Người sĩ quan công an tận tâm, nhân hậu

Khi biết Phạm Cánh Quân là công an, từng nhiều năm làm lính hình sự, nay đeo hàm trung tá, Đội phó Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an quận Hoàn Kiếm (Hà Nội), tôi có đôi chút ngạc nhiên. 

Ngạc nhiên so với tưởng tượng của tôi về lính hình sự: "ngầu" và "ngang tàng" để có thể trà trộn vào thế giới tội phạm. Nhưng Quân thì trái ngược. Anh nói năng khiêm tốn, nhỏ nhẹ; khuôn mặt hiền khô sau cặp kính cận. Trực giác mách bảo tôi rằng Quân là một cán bộ công an có trách nhiệm với công việc.

Trung tá Phạm Cánh Quân

Cảm hóa con người bằng lòng nhân hậu

"Tôi nghe một người quen ở Đội Thanh niên xung kích hồ Hoàn Kiếm kể lại, trước đây, khi Quân còn công tác tại Công an phường Hàng Trống, có một cô gái khá xinh xắn, làm nghề bán hoa quả rong quanh khu vực hồ Hoàn Kiếm. Mỗi lần, bị thu giữ tang vật vi phạm do bán hàng rong thì cô gái này lại đến cầu cứu Quân nhờ xin giúp. Có người thêu dệt, Quân có cảm tình với cô gái đó hay sao mà nhiệt tình vậy...?". Tôi nửa đùa nửa thật, mở đầu câu chuyện với trung tá Phạm Cánh Quân trong một buổi sáng chủ nhật hiếm hoi, anh nhận lời mời cùng tôi ra quán cà phê ngay cổng cơ quan anh hàn huyên tâm sự.

Nhấp ly cà phê, mắt Quân nhìn về phía hồ Hoàn Kiếm như để nhớ lại câu chuyện ấy cách đây đã gần hai chục năm, rồi mỉm cười đáp lại: "Họ nói vui vậy thôi, cô gái đó tên là Hoa, vẫn xưng hô chú cháu với em. Em xin giúp Hoa vì thương cảm với hoàn cảnh của cô ấy. Em còn nhớ, lúc đó Hoa khoảng 16 - 17 tuổi, quê Hải Dương, rời gia đình lên Hà Nội bán hoa quả rong quanh khu vực hồ Hoàn Kiếm. Trong môi trường công cộng, tiếp xúc với nhiều người, Hoa quen một đối tượng tên là Nguyệt. Chẳng biết Nguyệt rót mật gì vào tai mà Hoa tin theo Nguyệt lên Lạng Sơn làm ăn, nhưng thực chất là lừa bán Hoa sang bên kia biên giới làm gái mại dâm. Hoa đã phải chịu những tháng ngày đau đớn, tủi nhục, bị hành hạ cả về thể xác lẫn tinh thần nơi xứ người. May mắn, Hoa đã trốn thoát được về Việt Nam. Việc đầu tiên Hoa muốn làm là Nguyệt phải trả giá. Chỉ một tháng sau, nhờ tố giác của Hoa, chúng em đã bắt được Nguyệt để xử lý trước pháp luật. Còn Hoa khi ấy, một phần do chưa tìm được việc làm, phần vì mặc cảm không muốn về quê nên vẫn bám vào khu vực hồ Hoàn Kiếm để mưu sinh. Em biết xin hộ đồ bị thu giữ như vậy cũng làm khó anh em xung kích ở hồ; bản thân mình cũng vi phạm quy định, nhưng vì không muốn triệt đường sống trước mắt của Hoa nên lý trí mách bảo em nên làm thế"...

Trung tá Phạm Cánh Quân làm báo cáo viên tuyên truyền tác hại ma túy tại địa bàn dân cư

"Cái khó nhất của nghề công an không phải là bắt được nhiều đối tượng, mà là cảm hóa, giáo dục họ để họ đoạn tuyệt với quá khứ lầm lỗi. Với một người có lòng trắc ẩn như Quân, có lẽ, Quân đã làm được điều tuyệt vời đó?". Tôi tiếp tục gợi mở câu chuyện với Quân về nghề nghiệp của anh.

"Cảm hóa giáo dục là một trong những biện pháp nghiệp vụ của ngành công an anh ạ. Muốn cảm hóa được thì bản thân mình phải gần gũi và biết lắng nghe dân. Với tội phạm cũng vậy, vì đằng sau tập hồ sơ tố tụng khép lại, là số phận của một con người. Nếu mình hiểu được tâm tư của họ, nắm chắc lai lịch, hoàn cảnh gia đình thì có thể cảm hóa, giáo dục, ngăn chặn không để họ tái phạm; đồng thời qua đó họ cũng tin tưởng để khai báo thành khẩn hơn, giúp công an mở rộng điều tra, chặt được nhiều mắt xích vụ án" - Quân trả lời.

