị trực thuộc Bộ Tài chính, hợp tác cùng tập đoàn Berjaya (Malaysia) tiến hành triển khai chính thức loại hình xổ số đặt biệt có tên Mega 6/45.
Cảm nhận đầu tiên của tôi là sự thích thú. Tôi thích thú không phải vì từ giờ trở đi có thể danh chính ngôn thuận mua vé số theo kiểu Mega Million hay Power Ball của Mỹ ngay trên đất Việt bởi tôi là người hiếm khi mua vé số dưới bất kỳ hình thức nào. Điểm làm tôi thích thú chính là đất nước đã có sự thay đổi từ trong tư duy.
Chúng ta không còn bị ảnh hưởng bởi lối suy nghĩ theo các tiêu chuẩn đạo đức kiểu Nho giáo cho rằng sự tồn tại các loại hình có tính chất cá cược sẽ làm xấu đi hình ảnh của đất nước, mà hệ quả là những người mê cờ bạc phải chạy qua bên kia biên giới của nước làng giềng để chơi, hoặc chọn lựa chơi lén lút theo kiểu ghi đề, một loại hình bất hợp pháp nhưng tồn tại ngầm đã từ lâu trong xã hội.
Tôi không phải thuộc nhóm người khuyến khích, ủng hộ việc cá cược hay ngược lại thuộc về nhóm bài xích nó. Là một nhà nghiên cứu về kinh tế, tôi thích đặt vấn đề này dưới nhiều góc nhìn để hiểu rõ sự việc sâu xa hơn.
Thực ra mà nói, loại xổ số này cũng là một hình thức lô tô mà trong dân gian vẫn thường hay chơi vào dịp Tết hay tại các kỳ hội chợ, người chơi mua một bộ số nào đó để hy vọng trúng giải.
Loại hình này của Vietlott là Mega 6/45, khác với Mega Millions của Mỹ. Theo Mega 6/45, người chơi sẽ chọn sáu bộ số từ 1-45 với hy vọng trúng các giải theo nhà cái quy định. Trong khi đó hình thức Mega Millions của Mỹ thì người chơi cũng phải chọn sáu bộ số, nhưng chia làm hai phần, phần đầu là năm bộ số từ 1-75, phần còn lại là con số Mega từ 1-15. Sự khác biệt sẽ dẫn tới các cơ hội thắng khác nhau.
Vậy tỷ lệ thắng của người chơi như thế nào?
Như vậy, qua công thức toán học như trên ta thấy, với Mega 6/45 người chơi chỉ có 1 trong 8.145.060 cơ hội để trúng 12 tỉ. Một tỷ lệ rất thấp.
Chính vì thế, mà không phải ai cũng sẽ là khách hàng tiềm năng của trò chơi may rủi này.
Qua thực tế cho thấy mặc dù Mega Millions khởi đầu tại Mỹ vào năm 1996 với tên The Big Game ở sáu tiểu bang, đến nay đã phát triển trên nhiều bang khác ở Mỹ và dù đã thay đổi với nhiều hình thức giải nhằm hấp dẫn người chơi hơn, thế nhưng, không phải người Mỹ nào cũng bị hấp dẫn bởi trò chơi may rủi này. Nhiều người cho rằng khả năng bị sét đánh trúng (theo thống kê của Mỹ trong những năm gần đây là 1/960.000 người) (**) còn cao hơn là trúng giải Mega Millions!
Tuy vậy, với cơ cấu giải thưởng được trúng rất cao và do nguyên tắc tích lũy (giải không trúng sẽ dồn cho lần sau) nên hình thức này rất hấp dẫn đối với những ai muốn thay đổi thời vận trong niềm hy vọng biết đâu trời thương. Còn những người có máu me cờ bạc thì ngược lại, họ chỉ thích đến Las Vegas với những trò đỏ đen có xác suất dễ trúng hơn nhiều.
Vậy điều gì sẽ mang đến cho xã hội Việt Nam từ trò chơi Mega 6/45?
Mỗi xã hội đều có cấu trúc khác nhau, cho nên khó có thể đem kinh nghiệm phát triển của nơi này để kết luận cho một nơi khác. Tuy nhiên, tôi cho rằng đây là một tín hiệu tốt như làn gió mới, cho thấy sự thay đổi trong tư duy quản lý, người dân được tự do chọn lựa trò chơi may rủi tùy theo nhu cầu của mình thay vì bị cấm đoán.
Ai có nhu cầu họ sẽ tự chọn lựa cho mình. Đây chính là cơ chế phát triển của thị trường. Về mặt nhà nước, thì có thể lại là một điều tốt vì đây cũng là một cách tăng thu nhập mà trước đây láng giềng chúng ta được hưởng.
Tuy nhiên, cần minh bạch, thông tin rõ ràng cho người dân được hiểu, tránh kiểu lập lờ gây ảo tưởng, khiến người nghèo càng nghèo hơn vì mong muốn đổi đời.
Tóm lại, mỗi vấn đề đều có hai mặt của nó, ta cần hiểu rõ để tránh những mặt tác hại có thể, ngăn ngừa những hệ lụy và ở khía cạnh ngược lại cũng cần hiểu rõ để phát triển những điều tốt đẹp. Tại sao không nếu một nhân viên văn phòng có tiền lương ổn định khoảng 5-6 triệu đồng/tháng lâu lâu bỏ ra 10.000 đồng để mua một hy vọng, một niềm vui?
Nhưng sẽ là một vấn đề lớn cho những người lao động kiếm cơm qua ngày, mỗi ngày kiếm được hơn trăm ngàn lại sẵn sàng bỏ hết những gì đang vất vả kiếm được để mơ về một sự đổi đời gần như không bao giờ đến!
