Mới đây, BHXH Việt Nam đã làm việc với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ- TB-XH) bàn giải pháp thúc đẩy mở rộng diện bao phủ BHXH, bảo đảm cách tiếp cận chính sách BHXH đơn giản và hiệu quả.

24% lực lượng lao động tham gia BHXH

Ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, cho biết đến hết ngày 31-8 ước số người tham gia BHXH bắt buộc là 13,2 triệu người; bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) 11,33 triệu người, BHXH tự nguyện 242.000 người và BHYT 78,39 triệu người, đạt tỉ lệ bao phủ BHYT 84,2% dân số. Số nợ ước đến ngày 31-8 là 16.156 tỉ đồng, bằng 5,7% so với số phải thu, tăng 904 tỉ đồng (5,92%) so với thời điểm 31-7.

Về giải quyết chế độ, chính sách BHXH, BHYT, trong 8 tháng đầu năm nay, toàn ngành ước giải quyết chế độ BHXH cho trên 6,2 triệu lượt người, tăng 307.536 lượt người (5,16%) so với cùng kỳ năm 2016; giải quyết cho 474.450 lượt người hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp, giảm 45.324 lượt (8,7%) người so với cùng kỳ năm 2016; toàn ngành đã thanh toán chi phí khám bệnh chữa bệnh (KCB) BHYT cho 104,6 triệu lượt người, tăng 12,9 triệu lượt người (14,1%) so với cùng kỳ năm 2016. Cũng theo ông Liệu tính đến ngày 30-8, cả nước đã bàn giao được hơn 4,4 triệu sổ BHXH cho người lao động trên tổng số 13,1 triệu sổ BHXH phải bàn giao, đạt khoảng 34%.

Tại buổi làm việc, ông Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH bày tỏ quan ngại về những khó khăn trong việc thực hiện mục tiêu theo Nghị quyết 21-NQ/TW: "Tới năm 2020, cả nước phải có 50% số người trong độ tuổi lao động tham gia BHXH. Trong khi đó, đến hết năm 2016, mục tiêu trên mới đạt được hơn 24%". Ông Đào Ngọc Dung cho rằng: "Cần làm rõ nguyên nhân khiến mục tiêu trên vẫn chưa có tiến triển. Tại sao việc triển khai chính sách BHYT đạt được kết quả với hơn 84% dân số nhưng chính sách BHXH vẫn chỉ hơn 24%? Thực trạng nợ BHXH, tồn tại phát sinh trong triển khai thực hiện chính sách BHXH?...".

Mới chỉ có 24% lực lượng lao động tham gia BHXH. (Ảnh chỉ có tính họa)

Không dễ thực hiện

Nhận định về tình trạng chậm phát triển đối tượng tham gia BHXH, ông Trần Đình Liệu cho rằng là do tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT tại các địa phương còn khá phổ biến. Việc phát triển đối tượng tham gia BHXH còn chậm, đặc biệt ở các doanh nghiệp nhỏ. Đây là một trong các nguyên nhân ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH và BHTN ở con số 50% lực lượng lao động. Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam cũng thừa nhận tình trạng trục lợi quỹ BHXH còn khá phổ biến. Do người hưởng trợ cấp khai báo không trung thực về tình trạng việc làm. Việc phát hiện và thông báo tới ngành lao động và chờ giải quyết chưa nhanh khiến tác dụng ngăn ngừa chưa nhiều. Ông Liệu đề nghị Bộ LĐ-TB-XH sớm hoàn thiện và trình Chính phủ một số nghi định, như: Nghị định về quản lý thu nợ BHXH, BHYT, BHTN và bảo đảm quyền lợi của người lao động; nghị định quy định chi tiết Luật BHXH về BHXH bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam; nghị định về bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện...

Bà Nguyễn Thị Minh, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, nhận định mục tiêu đạt 50% số người trong độ tuổi lao động tham gia BHXH đang là thách thức rất lớn của ngành BHXH. Theo bà Minh, nguyên nhân là do nhận thức của người tham gia BHXH chưa cao; mức sống và tiền lương của người lao động còn thấp, ảnh hưởng phần nào tới việc tham gia BHXH; đại lý thu BHXH còn chưa am hiểu chính sách của ngành. Trong khi đó, từ đầu năm 2018 sẽ có những điều chỉnh về đối tượng tham gia BHXH theo hướng mở rộng. Điều này sẽ có nhiều thách thức trong công tác thu BHXH, đòi hỏi ngành sớm hoàn thiện hệ thống phần mềm theo dõi thông tin BHXH, mã định danh cho người tham gia BHXH, BHYT trong thời gian sớm nhất. "Việt Nam đang hoàn chỉnh hệ thống về công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý, hạn chế trục lợi BHXH. Về cơ sở dữ liệu BHXH, đến thời điểm này đã đạt được 80% và cố gắng trong quý I/2018 sẽ hoàn chỉnh" - bà Minh nói. Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cũng đề nghị Bộ LĐ-TB-XH hỗ trợ, giúp BHXH có những định hướng trong việc đổi mới nội dung tuyên truyền nhằm giúp người dân, doanh nghiệp hiểu được quyền và nghĩa vụ về BHXH và tự giác tham gia.