Nhu cầu về đồ gỗ có chứng chỉ của Hội đồng Quản trị Rừng thế giới (FSC) mang đến một tương lai vững chắc hơn cho những người trồng rừng ở Việt Nam.

Lợi ích từ FSC

Trong 40 năm qua, Việt Nam mất tới 43% diện tích rừng, đe dọa đến hệ sinh thái phong phú và đem lại những vấn đề môi trường như sạt lở đất, lũ lụt ngày càng nghiêm trọng. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng, Việt Nam đẩy mạnh nhập khẩu gỗ.

Nắm bắt được xu thế kinh doanh mới trong việc trồng, quản lý và khai thác rừng bền vững, ông Đặng Công Quang, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Lâm đặc sản xuất khẩu Quảng Nam (Forexco), cho biết: “Trước năm 2000, ngành sản xuất đồ gỗ chủ yếu sử dụng rừng tự nhiên. Tuy nhiên, do nhận thức của người sử dụng châu Âu cũng như của bản thân người Việt trong việc bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng, chúng tôi ngưng sử dụng gỗ được khai thác từ rừng tự nhiên bởi vì việc khai thác quá mức gây hại tới môi trường và các cánh rừng. Từ năm 2000, công ty chúng tôi chuyển hướng sang sản xuất đồ gỗ xuất khẩu bằng gỗ rừng trồng, đặc biệt là gỗ cây keo”.

Việc trồng rừng có thể cung cấp nguồn gỗ hiệu quả giúp giảm gánh nặng lên các khu rừng tự nhiên và giảm nguy cơ gỗ khai thác bất hợp pháp trà trộn vào dây chuyền cung ứng. Tuy nhiên, gỗ rừng trồng ở Việt Nam không phải là giải pháp thân thiện với môi trường: các hoạt động thiếu bền vững như khai thác trắng cả khu vực rộng lớn, đốt thực bì, chặt hạ cây quanh các nguồn nước và lạm dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu... có thể gây ra những tác động xấu lên môi trường.

Nhằm đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng châu Âu với đồ gỗ có nguồn gốc bền vững và rõ ràng, Forexco quyết định theo đuổi chứng chỉ FSC. Thời điểm trước đây với một lượng ít gỗ được cấp chứng chỉ tại Việt Nam, công ty phải dựa vào nguồn gỗ nhập khẩu đắt tiền từ Malaysia và Nam Mỹ. Được  sự hỗ trợ của WWF, Forexco bắt đầu xây dựng nguồn cung cấp gỗ nguyên liệu nội địa đạt FSC ngay trên đất công ty do những người dân được giao quản lý và hợp tác với các hộ nhỏ lẻ.

Nâng cao nhận thức người dân

Ông Quang cho biết: “Người dân thường sử dụng các phương pháp và quy trình trồng cây theo cách cũ. Để thay đổi, công ty chúng tôi phải tổ chức tập huấn cho bà con nhiều lần. Nhờ đó họ có thể hiểu được sự cần thiết phải bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học và tránh được biến đổi khí hậu”.

Forexco đã thực hiện nhiều khóa tập huấn, các hoạt động nâng cao nhận thức cho người ươm trồng cây, công nhân và cộng đồng để họ tuân thủ 10 nguyên tắc và 56 tiêu chí do FSC quy định. Công ty cung cấp cây giống và hỗ trợ mọi chi phí trồng cây. Từ năm 2013, Forexco cũng đã hỗ trợ 2 hộ trồng rừng ở các địa bàn lân cận rừng. Công ty phát triển mở rộng thêm 245 ha rừng được cấp chứng chỉ FSC. Ông Quang cho biết: “Với FSC, mỗi hecta đem đến cho người dân địa phương thêm gần 15%-20% lợi nhuận. Những mảnh rừng trồng được quản lý bền vững trông thật khác biệt với các khu rừng xuống cấp quanh đó với lợi ích kinh tế chẳng còn bao nhiêu”.

Ông Lê Xuyên - người đang quản lý 180 ha rừng trồng cho Forexco, một trong số hàng trăm ngàn người dân sống phụ thuộc vào lâm sản - đã nhìn thấy sự thay đổi trong 10 năm qua, ông chia sẻ: “Việc không khai thác gần các ao hồ, sông suối đã bảo vệ được nguồn nước và chất lượng nước, các cây bản địa được trồng xen kẽ. Cây của tôi khỏe hơn so với những cây được trồng ở nơi đốt thực bì. Các cây non có đủ độ ẩm và lớn nhanh hơn vì đất giữ được ẩm ướt và độ mùn. Nếu chúng tôi đốt cây, khi mùa mưa tới, lớp đất trên cùng sẽ bị trôi đi khiến đất đai trở nên khô cằn”.

Bài và ảnh: Vũ Phương