Nhà máy đóng tàu Dung Quất (DQS) là đơn vị chủ quản của nhà máy đóng tàu Dung Quất, được Tổng công ty Công nghiệp Tàu thuỷ Việt Nam (SBIC, tiền thân là Tập đoàn Công nghiệp Tàu thuỷ Việt Nam - Vinashin) thành lập vào năm 2006.
Thực hiện chủ trương tái cơ cấu Vinashin, từ tháng 7-2010, Vinashin đã bàn giao DQS sang Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petro Vietnam).
Theo báo cáo tài chính tại thời điểm chuyển giao về Petro Vietnam (30-6-2010), DQS có vốn điều lệ hơn 3.758 tỉ đồng, lỗ luỹ kế 1.235 tỉ đồng và tổng khoản nợ phải trả là 7.440 tỉ đồng, trong đó vay ngân hàng 4.800 tỉ đồng (70% vay bằng ngoại tệ). DQS được đánh giá là mất cân đối về tài chính, không có khả năng thanh toán nợ.
Sau khi nhận bàn giao từ Vinashin, đến nay, Petro Vietnam đã chuyển cho DQS 5.095 tỉ đồng, bao gồm 1.900 tỉ đồng góp vốn điều lệ và 3.104 tỉ đồng để thanh toán nợ.
Hơn 1.200 lao động nhà máy đóng tàu Dung Quất đang có nguy cơ mất việc làm.
Theo báo cáo tài chính tại thời điểm 30/6/2016, vốn điều lệ của DQS là 1.990 tỉ đồng, vốn chủ sở hữu âm 1.108 tỉ đồng. Tổng các khoản nợ phải trả vẫn còn hơn 6.893 tỉ đồng, trong đó vay ngân hàng 1.227 tỉ đồng.
Công ty còn khoản lỗ luỹ kế hơn 3.674 tỉ đồng, trong đó lỗ phát sinh giai đoạn từ tháng 1-7-2010 đến ngày 30-6-2016 là 2.439 tỉ đồng.
DQS đã có lãi trở lại vào các năm 2014 - 2015, nhưng dự kiến do tình hình khó khăn, năm 2016 sẽ lại lỗ khoảng 103,7 tỉ đồng.
Theo Bộ Công Thương, tài sản cố định của DQS đa số được đầu tư từ giai đoạn thuộc Vinashin, chưa được quyết toán nhưng đã đưa vào sử dụng và trích khấu hao. Hiệu suất sử dụng tài sản thấp, chỉ đạt 20-30%. Nhiều trang thiết bị không phù hợp, lạc hậu hoặc không đạt chất lượng để tham gia vào quá trình sản xuất, dẫn đến chi phí khấu hao hàng năm của công ty rất lớn.
DQS có ba khoản vay lớn tại Công ty Tài chính Công nghiệp Tàu thuỷ (VFC) 490 tỉ đồng, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) 528 tỉ đồng và nhà thầu YMC-Transtech (548 tỉ đồng).
DQS cũng còn nợ phí bảo lãnh Chính phủ đối với khoản vay YMC-Transtech 64,2 tỉ đồng, và khoản đầu tư vào Công ty Cổ phần Đóng mới và sửa chữa tàu dầu khí Nhơn Trạch 119,6 tỉ đồng.
Để giải cứu DQS, Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng cho phép nghiên cứu thực hiện phương án chuyển giao nguyên trạng DQS từ Petro Vietnam về lại SBIC, theo hình thức tăng giảm vốn giữa hai doanh nghiệp Nhà nước. Giao Petro Vietnam phối hợp với SBIC đề xuất phương án cụ thể, bao gồm phương thức chuyển giao, giải pháp xử lý tài chính, cơ chế chính sách đặc thù…
Bộ cho rằng, trên thực tế, DQS đã lâm vào tình trạng phá sản, việc thực hiện thủ tục phá sản là phù hợp với các quy định hiện hành. Bên cạnh đó Petro Vietnam sẽ không phải tiếp tục chịu rủi ro trong tương lai, khi tiếp tục duy trì hoạt động của DQS.
Tuy nhiên, theo tính toán của Bộ Công Thương, nếu thực hiện phương án phá sản, giá trị ước tính có thể thu hồi vẫn thấp hơn nợ phải trả. Do đó, Petro Vietnam sẽ không thể thu hồi được khoản tiền trên 5.000 tỉ đồng đã đầu tư vào DQS.
Ngoài ra, các thủ tục xử lý phá sản tương đối phức tạp, kéo dài và tốn thêm chi phí thực hiện thủ tục phá sản. Hơn nữa, việc bán thanh lý tài sản có thể khó khăn và hạn chế, trong khi vấn đề giải quyết quyền lợi cho hơn 1.200 lao động khi mất việc cũng là vướng mắc.
Bộ Công Thương khẳng định: “Phương án phá sản có nhiều khó khăn nhất định và gây ra thiệt hại về tài chính. Tuy nhiên, nếu các phương án khác không khả thi, thì đây là phương án cuối cùng có thể xem xét, trình Thủ tướng quyết định”.
Trước đó, Bộ Công Thương cũng từng đưa ra ba phương án để giải cứu DQS.
Phương án thứ nhất, tiến hành tái cơ cấu nhà máy đóng tàu Dung Quất theo hướng xử lý các tồn tại, căn cứ pháp lý, thẩm quyền quyết định, đánh giá hiệu quả của nhà máy sau khi tái cơ cấu. Trong đó, nhà máy có thể trực thuộc Petro Vietnam hoặc tách khỏi Petro Vietnam.
Phương án thứ hai là chuyển nhượng công ty. Petro Vietnam sẽ lên kế hoạch, hình thức, điều kiện và khả năng thực hiện.
Phương án ba là cho phá sản nhà máy theo quy định. Petro Vietnam đánh giá các pháp lý liên quan, khả năng thực hiện, thiệt hại về vốn đầu tư tài sản của nhà nước… để trình Chính phủ xem xét.
