Anh Nguyễn Sáu cư trú ở phường 13, Quận 6, TP HCM, là người kiếm tiền chính cho cả gia đình. Vợ anh không có việc làm, chỉ ở nhà lo cơm nước, con cái. Phản ánh với VnExpress, anh cho biết gần đây mới phát hiện chị Nhan vợ anh đã ký 4 hợp đồng vay tín chấp nặng lãi với hai công ty tài chính để vay 220 triệu đồng từ năm ngoái.
4 khoản vay này lần lượt trị giá 9 triệu đồng, 45 triệu đồng, 65 triệu đồng và 101 triệu với mức lãi suất thấp nhất hơn 30% một năm và cao nhất hơn 82% một năm. "Do không hiểu về pháp lý, thủ tục, lãi suất và các ràng buộc nên vợ tôi đã bị dụ vay tiền. Và tôi chỉ được biết tình trạng vay mượn của vợ sau gần một năm khi sự việc đã quá bức bách" - anh Sáu nói.
Điểm vô lý theo anh Sáu là các công ty tài chính đã cấp tín dụng quá dễ dãi, ngay cả với những trường hợp người vay không có thu nhập như vợ anh. Hai vợ chồng anh có thêm nguồn thu từ thuê nhà nhưng theo anh Sáu, khoản đó rất nhỏ không đủ để bù đắp các khoản vay hàng trăm triệu đồng. "Đương nhiên, việc trả nợ hiện nay tất cả đều đặt lên vai tôi cả" - anh Sáu bức xúc.
Việc các công ty tài chính cho vay vốn quá dễ dãi như nhà anh Sáu rất phổ biến. Ngay cả với các khách hàng đang đi làm, hưởng lương, quy trình thẩm định cũng rất sơ sài. Lương công chức gần 6 triệu đồng mỗi tháng, anh Toàn (Thái Hà, Hà Nội) liên tục được gọi điện mời chào cho vay từ 30-50 triệu đồng từ một công ty tài chính trụ sở ở TP HCM. "Họ chỉ cần chứng minh nhân dân và kiểm tra vài số điện thoại người thân tôi khai báo là giải ngân luôn 40 triệu đồng, không cần sao kê ngân hàng hay đối chiếu hợp đồng lao động gì cả" - anh Toàn cho biết.
Trao đổi với VnExpress về điều kiện cho vay vốn, đại diện một số công ty tài chính chiếm thị phần lớn hiện nay cho biết tùy từng khách hàng và trong từng thời kỳ, công ty sẽ có khẩu vị rủi ro, chính sách cho vay khác nhau. Như tại Công ty Tài chính Prudential, đơn vị này cho vay tín chấp tối đa tới 300 triệu đồng với các đối tượng có thu nhập gộp 4 triệu đồng một tháng từ việc đi làm hưởng lương hoặc tự doanh hay có tham gia hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Với Công ty Tài chính PPF, đơn vị này cũng cho vay nhiều nhất 85 triệu đồng trong khi điều kiện chủ yếu chỉ cần các giấy tờ như CMND, hộ khẩu, bằng lái xe.
Khác với ngân hàng, quy định cho vay tại các công ty tài chính dễ thở hơn nhiều với lý do "khẩu vị rủi ro và chính sách cho vay khác". Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng nhiều lần thừa nhận hoạt động của các công ty tài chính sẽ góp phần giảm thiểu những phát sinh từ hoạt động tín dụng đen.
Tuy nhiên, không ít chuyên gia bày tỏ sự lo ngại về nợ xấu của loại hình tổ chức tín dụng này. Một chuyên gia tài chính nói: "Dù mỗi khoản vay nhỏ và phần lớn được bù đắp bởi lãi suất cao nhưng nợ xấu của nhóm này vẫn là một dấu hỏi lớn". Tuy nhiên, đến nay, cơ quan quản lý chưa một lần công bố và đề cập chính thức những số liệu này.
Trên thực tế, không thể đổ lỗi hoàn toàn cho các công ty tài chính trong việc cấp tín dụng dễ dãi. Một nhân viên làm tư vấn tài chính chia sẻ: "Nhiều trường hợp, khi quá cần kíp vay tiền chu cấp cho các mục đích không chính đáng, người vay chấp nhận mọi lãi suất, mọi điều khoản và cũng sẵn sàng làm mọi thứ để hồ sơ của mình trở nên hợp lệ. Ngược lại cũng có những khách hàng thực tế không cần tiền lắm nhưng do được tác động, mời chào liên tục nên vay tiền để tiêu dùng, mua sắm mà không tính toán kỹ các phương án trả nợ".
Thừa nhận có chuyện này, ông Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng - cho rằng bản thân nhiều người do thiếu hiểu biết, không đọc kỹ các quy định, điều khoản trong hợp đồng nên vướng vào những món vay lãi suất cao. "Tốt nhất nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng, đặc biệt khi vay tiền công ty tài chính" - ông nói.
