Ngày nay, hoa Việt Nam không chỉ bắt đầu chiếm lĩnh Nhật Bản - thị trường hoa lớn nhất châu Á, mà còn tăng cường thâm nhập vào nhiều thị trường khác như Trung Quốc và các nước Đông Nam Á.
Trong 10 năm gần đây, xuất khẩu hoa của Việt Nam sang Nhật đã tăng gấp bốn lần. Theo Nikkei, điều này bắt nguồn một phần là từ việc các công ty Đài Loan và Nhật Bản đã mang kỹ thuật và kinh nghiệm trồng hoa đến với người nông dân Việt.
Các cửa hàng hoa tại Tokyo thường chuộng hoa lan hồ điệp của Việt Nam, do thích hợp để làm quà tặng. Các bó hoa cao cấp gồm 30 nhánh lan trắng có giá 30.000 yen (240 USD) là sản phẩm khá hút hàng. Lượng cây giống đến từ Việt Nam cũng đang ngày một gia tăng.
Trên thị trường hạt giống hoa lan tại Nhật Bản, Đài Loan hiện đang chiếm 60% thị phần, còn Việt Nam đã vươn lên chiếm 40% còn lại.
Theo số liệu từ phía Nhật, trong năm 2014, giá trị xuất khẩu hoa của Việt Nam sang Nhật có trị giá khoảng 2,7 tỉ yen (22,4 triệu USD), bao gồm cả hoa và cây giống. Con số này tăng gấp đôi so với 5 năm trước đó, nhanh hơn nhiều so với hai nước xuất khẩu khác là Malaysia (tăng 43%) và Trung Quốc (tăng 12%).
Giá cả cạnh tranh chính là lợi thế lớn của hoa Việt. Năm 2014, hoa cúc nhập khẩu từ Việt Nam được giao dịch với giá 29 yen/cành trên thị trường bán sỉ tại Tokyo, chỉ bằng một nửa so với giá cúc trồng tại Nhật và thấp hơn từ 30-40% đối với cúc nhập từ Malaysia và Trung Quốc.
Thách thức phân phối
Thành phố Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) là trung tâm sản xuất hoa của Việt Nam. Diện tích nhà kính trên cả tỉnh chiếm khoảng 20km2. Sản lượng sản xuất hoa của Đà Lạt đã tăng lên 3 tỷ cành, đánh dấu mức tăng trưởng hai con số.
Công ty TNHH Agrivina hiện là nhà sản xuất hoa hàng đầu của Việt Nam. Có trụ sở tại Đà Lạt, Agrivina đang sở hữu 1,1 km2 diện tích nhà kính tại Lâm Đồng. Doanh nghiệp này mỗi năm sản xuất khoảng 150 triệu cành cúc, cẩm chướng, hồng và nhiều loại hoa khác. Trong số này, 70% được xuất khẩu đến Nhật Bản, Trung Quốc và các nước Đông Nam Á. Tại thị trường trong nước, Agrivina sử dụng thương hiệu Dalat Hasfarm.
Ngoài Agrivina, các doanh nghiệp nước ngoài cũng đang tích cực mở rộng sản xuất tại Việt Nam để tận dụng ưu thế giá cả. Trong tháng 6, nhà sản xuất hoa hàng đầu Đài Loan là Royal Base đã tăng diện tích nhà kính tại Việt Nam từ 75.000m2 lên 80.000m2. Doanh nghiệp này đã tự động hóa các hoạt động sản xuất nhằm kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và lượng phân bón được phép sử dụng.
Royal Base đang lên kế hoạch sản xuất 1,4 triệu cành tại Việt Nam trong năm 2016, tăng 16% so với năm 2015. Hãng này chủ yếu sản xuất các loại hoa màu tím, trắng và vàng xanh - vốn rất được thị trường Nhật ưa chuộng. Ông Lin Hou Chih, Phó Chủ tịch Royal Base cho biết, hiện các nước Đông Nam Á đang có nhu cầu rất lớn về hoa để trang trí tiệc cưới và các buổi lễ.
Tuy nhiên, thách thức chính vẫn là khâu phân phối sản phẩm. Theo ông Bernhard Schenke, Phó Tổng Giám đốc Agrivin: "Sản phẩm hoa Việt Nam rất có tiềm năng nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc trong khâu phân phối".
Các nhà sản xuất hoa hàng đầu như Agrivina hay Royal có thể sử dụng công nghệ ủ lạnh để vận chuyển hoa và cây giống nhưng các doanh nghiệp nhỏ hơn lại không đủ khả năng chọn giải pháp này. Kết quả là, sản phẩm bị giảm chất lượng trong quá trình vận chuyển.
Nhận thấy tiềm năng của hoa Việt Nam, một tập đoàn bán sỉ hoa hàng đầu của Nhật là Ota đang tiến vào thị trường. Ota đang lên kế hoạch hợp tác với tỉnh Lâm Đồng mở một nhà máy tại Đà Lạt vào cuối năm 2017. Ngoài ra, Ota cũng đang dự định mở một trung tâm giao dịch để mua bán các loại hoa theo đúng tiêu chuẩn Nhật Bản.
Tuy vậy, Việt Nam cũng cần phải cải thiện các hoạt động marketing trong ngành công nghiệp hoa, Nikkei nhấn mạnh.
Cuộc chơi toàn cầu
Theo số liệu từ ngân hàng Rabobank của Hà Lan, ba thị trường hoa lớn nhất toàn cầu là Mỹ (26,6 tỉ USD), liên minh châu Âu (27,5 tỉ USD) và Nhật Bản (9 tỉ USD).
Còn theo số liệu thống kê của Liên Hiệp Quốc, kim ngạch xuất khẩu hoa toàn cầu (bao gồm hoa và cây giống) đạt 21,9 tỉ USD. Trong đó, một mình Hà Lan đã chiếm tới gần 1/2.
Các nhà sản xuất hoa của khu vực châu Á chỉ chiếm khoảng 4% thị phần, tăng gần gấp rưỡi so với mức 2,7% của 10 năm trước. Trong đó, cao nguyên Cameron (Malaysia) đi đầu trong làn sóng xuất khẩu hoa. Kể từ năm 2000, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), Bangalore (Ấn Độ) và Đà Lạt của Việt Nam đang vươn lên trở thành những trung tâm xuất khẩu mới.
Mức tiêu thụ hoa gắn liền với tỷ lệ tăng trưởng kinh tế, do đó thị trường Trung Quốc và Đông Nam Á đang được kỳ vọng là sẽ gia tăng mạnh mức tiêu thụ.
