Ông Vương Nghị nói: “Chúng tôi hy vọng trong việc hợp tác quân sự với Nhật Bản, Úc nên xem xét đầy đủ bối cảnh lịch sử và cân nhắc cảm xúc của các quốc gia châu Á vì chuyện lịch sử đó. Chúng tôi mong Úc sẽ có các hành động cụ thể nhằm hỗ trợ sự phát triển hòa bình của Nhật Bản và nỗ lực của Tokyo nhằm duy trì hiến pháp hòa bình và không làm điều ngược lại”.
Phát biểu được Ngoại trưởng Vương Nghị đưa ra hôm 17-2 tại cuộc họp báo chung với người đồng cấp Úc Julie Bishop nhân chuyến thăm Bắc Kinh của bà.
Úc đặt mua hạm đội tàu ngầm của Nhật Bản. Ảnh: REUTERS
Bình luận về phát ngôn trên, ông Yoichi Shimada - giáo sư về quan hệ quốc tế tại trường ĐH Fukui Prefectural – chỉ trích: “Thật là đạo đức giả khi nói rằng Nhật hay Úc đang làm mất cân bằng trong khu vực, nhất là khi ông ấy phát biểu vào đúng ngày các tên lửa phòng không bị phát hiện trên một đảo ở biển Đông mà Bắc Kinh chiếm đóng”.
Chính trong ngày 17-2, đài Fox News của Mỹ công bố hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc triển khai tên lửa đất đối không ra đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam nhưng đang bị Bắc Kinh chiếm giữ.
Ông Shimada nói thêm: “Các chính phủ trong khu vực đều thừa nhận hiện Trung Quốc là quốc gia hung hăng nhất ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương và tôi hoàn toàn cho rằng Úc sẽ phớt lờ Bắc Kinh”.
Các máy bay chiến đấu quân sự Úc từng thực hiện các chuyến bay gần các đảo nhân tạo do Trung Quốc bối lấn phi pháp trên biển Đông, khiến Bắc Kinh yêu cầu các máy bay này phải rời “không phận Trung Quốc” ngay lập tức.
Theo ông Shimada, “đây là một dạng gây hấn, khiến Úc và các quốc gia khác phải tăng cường các khả năng quân sự”. “Trong khi Trung Quốc yêu cầu các nước khác không chế tạo các tàu ngầm mới thì chính họ lại đang khẩn trương chế tạo thêm nhiều tàu ngầm. Đó chẳng phải là một kiểu đạo đức giả hay sao?” - ông Shimada hỏi.
Ngoại trưởng Vương Nghị hôm 17-2 có cuộc cuộc họp báo chung với người đồng cấp Úc Julie Bishop tại Bắc Kinh. Ảnh: EPA
Cư dân mạng Nhật Bản trên các trang tin như Japan Today cũng có những bình luận tương tự với phát ngôn của ông Shimada về sự can thiệp của Trung Quốc đối với thỏa thuận tàu ngầm Nhật-Úc.
Người có nickname OssanAmerica viết: “Trung Quốc nói mãi vai trò của Nhật trong Chiến tranh Thế giới lần thức 2 từ 70 năm về trước, ấy vậy mà họ lại đưa tên lửa tới biển Đông. Chỉ 1 tháng trước, họ còn thề rằng không có ý định quân sự hóa. Trung Quốc là phát xít Đức của thế kỷ 21”.
Úc, New Zealand cảnh báo Trung Quốc
Úc và New Zealand ngày 19-2 thúc giục Trung Quốc kiềm chế những hành động khiêu khích khiến tình hình trên biển Đông thêm căng thẳng.
Phát biểu sau cuộc gặp gỡ người đồng cấp New Zealand John Key tại TP Sydney, Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull nhấn mạnh: “Chúng tôi kêu gọi các bên tranh chấp trên biển Đông hãy kiềm chế mọi hoạt động xây dựng, quân sự hóa các hòn đảo cũng như tuyên bố chủ quyền lãnh thổ”.
Thủ tướng Úc cho rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cần giải quyết các tranh chấp theo luật pháp quốc tế. Về phía Thủ tướng New Zealand John Key, ông này cho biết New Zealand đã tận dụng mối quan hệ với Trung Quốc để thúc đẩy các biện pháp nhằm giảm căng thẳng trên biển Đông.
Trước đó, hôm 18-2, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby cho hay hình ảnh vệ tinh cho thấy việc triển khai các tên lửa của Trung Quốc trên đảo Phú Lâm "rất gần đây", trái với cam kết của Trung Quốc rằng không quân sự hóa biển Đông.
"Trung Quốc nói một đằng nhưng dường như đang làm một nẻo. Chúng tôi không thấy dấu hiệu cho thấy nỗ lực quân sự hóa này đã dừng lại" - ông Kirby nói.