Báo cáo của Bộ Tài chính mới công bố có đề cập tới việc Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (Petro VietNam) thoái 800 tỉ đồng vốn nhà nước, nhưng thu về 0 đồng, là nguyên nhân khiến tổng số thu từ thoái vốn nhà nước giảm so với giá trị sổ sách.
Petro VietNam “mất trắng” 800 tỉ đồng
Báo cáo về tình hình tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, Bộ Tài chính cho biết theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thực hiện thoái vốn đầu tư vào 5 lĩnh vực nhạy cảm là bất động sản, chứng khoán, tài chính - ngân hàng, bảo hiểm và quỹ đầu tư. Trong giai đoạn 2011- 2015, các đơn vị đã thoái được trên 11.000 tỉ đồng, thu về hơn 10.700 tỉ đồng.
Về nguyên nhân số thu về giảm so với sổ sách, Bộ Tài chính cho biết do Petro VietNam thoái 800 tỉ đồng và Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) thoái 1,3 tỉ đồng với giá 0 đồng.
Được biết, khoản thoái vốn của Petro VietNam liên quan tới 20% vốn góp tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đại Dương (OceanBank). Ngân hàng này năm ngoái đã được Ngân hàng Nhà nước mua lại với giá 0 đồng.
Tại thời điểm đó, trả lời câu hỏi để “mất trắng” khoản đầu tư 800 tỉ đồng, Petro VietNam sẽ bị xử lý trách nhiệm như thế nào, ông Đặng Quyết Tiến - Phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho hay, các luật hiện hành đã quy định trách nhiệm cụ thể, nếu để xảy ra sai phạm đầu tư dẫn đến mất vốn sẽ bị xử lý nghiêm chỉnh tùy theo mức độ.
Tuy nhiên, ông Tiến cũng cho rằng: “Trên thực tế nếu tính tổng thể là có lãi, bảo toàn được vốn nhà nước thì không thể vì một vụ việc đơn lẻ mà quy trách nhiệm. Bên cạnh đó, nếu quỹ dự phòng rủi ro khi thoái vốn thấp hơn giá trị sổ sách thì vẫn cân bằng được thì việc thoái vốn không có vấn đề gì” - ông Tiến cho biết.
Trước đó, theo chủ trương, Petro VietNam đã nhiều lần công bố sẽ thoái vốn hoàn toàn tại OceanBank. Tuy nhiên, do muốn đảm bảo yêu cầu “thoái vốn đầu tư ngoài ngành mà vẫn bảo toàn vốn Nhà nước” nên kế hoạch này liên tục bị lùi lại.
Sếp doanh nghiệp nhà nước lo “mất ghế” sau cổ phần hoá
Báo cáo của Bộ Tài chính cũng cho thấy, Tổng công ty Đầu tư vốn Nhà nước (SCIC) đã thực hiện bán vốn tại 368 doanh nghiệp, tổng giá trị thu về xấp xỉ 7.000 tỉ đồng, gấp 2,4 lần giá trị đầu tư, thặng dư bán vốn hơn 4.000 tỉ đồng.
Bộ Tài chính cũng cho biết, nửa đầu năm nay (tính đến ngày 10-6-2016) đã có 39 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa, trong đó có 6 tổng công ty gồm: Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp, Tổng công ty Máy động lực và máy nông nghiệp, Tổng công ty Tư vấn xây dựng Việt Nam, Tổng công ty 36, Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Vật tư nông nghiệp.
Tổng giá trị thực tế của 39 doanh nghiệp đã được phê duyệt phương án cổ phần hóa trên 27.000 tỉ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp hơn 21.600 tỉ đồng. Số lượng cổ phần bán đấu giá công khai từ 39 doanh nghiệp này xấp xỉ 3.900 tỉ đồng.
Cũng trong 6 tháng đầu năm nay, các đơn vị đã thoái được hơn 2.000 tỉ đồng vốn Nhà nước, thu về trên 4.100 tỉ đồng.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và thoái vốn đầu tư ngoài ngành nghề kinh doanh chính, trọng tâm là thoái vốn tại 5 lĩnh vực nhạy cảm còn chưa đạt như kỳ vọng.
Bộ Tài chính lý giải, nguyên nhân là do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính thế giới và những khó khăn của kinh tế trong nước, ảnh hưởng đến thị trường tài chính, thị trường chứng khoán làm cho nhu cầu sụt giảm.
Do đó, kế hoạch bán cổ phần ra công chúng của các doanh nghiệp cổ phần hóa không đạt kế hoạch đề ra, tỉ lệ bán thành công chưa cao, nhiều doanh nghiệp sau bán cổ phần lần đầu vẫn còn số lượng vốn Nhà nước lớn.
Bên cạnh đó, nhận thức của một bộ phận cán bộ ở các cấp, các ngành và các doanh nghiệp về chủ trương tái cơ cấu doanh nghiệp tuy đã có chuyển biến nhưng chưa hiểu đúng ý nghĩa quan trọng của việc tái cơ cấu doanh nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội, còn tư tưởng e ngại, lo lắng về vị trí và vai trò lãnh đạo sau cổ phần hóa.
Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng cho biết do đối tượng sắp xếp, cổ phần hóa hiện nay hầu hết là các có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, kinh doanh đa ngành nghề, tài chính phức tạp nên cần có nhiều thời gian chuẩn bị, xử lý.
Mặt khác, việc thực hiện cổ phần hóa, tái cơ cấu đối với các doanh nghiệp có quy mô vốn lớn cần sự tham gia của nhiều nhà đầu tư lớn, có tiềm lực tài chính và năng lực quản trị, đầu tư tốt nên cần nhiều thời gian để chuẩn bị.
