Trong bài báo được đăng trên tạp chí Obesity Reviews, tác giả người Mỹ G.A Bray thuộc ĐH Bang Louisiana (Mỹ) và cộng sự cho biết tuyên bố đồng thuận nói trên là một bước ngoặt, sau những cuộc tranh luận kéo dài khoảng 100 năm và lên đến đỉnh điểm khi ngày càng nhiều cơ quan y tế - trong đó có Hội Y khoa Mỹ - đồng ý béo phì là một căn bệnh.

Thực phẩm là tác nhân

Nhóm tác giả nghiên cứu đã sử dụng "mô hình dịch tễ học" của bệnh để định nghĩa "béo phì là quá trình tái phát bệnh liên tục". Trong mô hình dịch tễ học, cần có một tác nhân từ môi trường, tác động vào vật chủ (là bệnh nhân) để sinh bệnh và bệnh này dẫn tới những tai hại do tác nhân đó gây ra, cũng như liên quan với tính nhạy cảm của vật chủ. Họ lập luận rằng thực phẩm chính là tác nhân từ môi trường gây chứng béo phì. Chế độ ăn kiểu phương Tây thì dồi dào, rẻ tiền, ngon miệng và tiện nghi đã cung cấp khoái cảm giống như sự tưởng thưởng khi ăn, bằng cách kích hoạt các trung tâm khoái cảm ở não vốn cũng được kích hoạt bằng các chất gây nghiện. Thêm vào đó, nhóm nghiên cứu xem tình trạng suy giảm hoạt động thể chất như là nguyên nhân chính thứ nhì gây béo phì. Sự giảm sút về hoạt động thể chất cộng với yếu tố thực phẩm khiến xu hướng béo phì tăng lên gấp đôi. Một số yếu tố khác cũng là tác nhân làm tăng nguy cơ béo phì như ít ngủ, dùng thuốc, rối loạn nội tiết hoặc bố mẹ lớn tuổi mới sinh con.

Khi nói đến những yếu tố về phía vật chủ, TS Bray và cộng sự nêu hơn 100 gien đã được xác định là yếu tố nguy cơ béo phì có thể khiến một số người dễ bị béo phì do di truyền hơn người khác. Họ lập luận rằng sự kiện những tế bào mỡ trở nên to hơn hoặc nhiều hơn được lưu giữ trong cơ thể người béo phì chính là ảnh hưởng về bệnh lý. Họ cũng nêu lên một ảnh hưởng bệnh lý khác của béo phì là tình trạng viêm gia tăng do những thay đổi của tế bào mỡ tương tác với những thay đổi kèm theo ở thành phần vi khuẩn đường ruột.

Quan điểm béo phì là bệnh ngày càng được chấp nhận rộng rãi hơn Ảnh: BBC

Nhóm nghiên cứu cho rằng tuy béo phì không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng mô hình dịch tễ học mà họ mô tả về béo phì cho thấy có những đặc trưng giống với bệnh truyền nhiễm, kể cả những tác nhân về môi trường và phản ứng của vật chủ đối với những tác nhân đó. Họ cũng nêu lý do quan trọng khác để nên xem béo phì là bệnh vì nó sẽ khiến bệnh nhân chú ý chịu trách nhiệm về tình trạng béo phì của mình hơn và tập trung tìm cách đối phó với tiến trình này. TS Bray nhấn mạnh thêm: "Điều đó chứng tỏ nếu chúng ta có thể chữa trị béo phì thành công thì những bệnh tật liên quan cũng sẽ bị loại trừ".

Ý kiến phản biện

Bên cạnh đó, đã có một số chuyên gia khác không đồng ý quan điểm xếp loại tình trạng béo phì là bệnh tật. Họ cho rằng béo phì nên được xem là yếu tố nguy cơ chủ yếu cho nhiều bệnh tật khác hơn là một căn bệnh theo đúng nghĩa. Họ lập luận nếu béo phì bị xem là bệnh trong bối cảnh tỉ lệ người béo phì ở nhiều nước khá cao - như khoảng 1/3 dân số Mỹ - thì một vấn đề xã hội được đặt ra là tỉ lệ bệnh nhân trong dân số quá cao. Họ giả định khi béo phì bị xem là bệnh thì có khả năng bệnh nhân sẽ tìm đến biện pháp trị liệu hay can thiệp y tế nhiều hơn thay vì tập trung hơn vào lối sống lành mạnh như chế độ dinh dưỡng và tăng cường vận động thể chất.

Tuy nhiên, nhóm chuyên gia này cũng thừa nhận rằng nhìn chung thì những lập luận béo phì là bệnh được ủng hộ nhiều hơn so với quan điểm của họ.