Phóng viên: Trong năm 2016, lực lượng QLTT phát hiện gần 90.000 vụ gian lận thương mại, xử phạt trên 523 tỉ đồng. Đặc biệt, những mặt hàng giả, hàng nhái liên quan đến sản phẩm là lương thực, thực phẩm còn gây hại rất nhiều đến người tiêu dùng. Với tư cách là chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP HCM, bà có ý kiến gì về vấn đề này?

- Bà Lý Kim Chi: Hiện nay, hầu hết các sản phẩm đều phải đối mặt với hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Các mặt hàng này có mặt ở tất cả phân khúc thị trường, từ các sản phẩm cao cấp được bán ở siêu thị, trung tâm thương mại lớn đến các sản phẩm bình dân bán tại chợ truyền thống nhỏ lẻ. Nguyên nhân hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng được bày bán tràn lan là do hiện nay nó được làm rất tinh vi, từ mẫu mã, bao bì đến tên cơ sở sản xuất cũng gần giống với các sản phẩm thật, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, nhất là một bộ phận nhỏ người tiêu dùng có thói quen dễ dãi, qua loa khi lựa chọn sản phẩm.

Mặc dù những năm gần đây các cơ quan quản lý của TP HCM đã phát hiện, xử lý nhiều trường hợp vi phạm; đồng thời có nhiều giải pháp, tạo hành lang pháp lý để bảo vệ người tiêu dùng nhưng trên thực tế, công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý vấn đề này còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế về nguồn lực lẫn các phương tiện giám định để phân biệt hàng giả với hàng thật.

Riêng đối với mặt hàng thực phẩm, vấn đề hàng giả, hàng kém chất lượng không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp (DN), đến kinh tế mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Trong khi một số DN sản xuất, kinh doanh thực phẩm chân chính được kiểm soát chất lượng từ nguyên vật liệu đầu vào đến bao bì, nhãn mác thì ở các chợ truyền thống vẫn còn bày bán rất nhiều mặt hàng thực phẩm không rõ nguồn gốc, không có bao bì, nhãn mác rõ ràng. Thậm chí, có những sản phẩm có bao bì, nguồn gốc rõ ràng nhưng lại là sản phẩm nhái tương tự một sản phẩm nổi tiếng nào đó. Cho nên, đối với các mặt hàng thực phẩm, người tiêu dùng chỉ nên mua những sản phẩm từ những đơn vị sản xuất, kinh doanh bảo đảm chất lượng. Khi lựa chọn sản phẩm, chúng ta phải là một người tiêu dùng thông minh, phải chú ý đến thông tin trên bao bì, như tên sản phẩm, cơ sở sản xuất để tránh mua nhầm các sản phẩm là hàng giả, hàng nhái.

Vậy làm cách nào để góp phần ngăn chặn tình trạng hàng nhái, hàng giả, đặc biệt là với các mặt hàng thực phẩm, thưa bà?

- Ở vai trò là tổ chức hội ngành nghề, thời gian qua, chúng tôi đã thường xuyên tổ chức các chương trình vận động DN hội viên sản xuất và kinh doanh các sản phẩm an toàn, chất lượng; sản xuất, kinh doanh đúng luật pháp và vì sức khỏe cộng đồng. Các nguyên liệu, phụ liệu khi đưa vào sản xuất đều phải bảo đảm nguồn gốc, chất lượng, phải truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Chúng tôi cũng phối hợp với các sở, ban ngành để hỗ trợ DN nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm giá thành sản phẩm bằng cách đầu tư đổi mới, cải tiến công nghệ để sản phẩm sản xuất ra vừa bảo đảm về chất lượng, giá cả vừa phù hợp túi tiền của người tiêu dùng. Đồng thời, chúng tôi cũng phối hợp với nhiều đơn vị để tổ chức những chương trình giới thiệu các mặt hàng thực phẩm an toàn, chất lượng do các DN hội viên sản xuất đến người tiêu dùng. Song song đó, chúng tôi cũng tuyên truyền vận động người tiêu dùng chỉ mua các mặt hàng đúng chất lượng của DN, không mua hàng không nhãn mác, không rõ nguồn gốc đang bày bán tràn lan.

Thời gian tới, chúng tôi cùng các DN hội viên sẽ kiến nghị lên các cơ quan quản lý nhà nước để xem xét, có các biện pháp xử lý nghiêm và kiểm soát được chất lượng, nguồn gốc của sản phẩm được bày bán ở các chợ truyền thống. Chẳng hạn như ban quản lý các chợ đầu mối, chợ truyền thống trên địa bàn TP HCM phải có trách nhiệm thanh tra, kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa được kinh doanh tại chợ. Ban quản lý chợ phải chịu trách nhiệm liên đới khi hộ kinh doanh tại khu vực chợ bị phát hiện đang bày bán các mặt hàng thực phẩm kém chất lượng. Đồng thời, chúng tôi cũng dự định sẽ phối hợp với một số đơn vị để tổ chức buổi đào tạo, tập huấn về kiến thức quyền sở hữu trí tuệ cho DN để DN có thể hiểu rõ và chủ động bảo vệ mình trước thực trạng hàng giả, hàng nhái.

Ngoài ra, người tiêu dùng cần nhận thức rõ các loại thực phẩm rẻ tiền, kém chất lượng, phải cẩn trọng khi lựa chọn sản phẩm, cần chú ý khi trên thị trường xuất hiện các sản phẩm có mẫu mã, bao bì tương tự, gây nhầm lẫn với các sản phẩm nổi tiếng mà chúng ta đã biết và đang sử dụng. Chúng ta phải tuyệt đối nói không với các sản phẩm hàng nhái, các mặt hàng thực phẩm giả, kém chất lượng, các mặt hàng thực phẩm có cảm quan lạ, nghi ngờ thiếu nguồn gốc.

Mới đây, câu chuyện Công ty TNHH Liên doanh bột Sài Gòn nhái nhãn hiệu, bao bì của Công ty Liên doanh Bột Quốc Tế đã được nhiều cơ quan chức năng ở các tỉnh, thành "vào cuộc" nhưng đến nay việc xử lý xem ra vẫn còn bỏ ngỏ. Ý kiến của bà về vấn đề này như thế nào?

- Mặc dù Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ đã có kết luận giám định xác định Công ty TNHH Liên doanh Bột Sài Gòn vi phạm quyền sở hữu, cụ thể là xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu "intermix và hình" đã được đăng ký bảo hộ của Công ty Liên doanh Bột Quốc tế và các cơ quan chức năng đã vào cuộc tích cực. Tuy nhiên, chúng ta có thể thấy sai phạm của Công ty TNHH Liên doanh Bột Sài Gòn đến thời điểm hiện nay chưa được cơ quan thẩm quyền xử lý triệt để dẫn đến việc quyền lợi của DN bị ảnh hưởng, người tiêu dùng bị thiêt hại. Theo tôi, nguyên nhân chủ yếu là do chúng ta thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chỉ mới dừng lại ở mức xử phạt cao nhất là xử phạt hành chính nên hoàn toàn chưa đủ sức răn đe. Vì thế sắp tới, chúng tôi sẽ đồng hành cùng DN trong việc kiến nghị lên Chính phủ biện pháp chế tài chặt chẽ, kiên quyết xử lý vấn đề hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng để bảo vệ cho người tiêu dùng và các DN sản xuất chân chính.

Kiểu dáng bao bì bột bánh xèo Hương Quê được thiết kế và trang trí tương tự bột bánh xèo Hương Xưa có thể gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng Ảnh: LỆ TRINH

Công ty Liên doanh Bột Quốc Tế là hội viên của Hội Lương thực - Thực phẩm TP HCM nên chúng tôi đã tiếp nhận vụ việc, kiên quyết đồng hành với DN, những nhà sản xuất chân chính để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho họ, bảo hộ những sản phẩm đã đăng ký nhãn hiệu, tạo sự bình đẳng giữa các DN; đồng thời phối hợp với các cơ quan thực thi pháp luật xử lý triệt để, giải quyết đến nơi đến chốn hành vi cạnh tranh không lành mạnh này.

Xin cảm ơn bà.