Anh kể lại trường hợp của Nguyễn Tuấn Đức. Trước kia, Đức là một thanh niên có công việc làm ổn định nhưng lại sa vào nghiện ngập ma túy. Chính Quân là người thụ lý điều tra và chuyển hồ sơ sang Viện Kiểm sát đề nghị truy tố Đức về tội tàng trữ trái phép chất ma túy. Sau thời gian thụ án, Đức được trở về với gia đình. Biết Đức đã chấp hành xong hình phạt nên mỗi khi có việc vào Trại tạm giam Hà Nội, đi qua nhà Đức, Quân đều ghé vào chơi, động viên Đức tránh xa ma túy. Mặc dù Quân là người nhân danh pháp luật để đưa Đức vào tù nhưng khi gặp lại, Đức vẫn thể hiện sự tôn trọng và biết ơn. Đức nhắc lại trong những ngày bị tạm giam, Đức luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của điều tra viên. Đức còn kể một số lần, Quân bỏ tiền cá nhân mua đồ ăn và một số vật dụng thiết yếu cho Đức nên Đức rất cảm kích! Quân nói mình rất mừng khi Đức đã từ bỏ được ma túy, cùng gia đình mở một quán bún cá, kinh doanh khá đông khách tại đường Mai Dịch. Mỗi lần Quân ghé qua chơi đều được Đức và gia đình tiếp đón vui vẻ.

Trung tá Phạm Cánh Quân thuyết giảng về tác hại của ma túy và cách nhận biết ma túy cho các em học sinh

Cứu người thoát khỏi vòng xoáy ma túy

Khi biết tôi hỏi về những chuyên án mà Quân cùng đồng đội đã khám phá, Quân nói: "Điều tra, khám phá các vụ án để bảo vệ sự bình yên cho nhân dân là trách nhiệm của lực lượng công an. Em chưa thấy mình đã làm được việc tốt đâu anh".

Tôi nói với Quân: "Người làm việc tốt đâu phải là những thánh nhân; đâu phải cứ làm thiện nguyện hay giúp đỡ ai một công việc cụ thể nào thì mới là việc tốt. Việc tốt xuất phát từ chính lòng yêu nghề, nhiệt tâm, trách nhiệm với công việc của mình. Cũng giống như Quân, khi triệt phá một chuyên án lớn, bắt giữ được nhiều đối tượng gieo rắc "cái chết trắng" là cứu bao nhiêu gia đình khỏi cảnh "tan cửa nát nhà", cứu bao nhiêu con người khỏi rơi vào vòng xoáy do ma túy gây ra. Đó chẳng phải là đã làm một việc rất tốt hay sao".

Chỉ sau khi tôi nói như vậy, Quân mới nhắc tới một vài chuyên án lớn mà anh đã trực tiếp chỉ huy đánh án, như khám phá đường dây ma túy do Lê Minh Thắng, trú tại phường Quang Trung, quận Đống Đa, Hà Nội cầm đầu, thu giữ hàng ngàn viên ma túy tổng hợp. Đặc biệt là việc triệt phá đường dây ma túy liên tỉnh của Nguyễn Hữu Chuyền, trú tại tỉnh Sơn La, cùng một số đồng phạm khác, thu giữ 79 bánh heroin, 20.000 viên ma túy tổng hợp, gần 14,6 kg thuốc phiện cùng một số lượng Methamphetamine... Đây là một chuyên án gây tiếng vang, bởi với quy mô của một đơn vị phòng chống ma túy cấp quận nhưng Quân cùng đồng đội đã theo dõi nhiều đối tượng trên nhiều địa bàn khác nhau, chọn thời điểm phù hợp để mưu trí, dũng cảm bắt quả tang khi chúng đang chở một số lượng ma túy lớn...

Nhờ những chiến công đã đạt được, trung tá Phạm Cánh Quân đã được Chủ tịch nước hai lần tặng Huân chương Chiến công; được Bộ trưởng Bộ Công an, Chủ tịch UBND TP Hà Nội và Giám đốc Công an TP Hà Nội tặng nhiều bằng khen, giấy khen.

Gần đây, người ta thấy trung tá Phạm Cánh Quân lại đóng góp một vai trò mới, là giảng viên báo cáo thực tế tại Trường ĐH Cảnh sát Nhân dân và làm báo cáo viên tuyên truyền tác hại của ma túy tới các em học sinh tại các trường phổ thông trên địa bàn quận Hoàn Kiếm. Quân nói, đó cũng là một cách để đấu tranh hiệu quả với tội phạm ma túy và ngăn chặn ma túy xâm nhập học đường; phòng ngừa, bảo vệ các em khỏi ma túy. 

ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH