Theo số liệu vừa được Tổng cục Hải quan công bố, xuất khẩu hàng nông sản trong tháng 2-2017 đạt kim ngạch hơn 1,21 tỉ USD, tăng 3,2% so với tháng trước, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm này trong 2 tháng đầu năm đạt gần 2,39 tỉ USD, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, một số mặt hàng xuất khẩu có mức giảm mạnh như gạo giảm 23,5% về lượng và giảm 27,7% về giá so với cùng kỳ, hạt tiêu tăng 11,1% về lượng nhưng giảm 13,5% về trị giá…

Bị cạnh tranh ở nhiều thị trường

Với mặt hàng thủy sản, xuất khẩu nhóm hàng này trong tháng 2-2017 giảm khá mạnh (13,5%) so với tháng trước, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu trong 2 tháng lên 915 triệu USD. Trong đó xuất khẩu sang thị trường Mỹ giảm đến 18,6% so với cùng kỳ khi chỉ đạt 153 triệu USD.

Theo Bộ Công Thương, hầu hết các mặt hàng trong nhóm nông lâm thủy sản có lượng xuất khẩu giảm cho thấy các doanh nghiệp (DN) Việt Nam đang bị cạnh tranh ngày càng gay gắt trên nhiều thị trường, nhất là Campuchia, Philippines, Bangladesh, Pakistan…

Đồng thời, nhiều quốc gia ngày càng gia tăng tiêu chuẩn đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam. Cụ thể, Hàn Quốc yêu cầu tôm nhập khẩu phải thực hiện kiểm dịch, Úc vẫn tiếp tục tạm ngừng nhập khẩu tôm và thịt tôm chưa nấu chín từ Việt Nam… đã ảnh hưởng đến xuất khẩu của các DN. Dù kim ngạch xuất khẩu thủy sản vẫn tiếp tục tăng nhưng chủ yếu do giá tăng.

Xuất khẩu gạo cũng sụt giảm mạnh do tác động kép từ việc thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc thiết lập tiêu chuẩn nhập khẩu gạo từ các nước ASEAN. Cộng thêm việc Thái Lan thực hiện xả hàng tồn kho đã làm giảm giá gạo thế giới. Kim ngạch xuất khẩu gạo 2 tháng đầu năm chỉ đạt 328 triệu USD, giảm cả về lượng và giá trị, trong đó lượng giảm 19,5% và giá trị giảm tới 21,4%.

Tìm kiếm thị trường mới

Trước khó khăn trong xuất khẩu nông thủy sản, Bộ Công Thương cho biết sẽ có giải pháp đề nghị Chính phủ Úc cân nhắc, sớm dỡ bỏ lệnh tạm ngừng nhập khẩu tôm và thịt tôm chưa nấu chín. Bởi lệnh này có ảnh hưởng tiêu cực đối với ngành nuôi trồng, sản xuất, chế biến tôm của Việt Nam.

Với các hàng rào kