Bệnh viện (BV) là nơi các sự cố y khoa có thể xảy ra bất cứ thời điểm từ bất kỳ dịch vụ khám chữa bệnh nào. Tại Việt Nam, hiện chưa có nghiên cứu hệ thống nào để có một bức tranh đầy đủ về sai sót chuyên môn và sự cố y khoa.

Bệnh viện là môi trường nguy cơ cao

Ngày 17-9, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam tổ chức lễ mít tinh hưởng ứng Ngày An toàn người bệnh thế giới lần thứ nhất 17-9-2019. Theo PGS-TS Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế, BV là một môi trường nguy cơ cao, nơi các sự cố y khoa có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào từ bất kỳ dịch vụ khám chữa bệnh nào. Ở bất cứ công đoạn nào của mọi quy trình chẩn đoán, chăm sóc, điều trị đều chứa đựng các nguy cơ tiềm tàng cho người bệnh. Hơn thế nữa, BV là nơi các thầy thuốc thường xuyên bị áp lực công việc do tình trạng quá tải và áp lực về tâm lý. Vì vậy, sự cố y khoa không mong muốn là điều khó tránh khỏi và trong nhiều trường hợp ngoài tầm kiểm soát. Khi sự cố không mong muốn xảy ra, cả người bệnh và thầy thuốc đều là nạn nhân, đặc biệt đối với người bệnh phải gánh chịu thêm hậu quả của các sự cố không mong muốn làm ảnh hưởng tới sức khỏe hoặc bị khuyết tật tạm thời hay vĩnh viễn, thậm chí tử vong.

Việc bảo đảm an toàn cho người bệnh là mục tiêu sống còn của hệ thống y tế

Chăm sóc sức khỏe trước tiên là không gây tổn hại cho người bệnh. Tuy vậy, mỗi ngày trên thế giới đang có hàng ngàn người bệnh chịu tổn thương do các sự cố có thể phòng ngừa được hoặc bị đặt vào tình huống có nguy cơ bị tổn thương trong quá trình chăm sóc sức khỏe. Báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy cứ 10 người bệnh thì có 1 người bị tổn hại trong quá trình tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh. Trong đó, tới 50% nguyên nhân có thể phòng tránh được. Ngoài ra, có tới hơn 1 triệu người bệnh tử vong do tai biến phẫu thuật mỗi năm và trở thành 1 trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. "Sự cố y khoa và hành nghề y khoa không an toàn gây tổn hại cho hàng triệu người bệnh và tốn kém hàng tỉ USD mỗi năm; chiếm tới 14,3% chi phí tại BV là để điều trị hậu quả các sự cố y khoa gây ra. Do đó đầu tư cho an toàn người bệnh mang lại lợi ích tài chính đáng kể" - đại diện Bộ Y tế nói.

Báo cáo sự cố để giảm tai biến y khoa

Tại lễ mít tinh, ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh - Bộ Y tế, cho rằng hiện nay, tâm lý buộc tội cá nhân khi có các sự cố y khoa xảy ra vẫn còn nặng nề. Để hạn chế các tai biến y khoa, bảo đảm an toàn cho người bệnh, cần tạo môi trường BV thân thiện, xây dựng văn hóa "không đổ lỗi", nhằm khuyến khích sự trao đổi, học hỏi từ các sự cố y khoa đã xảy ra. Theo đó, các BV cần nâng cao trách nhiệm của nhân viên y tế trong việc tự nguyện báo cáo sự cố y khoa; đồng thời, không định kiến và cởi mở với những sự cố y khoa không mong muốn, thay vì quy chụp trách nhiệm cho cá nhân dẫn đến tình trạng giấu giếm, im lặng, thậm chí im lặng tập thể khi có sự cố xảy ra. Trong khi trên thực tế có tới 70% sự cố y khoa là do lỗi hệ thống, lỗi cá nhân chỉ chiếm khoảng 30%.

PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh - Bộ Y tế, cho biết Bộ Y tế đã triển khai nhiều thông tư hướng dẫn an toàn cho người bệnh, an toàn phẫu thuật. "Việc bảo đảm an toàn người bệnh và bảo đảm an toàn phẫu thuật là mục tiêu sống còn của hệ thống y tế Việt Nam khi lấy người bệnh làm trung tâm" - PGS Khuê nói. Bộ Y tế cho biết hiện nay vấn đề an toàn người bệnh đã có những thay đổi, trong đó khuyến khích báo cáo sự cố để phòng ngừa. Rà soát mọi quy trình để phòng ngừa sự cố, chủ động phòng ngừa sự cố y khoa. Để bảo đảm an toàn người bệnh, Bộ Y tế cũng tập trung chỉ đạo mạnh mẽ trong suốt thời gian qua, trong đó đã tham mưu cho Quốc hội ban hành Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009. Luật Khám bệnh, chữa bệnh đã quy định các điều kiện bảo đảm an toàn người bệnh như: Các quy định chuyên môn kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh; quy định về áp dụng kỹ thuật, phương pháp mới trong khám bệnh, chữa bệnh; quy định về sai sót chuyên môn kỹ thuật và các điều kiện bảo đảm công tác khám bệnh, chữa bệnh.