Nâng chất lượng phê bình văn học nghệ thuật

Tại cuộc họp mới đây của Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật (VHNT) thuộc Liên hiệp Các hội VHNT TP HCM, GS-TS Trần Luân Kim đã khẳng định đường lối, chính sách đúng đắn, sáng tạo của Đảng và Nhà nước trong tiến trình xây dựng và phát triển văn hóa - văn nghệ, nhất là công tác lý luận, phê bình VHNT. Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu đạt được vẫn còn những hạn chế, chẳng hạn việc bàn thảo về một tác phẩm hiện nay đã trở nên rất hiếm, kể cả trên các tạp chí của hội nghề nghiệp.

Đa phần là kiểu phê bình chung chung lâu dần đã hình thành tâm lý xa lánh, chán đọc phê bình của công chúng. "Công tác phê bình VHNT yếu là do chưa theo kịp với trào lưu tiến bộ của xã hội và thiếu là do chưa đào tạo kịp thời đội ngũ lý luận phê bình trẻ vận dụng công nghệ để viết và bình luận một cách thiết thực" - GS-TS Trần Luân Kim nhấn mạnh.

Theo những người trong cuộc, những hạn chế như đã nói ở trên là do đội ngũ lý luận, phê bình, các nhà báo ở lĩnh vực VHNT thiếu tính phản biện, đôi khi chỉ là những phát ngôn trên mạng xã hội chứ không có những cuộc tranh biện sôi nổi để tìm ra tiếng nói chung về khen - chê đúng mức một tác phẩm. Ở lĩnh vực sân khấu, nhất là ở các liên hoan, cuộc thi sân khấu, ý kiến nhận xét về chất lượng giải thưởng, công tác tổ chức… vẫn còn cả nể - chủ yếu là khen, ngại phê phán. Lĩnh vực điện ảnh cũng tương tự, các bộ phim ra rạp ít nhận được những ý kiến phân tích, bình luận đúng chuẩn. Nhiều bài viết trên các phương tiện truyền thông đa phần là PR, giới thiệu và nghiêng về các nhân vật trong cảnh nóng của phim để thu lượng truy cập.

"Có thể nói, đời sống lý luận phê bình văn học đang tụt dốc. Để khắc phục tình trạng này, công tác đào tạo nhân sự cần phải sớm được quan tâm. Cần có đề án quy hoạch và phát triển công tác lý luận phê bình; có chính sách đầu tư, chế độ nhuận bút, giải thưởng cho tác phẩm, công trình chất lượng. Các cơ quan quản lý nhà nước, các hội chuyên ngành cũng cần có cơ chế bảo vệ, hỗ trợ các nhà lý luận phê bình để họ làm tốt trọng trách" - NSND Trần Minh Ngọc nêu ý kiến.