Ngay sau buổi đối thoại của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc với cộng đồng doanh nghiệp (DN) tại TP HCM, rất nhiều ngân hàng (NH) thương mại đã công bố giảm lãi suất cho vay ngắn hạn, trung dài hạn để hỗ trợ cộng đồng DN, nhất là những lĩnh vực ưu tiên. Theo đó, các khoản lãi suất cho vay ngắn hạn sẽ được nhiều NH thương mại điều chỉnh giảm từ 0,3%-0,5%/năm, các khoản vay trung dài hạn giảm về quanh mức 10%/năm.
Tác động sức cạnh tranh
Theo nhiều DN, dù lãi suất cho vay thời gian qua đã giảm khá mạnh nhưng vẫn cao hơn các nước trong khu vực nên khó cạnh tranh. Tại hội nghị đối thoại với Thủ tướng Chính phủ cuối tuần qua, đại diện Công ty Kinh doanh hàng xuất khẩu Quang Đức (Gia Lai) cho biết lãi suất cao vẫn là một rào cản đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của DN. Đồng thời, những DN muốn vay vốn trung dài hạn đầu tư nhà máy chế biến sâu, nhất là với ngành cà phê, đều không dễ nên cần có chính sách tín dụng trung dài hạn để hỗ trợ DN.
Ông Phạm Như Bách, Giám đốc Công ty CP Giấy Mai Lan, cho rằng lãi suất vay vốn của các DN vừa và nhỏ trong nước đang phải chịu cao hơn so với khu vực, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của DN. Đặc biệt, đang có khó khăn là DN chỉ được vay vốn với lãi suất ngắn hạn trong khi một dự án khả thi cần từ 5-10 năm, chưa kể lãi suất vay trung dài hạn lại đang ở mức cao và thả nổi theo thị trường. Cần sự hỗ trợ từ nhà nước để giảm thêm lãi suất trung dài hạn cũng như chính sách tín dụng hợp lý để DN mạnh dạn đầu tư dài hơi.
Nhiều NH thương mại hưởng ứng yêu cầu của Chính phủ và NH Nhà nước, giảm lãi suất cho vay. Ảnh Vũ Phương
Phó giám đốc một DN sản xuất hàng túi xách, cặp học sinh tại TP HCM cho rằng nếu được giảm lãi suất vay xuống còn khoảng 7%-8%/năm, cộng các chi phí khác tính ra chi phí đầu vào của sản phẩm cũng lên tới 15%-20% đẩy giá thành lên cao và khó cạnh tranh với hàng ngoại có giá rẻ hơn.
Mới đây, thông tin về việc ra mắt Quỹ Hỗ trợ DN vừa và nhỏ được cộng đồng DN đón nhận như tín hiệu mừng, bởi nếu quỹ hoạt động hiệu quả thì sẽ tháo gỡ rất nhiều vướng mắc cho DN. Bởi một nền kinh tế có hơn 95% DN quy mô vừa và nhỏ, đóng góp cho ngân sách không ít cần được quan tâm đúng mức.
Trên thực tế, lãi suất cho vay ở Việt Nam hiện nay đang phổ biến từ 7%-11%/năm (bình quân 8,5%/năm) - theo các NH thương mại là mức lãi suất tốt nhất trong nhiều năm qua, thấp hơn cả giai đoạn năm 2006-2007. Lãi suất cho vay bình quân 8,5%/năm của Việt Nam hiện nay chỉ thấp hơn Ấn Độ là 10%/năm và cao hơn các nước trong khu vực ASEAN. Do đó, thực tế này sẽ bất lợi cho DN trong nước khi tham gia Cộng đồng Kinh tế ASEAN, nên giảm mạnh lãi suất là cần thiết.
Cần giải pháp đồng bộ
Tại buổi đối thoại với DN, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các NH thương mại phải nghiên cứu giảm thêm lãi suất cho vay trung dài hạn, nhất là đối với các lĩnh vực ưu tiên. Theo Thống đốc NH Nhà nước Lê Minh Hưng, lãi suất cho vay khá ổn định từ đầu năm đến nay dù lãi suất huy động có dấu hiệu tăng lên. Mặt bằng lãi suất cho vay trên thị trường hiện chỉ bằng 40% lãi suất cho vay của giai đoạn năm 2011. Do điều kiện kinh tế vĩ mô nên việc điều hành chính sách tiền tệ, nhất là lãi suất phải rất thận trọng. NH Nhà nước đã làm việc với các NH thương mại lớn có tỉ trọng huy động - cho vay lớn, yêu cầu tiết giảm tối đa các chi phí hoạt động nhằm giảm lãi suất cho vay đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của DN.
Đến nay, đã có nhiều NH thương mại như Vietcombank, VietinBank, BIDV, SHB, TP Bank hưởng ứng yêu cầu của Chính phủ và NH Nhà nước, giảm lãi suất cho vay ngắn hạn khoảng 0,5%/năm và đưa lãi suất trung dài hạn về xoay quanh mức 10%/năm. Điều này sẽ góp phần giúp DN giảm bớt gánh nặng chi phí tài chính, nhất là khi vốn cho hoạt động của DN vẫn chủ yếu đến từ hệ thống NH thương mại.
Ngoài ra, trong khi nhiều ý kiến cho rằng việc giảm tiếp lãi suất cho vay là khó nhưng lãnh đạo BIDV nhìn nhận có thể giảm được tối đa khoảng 1%/năm nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp. Cụ thể, lãnh đạo BIDV đề xuất NH Nhà nước xem xét điều chỉnh giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc, giảm tỉ lệ dự trữ thanh khoản (theo Thông tư 36) về mức ≤ 8% so với hiện tại... ước tính có thể giải phóng thêm nguồn vốn tín dụng cho nền kinh tế khoảng 100.000 tỉ đồng. Đồng thời, cần giảm lượng phát hành trái phiếu chính phủ, bởi hiện các tổ chức tín dụng nắm giữ tới 85% trái phiếu Chính phủ. Riêng 4 tháng đầu năm, Chính phủ đã phát hành thành công 102.000 tỉ đồng trái phiếu Chính phủ mà có tới 92% số này được mua bởi các tổ chức tín dụng.
Theo kế hoạch năm nay, vốn các tổ chức tín dụng đầu tư vào kênh trái phiếu Chính phủ khoảng 187.000 tỉ đồng trong khi đây là vốn trung dài hạn cần thiết để phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế. Nếu Chính phủ xem xét giảm kế hoạch phát hành trái phiếu sẽ giảm sức ép lên lãi suất và cạnh tranh nguồn vốn trung dài hạn...
