Đó là mong muốn của các doanh nghiệp (DN) bị đe dọa bởi hàng giả, hàng nhái nêu ra tại tọa đàm “Chống hàng nhái, ai bảo vệ DN?” do Báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức ngày 27-4.
Sợ “được vạ thì má đã sưng”
Theo luật sư Nguyễn Minh Trí, đại diện pháp lý Công ty Liên doanh bột Quốc tế (Intermix), DN có sản phẩm bột bánh xèo Hương Xưa bị Công ty Liên doanh bột Sài Gòn (Vinamix), có trụ sở tại số 84B Đinh Tiên Hoàng, tổ 8, khóm 4, phường 8, TP Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long làm nhái cũng bột bánh xèo với kiểu dáng bao bì nhãn hiệu giống đến 90%. Do hàng nhái đã đi khắp cả nước nên 2 tháng qua, Intermix và bản thân ông phải căng mình phối hợp với các cơ quan thực thi để xử lý, mỗi tỉnh lại thực hiện một quy trình riêng lẻ. Theo ông, việc xử lý tại các kho chứa hàng, tiệm tạp hóa chỉ là phần ngọn, phần gốc là nơi sản xuất lại có dấu hiệu “ưu ái” bất thường từ cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Long, nơi đặt trụ sở công ty làm hàng nhái. Cụ thể, khi chưa có quyết định xử phạt hành chính Công ty Liên doanh bột Sài Gòn, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long có Văn bản số 433 ngày 7-4 cho phép công ty vi phạm được phép tiếp tục sử dụng bao bì vi phạm sau khi dán decal lên logo nhãn hiệu đến hết tháng 9-2017.
Khi nhận được văn bản này, Công ty Intermix vô cùng bức xúc. Do đó, đã tính đến chuyện khởi kiện văn bản trên nhưng sợ kiện xong thì đã hết tháng 9, hàng hóa đã tiêu thụ hết. Vì vậy, Công ty Intermix đã làm đơn khiếu nại Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long đề nghị thu hồi văn bản trên vì căn cứ áp dụng không hợp lý. Văn bản dựa theo Nghị quyết 02 năm 2013 của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh, hỗ trợ thị trường và giải quyết nợ xấu là để hỗ trợ những DN khó khăn trước đó trong khi công ty làm hàng nhái chỉ mới thành lập năm 2016. Theo luật sư Trí, công ty làm nhái đang “sống nhờ” văn bản trên.
Bình luận về văn bản này, luật sư Trương Thị Hòa (Đoàn Luật sư TP HCM) cho rằng Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long đã lấy một “cái mũ” quá lớn là Nghị quyết 02 để thực hiện. Nhưng cách làm này khiến cho công tác chống hàng giả không triệt để, Công ty Intermix hoàn toàn có quyền khởi kiện hoặc khiếu nại văn bản này.
Ông Trần Hùng, Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cũng nhận thấy văn bản trên là chưa “chuẩn” và có trao đổi với người ký ban hành xem xét lại.
Pháp luật còn nhiều kẽ hở
Cũng theo ông Trần Hùng, phải nhìn thẳng vào thực tế là các vụ việc liên quan đến hàng nhái, bên khiếu nại và bên bị khiếu nại đều có luật sư tham gia. “Tôi có cảm giác các luật sư cho bên đi làm nhái là “không có liêm sỉ”, thân chủ đã đi ăn cắp tài sản trí tuệ người khác còn tìm mọi cách bào chữa. Ví dụ, như vụ bột bánh xèo Hương Xưa, bên làm nhái chuyển từ hình vòng cung sang hình bông lúa (sửa chi tiết nhỏ - PV). Tôi tham khảo cơ quan chuyên môn họ đều nói nếu bỏ “râu râu” thì theo luật là hết vi phạm nhưng người tiêu dùng làm sao nhận ra được? Rồi luật sư bên làm nhái còn làm đủ mọi cách để làm nản lòng người thực thi, có trường hợp công chức xử lý hàng nhái bị mất chức. Điều này làm cho cán bộ thực thi rất ngại xử lý các vụ xâm phạm quyền” - ông Hùng thẳng thắn.
Ông Cao Tiến Vị, Tổng Giám đốc và là người sáng lập Công ty CP Giấy Sài Gòn, chia sẻ công ty thành lập 20 năm thì 15 năm chống chọi với hàng giả, hàng nhái, nhiều lúc hàng giả nhiều hơn hàng thật. Ông Vị cho biết có hàng ngàn cơ sở sản xuất hàng nhái, hàng giả nhưng quy trình xử lý thường là DN thu thập chứng cứ gửi cơ quan chức năng, cơ quan nhận hồ sơ xác minh, nếu đúng thì thực hiện kiểm tra. Quá trình này mất nhiều thời gian trong khi các đối tượng làm hàng giả rất linh hoạt, thường xuyên chuyển địa điểm, sáng sản xuất, chiều tiêu thụ, không để tồn kho. Nhiều lúc công ty cảm thấy bất lực hoàn toàn khi chứng kiến các đối tượng buôn bán, vận chuyển hàng giả trước mắt mà không xử lý được” - ông Vị nói.
Theo ông Vị, công suất 3 nhà máy giấy hàng đầu của Việt Nam có thể đáp ứng cho nhu cầu toàn bộ thị trường nhưng hiện thị phần mới chiếm 40%, còn lại là của hàng ngàn cơ sở nhỏ làm hàng nhái, hàng giả. “Người ta hay lấy lý do mưu sinh để nói về thực trạng hàng giả hàng nhái nhưng những người này kiếm được 1 đồng thì xã hội phải trả giá 100 đồng từ việc ô nhiễm môi trường, làm xấu môi trường đầu tư.
Về nguyên nhân hàng nhái tràn lan, ông Vị cho rằng có nhiều văn bản pháp luật, áp dụng cái nào cũng được. Vì luật còn nhiều kẽ hở nên các luật sư tìm cách “lách”, vì thế cần phải hợp nhất các văn bản liên quan để dễ thực hiện.
Luật sư Trương Thị Hòa đánh giá các quy định của pháp luật trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ nhiều nhưng không đồng bộ và chưa minh bạch nên mới sinh ra chuyện “hai luật gia ba ý kiến”. Tuy vậy, đoàn luật sư có bộ quy tắc luật sư, trong đó có việc không bảo vệ cái sai, nếu thấy thân chủ không đúng sẽ khuyên nhủ thân chủ, không cố “cãi chày cãi cối”.
