Phơi sáng dài (long exposure) là kỹ thuật chụp ảnh sử dụng tốc độ màn trập chậm để thể hiện sự biến chuyển của thời gian trong một bức ảnh tĩnh, trong đó các vật thể chuyển động sẽ xuất hiện bằng những vệt sáng mờ ảo, tạo hiệu ứng thị giác đẹp mắt.

Tuy nhiên, do sử dụng tốc độ màn trập rất chậm (thông thường có thể lên tới 30 giây) nên chỉ cần một tác động vật lý nhỏ vào máy ảnh trong thời điểm này cũng có thể khiến cho bức ảnh thành phẩm bị rung mờ, làm hỏng toàn bộ quá trình chụp rất kỳ công của bạn. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn 5 quy tắc cần ghi nhớ để tránh bị rung máy khi chụp ảnh phơi sáng dài.

1. Sử dụng chân máy chất lượng tốt

Với ảnh chụp ở tốc độ 1/8 giây, bạn vẫn có thể gồng mình nín thở để giảm rung máy. Tuy nhiên, với những ảnh chụp phơi sáng dài từ 2 giây trở lên, về cơ bản chúng ta không thể thực hiện được nếu không có sự hỗ trợ của chân máy. Một số người có thể tận dụng bàn, ghế, bệ cửa để đặt máy ảnh lên và chụp, tuy nhiên những biện pháp này chỉ là tạm thời và không khắc phục triệt để được tình trạng rung ảnh.

Cách hữu hiệu nhất để giải quyết vấn đề này là sử dụng một chân máy ba chân (tripod). Lưu ý nên chọn những chân máy chất lượng tốt, chắc, bền, bởi những chân máy có kết cấu không tốt sẽ không giữ được máy ảnh của bạn ổn định trong quá trình chụp.

2. Sử dụng chế độ chụp hẹn giờ hoặc dây bấm mềm

Ngay cả khi bạn đã sử dụng chân máy thì chỉ cần một chuyển động nhỏ nhất trước quá trình chụp cũng có thể khiến ảnh của bạn bị rung, và cụ thể ở đây là thao tác nhấn nút chụp. Có nhiều cách để khắc phục vấn đề này, chẳng hạn bạn có thể cài đặt hẹn giờ 2 giây trước khi chụp để tránh thao tác tay của mình ảnh hưởng tới máy ảnh.

Tuy nhiên, cách hữu hiệu nhất là mua một dây bấm mềm để kết nối với máy. Dây bấm không những giúp bạn điều khiển bấm chụp từ xa, mà còn rất hữu hiệu khi bạn muốn phơi sáng ở chế độ Bulb (tốc độ cửa trập không giới hạn) bởi thao tác nhấn giữ nút chụp trên máy dài hơn 30 giây mà không làm rung máy là điều bất khả thi.

Dây bấm mềm có hai loại: có dây và không dây. Loại có dây sử dụng đầu cắm 3,5mm và có thể kết nối với máy ảnh thông qua khe tai nghe hoặc micro. Hiện nay bạn có thể mua phụ kiện này trên thị trường với giá khá rẻ, khoảng trên dưới 100 ngàn đồng.

3. Lấy nét bằng tay

Thao tác lấy nét tự động trên máy ảnh tuy tiện lợi nhưng khi chụp phơi sáng dài ít phát huy tác dụng, thậm chí còn ngược lại. Nguyên nhân là do phần lớn ảnh phơi sáng dài đều được chụp khi trời tối hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu, trong khi đó chức năng lấy nét tự động thường chỉ hoạt động tốt nhất khi ánh sáng môi trường phải đủ.

Mặt khác, cơ chế lấy nét lại của máy ảnh khi đang phơi sáng sẽ tạo ra những rung động không đáng có khi chụp. Vì vậy, bạn nên chuyển sang chế độ lấy nét tay và lấy nét đúng ngay từ ban đầu để có ảnh chụp chất lượng tốt nhất.

4. Khoá gương lật

Như đã trình bày ở trên, ngay cả những chuyển động nhỏ nhất bên trong máy ảnh khi chụp phơi sáng dài đều có thể dẫn tới trường hợp ảnh bị mờ. Đối với máy ảnh có gương lật, chuyển động lật của gương khi chụp tuy nhỏ nhưng cũng có thể khiến máy bị rung, dẫn đến ảnh thành phẩm chất lượng không như mong muốn.

Để khắc phục điều này, các bạn cần kích hoạt tính năng khoá gương lật (Mirror Lockup) tuỳ theo từng dòng máy ảnh. Khi khoá gương, máy sẽ tiến hành lật gương trước, sau đó mới bắt đầu thu tín hiệu ảnh vào cảm biến. Khi cảm biến ngừng nhận tín hiệu, gương lật mới được lật lại như ban đầu.

5. Sử dụng khẩu độ tối ưu của ống kính

Khi chụp phơi sáng dài, nhằm mục đích kéo dài thời gian phơi sáng, chúng ta thường giảm độ nhạy sáng ISO đến mức thấp nhất hoặc khép khẩu tối đa. Tuy nhiên, với hầu hết ống kính, khi khép khẩu quá nhỏ (f/16 hoặc nhỏ hơn), ảnh chụp thường bị nhiễu xạ (diffraction).

Mỗi ống kính khác nhau thường có một dải khẩu độ mà khi chụp sẽ cho ra ảnh có độ nét cao nhất. Thông thường, với hầu hết ống kính, đó là dải khẩu độ từ f/5.6 đến f/8.0. Bạn nên tham khảo các diễn đàn trên mạng, hoặc tự mình thử nghiệm để tìm ra dải khẩu độ tối ưu cho ống kính của mình.