Bộ trưởng tinh giản biên chế, bộ máy thì dễ bị cô lập

Thứ trưởng Công thương Hồ Thị Kim Thoa dự hội thảo - Ảnh: Nguyễn Dũng

Sáng nay 22-2, tại hội thảo về cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước do đoàn giám sát của Quốc hội tổ chức, ông Thái Quang Toản, Vụ trưởng Vụ Tổ chức - biên chế (Bộ Nội vụ) cho biết tính đến nay có đến 20/22 bộ ngành đồng thời đề nghị tăng biên chế.

Chỉ có hai bộ đề xuất giảm tinh giản biên chế, đầu mỗi là Bộ Công Thương và Bộ Nội vụ, trong đó Bộ Công Thương là tiêu biểu, đề nghị giảm mạnh nhất.

Đáng chú ý, tại hội thảo, chủ toạ đã đề nghị Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa chia sẻ kinh nghiệm của Bộ Công thương - địa chỉ đi đầu về tinh giản bộ máy hiện nay. Tuy nhiên, nữ Thứ trưởng chỉ trao đổi rất ngắn gọn vì không phụ trách lĩnh vực này nên không thế chia sẻ gì nhiều và nói: "Bộ Công Thương đã làm rất quyết tâm, giảm từ hơn 30 đầu mối xuống còn 28".

Nhìn nhận về hiện tượng đi ngược với tinh thần cải cách bộ máy của Chính phủ, ông Lê Hồng Sơn, nguyên Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) thẳng thắn: “Tâm lý là chỉ muốn tăng chứ không muốn giảm. Bộ trưởng nào muốn thực hiện tinh giảm, tinh gọn bộ máy thì dễ bị cô lập”.

Trình bày tham luận cơ cấu tổ chức của bộ ngành - khung thể chế và tổ chức thực hiện, ông Lê Hồng Sơn cho hay trên thực tế nhiều thập kỷ qua, việc xác định cho phép thành lập, xác định tên đơn vị, xác định chức năng nhiệm vụ của các vụ là một sự dễ dãi.

"Thậm chí có người nói đó là sự tuỳ tiện theo ý muốn chủ quan của người đứng đầu"- ông Sơn nói thẳng.

Vì thế mỗi nhiệm kỳ, mỗi đời bộ trưởng lại có sự thay đổi về số lượng, tên gọi của các vụ. Sự thay đổi này lại chủ yếu theo hướng tăng, chia nhỏ chức năng. Cá biệt có vị lãnh đạo quan niệm rằng bộ có nhiều đầu mối, nhiều đơn vị cấp dưới mới oai, mới thể hiện vị thế của bộ, ngành mình.

Theo ông Sơn, định chuẩn không chặt chẽ, nhận thức quan điểm không đúng đắn dẫn đến phình bộ máy, tăng biên chế- căn bệnh trầm kha khó chữa - khiến cho một số bộ trưởng muốn thực hiện chủ trương tinh gọn, tinh giảm đúng định hướng cũng khó bề xoay sở vì không xử lý được mối quan hệ nội bộ là vụ trưởng vụ tổ chức cán bộ, thủ trưởng các đơn vị trực thuộc bộ kể cả trong lãnh đạo bộ.

Từ đó, mới phổ biến tình trạng chung chỉ muốn tăng biến chế, đơn vị chứ không muốn giảm. Đáng lên án là những người thấy rõ sự bất hợp lý, muốn thực hiện đúng chủ trương tinh gọn, tinh giảm thì lại dễ bị cô lập, bị coi là đi ngược lại lợi ích của bộ, ngành.

Đồng tình, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc nhận xét trong khi Quốc hội, Chính phủ thực hiện giảm đầu mối, kiện toàn các bộ thì tổ chức bên trong các bộ lại phình ra.

Cùng với đó là bộ máy Chính phủ còn ôm đồm nhiều việc, phương thức điều hành còn cũ, vẫn điều hành trực tiếp làm cho chính quyền địa phương ỷ lại chờ trung ương chỉ đạo, do đó còn giữ bộ máy lớn.

Theo ông Phúc nhấn mạnh, tư tưởng bao cấp, xin - cho trong quản lý điều hành của các bộ còn khá nặng nề, chưa chuyển mạnh sang thực hiện chức năng mới của Chính phủ trong chuyển sang kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế sâu rộng, là tập trung xây dựng thể chế, kiến tạo phát triển...

Bên cạnh đó, các bộ, cơ quan ngang bộ còn chưa thực hiện tách bạch giữa quản lý nhà nước với sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước trực thuộc và các tổ chức sự nghiệp công.

Nổi bật là các bộ còn dành bộ máy khá lớn để thực hiện quyền sở hữu nhà nước tại các doanh nghiệp nhà nước thuộc ngành, lĩnh vực.

"Chính vì hàng loạt rào cản trên dẫn đến khó tinh giản được bộ máy theo yêu cầu cải cách. Cải cách thể chế chính trị tiến hành chưa tương xứng với cải cách kinh tế, cải cách bộ máy nhà nước"- ông Phúc đánh giá.