Lắng nghe người dân hiến kế: Học hỏi kinh nghiệm phát triển nhà ở xã hội

Với điều kiện về nhà ở xã hội hiện nay của chúng ta thì các kinh nghiệm từ thế giới là tài liệu tham khảo rất hữu ích với các cơ quan chức năng và chủ đầu tư. Qua đó, chúng ta sẽ rút được kinh nghiệm và hướng phát triển cho những năm tiếp theo, với mục đích hướng đến là giải quyết được bài toán khó về đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội ở nước ta nói chung và TP HCM nói riêng.

Quy trình nhanh, gọn

Điển hình, các thành phố lớn của Trung Quốc đông dân, mật độ dân số lớn và phải đối mặt với thách thức về nơi ở cho người dân, nhất là người có thu nhập thấp. Do đó, chính quyền các thành phố này đã chú trọng đến việc quy hoạch để có không gian tổng thể, hoàn chỉnh.

Tiêu chuẩn xây dựng được họ thống nhất ngay từ đầu và đồng nhất trên toàn hệ thống đô thị. Như vậy, việc chủ đầu tư tiến hành rót vốn cũng cần có sự bảo đảm về mặt kiến trúc. Việc kiểm soát sử dụng các nguồn vốn đầu tư nhà ở xã hội được thực hiện qua nhiều bước, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. Đáng chú ý là quy trình này không rườm rà, không qua nhiều cửa và được tiến hành nhanh chóng với phương châm càng có nhiều nhà ở xã hội, thành phố càng phát triển kinh tế và an sinh xã hội càng được bảo đảm.

Kinh nghiệm thứ hai của Trung Quốc mà chúng ta có thể học hỏi là tính hiệu quả và chất lượng của nhà ở xã hội, dù chúng được thiết kế và xây dựng với lượng vốn không nhiều. Như ở TP Thượng Hải, nơi các dự án nhà ở xã hội tăng cao trong khoảng 30 năm gần đây nhưng chất lượng được giữ theo quy chuẩn, dù đó là những tòa nhà cao trên 18 tầng. Họ chú trọng các yếu tố chất lượng về kiến trúc như diện tích sử dụng thực tế, hiệu quả và tiện ích cho sinh hoạt của người dân khi đến sống, cả các yếu tố như đường vào, hướng đi đến khu nhà vệ sinh, hướng đón ánh sáng, hướng thông gió… để tăng hiệu quả và chất lượng sinh hoạt cho các gia đình.

Chung cư nhà ở xã hội Chương Dương Home (TP Thủ Đức, TP HCM). (Ảnh chỉ có tính minh họa- Ảnh: QUỐC ANH)

Phân chia các loại hình nhà ở xã hội

Một kinh nghiệm khác là sự phân chia rõ ràng các loại hình nhà ở xã hội, phân loại khoa học, không chồng chéo và có hệ thống thông tin chặt chẽ. Ở TP Thượng Hải có 4 loại hình nhà ở xã hội (còn gọi là mô hình "4 trong 1"): nhà ở giá rẻ, nhà ở cho thuê chi phí thấp, nhà ở cho thuê công cộng và nhà ở tái định cư. Đây là mô hình được xây dựng với mục đích giúp chính quyền thành phố phân loại và giải quyết nhanh chóng vấn đề nhà ở xã hội cho đối tượng có thu nhập thấp. Các loại nhà ở xã hội đều có tiêu chuẩn được mua chặt chẽ và được kiểm tra cặn kẽ, tránh tình trạng người mua không đúng đối tượng. Họ xây dựng một hệ thống thông tin rất lớn về nhân khẩu, tài sản bình quân và khả năng chi trả cũng như sự phù hợp về tài chính.

Chúng ta có thể tham khảo mô hình linh hoạt "4 trong 1" của TP Thượng Hải. Đây là mô hình thích hợp với các đô thị có dân số cao, giá nhà cao, không gian hạn chế và điều kiện khá tương đồng với TP HCM. Có thể linh hoạt áp dụng tùy điều kiện và tình hình thực tế của thành phố. Các chính sách ưu tiên cũng cần được áp dụng linh hoạt và để làm được điều đó, cần có hệ thống thông tin chặt chẽ, chính xác, bởi chúng ta có nhiều đối tượng chính sách, đối tượng khó khăn…

Tiếp đến là kinh nghiệm trong nhà ở xã hội thuộc diện tái định cư. Ở các thành phố lớn của Trung Quốc, giới chức và chủ đầu tư rất chú trọng lĩnh vực này vì nó góp phần không nhỏ để giải quyết nhu cầu di dời cho các dự án lớn. Đa phần các căn nhà này có diện tích lớn hơn nhà cho thuê, khoảng 70 m2, được chia thành các loại rõ ràng cho các đối tượng khác nhau như công nhân, cán bộ, nông dân… Điểm đặc biệt ở đây là loại nhà này có thể chuyển đổi được sang mục đích khác như nhà ở cho thuê, nhà ở giá rẻ…

Với các chính sách nhà ở xã hội linh hoạt như vậy, các thành phố lớn có dân số đông ở Trung Quốc đã từng bước giảm bớt sự căng thẳng về nhu cầu nhà ở xã hội. Điều quan trọng là sự kết hợp đồng bộ giữa hệ thống chính sách, hệ thống quy hoạch và tăng cường mạnh mẽ những biện pháp hỗ trợ cho các bên để giải quyết vấn đề nhà ở xã hội.