Thủ đoạn tinh vi hơn

Tại khu vực chợ trời ở cửa khẩu Bình Hiệp (tỉnh Long An), khu vực biên giới tiếp giáp Campuchia, hoạt động mua bán đang diễn ra khá sôi động. Vào mùa buôn lậu, nhiều khu vực trông như chòi lá nhưng thực chất là kho hàng lớn lại xuất hiện. Để tăng khối lượng thuốc lá điếu lậu, dân buôn lậu thường nhồi nhét các bao thuốc lá vào cốp và phần đầu các xe tay ga hiệu Lead,  Atila, Honda… Ngoài vận chuyển bằng xe máy, dân đánh hàng lậu còn chuyên chở hàng này bằng xe khách từ các địa bàn trọng điểm về nạn thuốc lậu như Long An, An Giang, Tây Ninh, Bình Phước… đổ về TP HCM.

Thuốc lá lậu bị bắt giữ tại tỉnh Long An

Theo phân tích của Viện Kinh tế kỹ thuật thuốc lá và Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an thì trong thuốc lá nhập lậu có hàm lượng Tar cao hơn nhiều so với mức cho phép và ngoài ra còn một số chất là độc tố bị cấm sử dụng trong thực phẩm. Viện đã tiến hành nghiên cứu, phân tích, đánh giá chất lượng và sự an toàn của sản phẩm thuốc lá nhập lậu, cụ thể là thuốc lá Jet và Hero lậu, đối với sức khỏe người tiêu dùng. Nghiên cứu chỉ ra thuốc lá Jet có chứa hàm lượng Tar 19,6 mg/điếu và tương tự với thuốc lá Hero, hàm lượng Tar 18,9 mg/điếu - vượt xa hàm lượng Tar được phép tiêu thụ tại Việt Nam.

Buôn lậu thuốc lá đem lại siêu lợi nhuận - trên 400%. Thuốc lá lậu không phải chịu bất cứ khoản thuế, phí nào, trong khi thuốc lá nhập khẩu chính ngạch phải chịu thuế nhập khẩu 100 - 202,5%, thuế giá trị gia tăng 10%.

Thuốc lá điện tử nhập lậu

Gần đây, thị trường chợ đen ghi nhận trào lưu sính thuốc lá điện tử vì được cho là ít gây hại tới sức khỏe người dùng và có thể giúp cai thuốc lá.

Từ nhu cầu tăng cao trên thị trường, tình trạng buôn lậu thuốc lá điện tử cũng gia tăng. Không chỉ nhộn nhịp ở khu vực biên giới, ngay ở Đà Nẵng, ngày 18-11, bất ngờ kiểm tra 2 cơ sở kinh doanh, cơ quan Công an phát hiện có hơn 200 máy thuốc lá điện tử, 20 hộp phụ kiện thuốc lá điện tử, hơn 1.600 chai tinh dầu ngoại. Chủ 2 cơ sở kinh doanh này cũng thừa nhận hành vi kinh doanh hàng hóa do nước ngoài sản xuất là thuốc lá điện tử, phụ kiện và tinh dầu thuốc lá điện tử không có giấy tờ, hóa đơn chứng minh nguồn gốc hợp pháp là vi phạm pháp luật. Trong khi hoạt động buôn lậu, nhập lậu khiến các mặt hàng thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc, không đạt chuẩn, độc hại, dễ dàng đến tay người tiêu dùng được bày bán công khai thì trên thực tế, hệ thống pháp luật hiện nay chưa kịp hoàn thiện để kiểm soát thuốc lá điện tử nhập lậu.

Tại Mỹ, thị trường chợ đen xuất hiện ngày càng nhiều sản phẩm nhập lậu cùng các chai tinh dầu có lượng THC (chất hướng thần được tìm thấy ở cây bồ đà) cao, xuất xứ thiếu minh bạch được bày bán tràn lan. Tại một số thị trường khác, trước hiện tượng nhiều ca bệnh phổi nghiêm trọng xuất hiện ở người hút thuốc lá điện tử, các chuyên gia cho rằng những ca bệnh này có liên quan đặc biệt tới việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử hệ thống mở không đạt chuẩn, được nhập lậu cùng những loại tinh dầu không rõ nguồn gốc, chứa chất độc hại như THC. Thuốc lá điện tử hệ thống mở cho phép người dùng tự bỏ dung dịch của họ vào ống chứa bên trong thiết bị để sử dụng. Do vậy, rất dễ xảy ra tình trạng lạm dụng các thiết bị điện tử hệ thống mở này để sử dụng các loại dung dịch không đáp ứng thiêu chuẩn an toàn hoặc không phù hợp.

Trong báo cáo mới đây của tổ chức Hành động vì Hút thuốc và Sức khỏe (Action on Smoking & Health), Giám đốc Điều hành tổ chức này cho biết: "Sự bùng phát của căn bệnh liên quan đến thuốc lá điện tử tại Mỹ rõ ràng là có liên quan, nhưng có vẻ như mối liên quan này là gắn đến việc lạm dụng chất ma túy trong khi sử dụng thuốc lá điện tử. Đến nay, chưa có trường hợp tương tự nào được ghi nhận tại Anh nơi đã có một hệ thống pháp lý phù hợp để quản lý thuốc lá điện tử có chứa nicotine mà nước Mỹ vẫn chưa có". Tại Việt Nam, trước kiến nghị từ Hiệp hội thuốc lá và các doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm thuốc lá, dư luận đang hướng về một khung hành lang pháp lý phù hợp cho việc quản lý mặt hàng thuốc lá điện tử hợp pháp cũng như việc xử lý tiêu huỷ các sản phẩm thuốc lá điện tử nhập lậu, trôi nổi.

Trong quá trình xây dựng khung pháp lý phù hợp cho việc quản lý loại sản phẩm này Việt Nam nên tham khảo kinh nghiệm của các nước trên thế giới như Anh, quốc gia đang có những chế tài, quy định rất rõ ràng và hiệu quả cho việc quản lý kinh doanh thuốc lá điện tử và đảm bảo các sản phẩm thuốc lá đạt được các quy chuẩn về  chất lượng và an toàn để sử dụng.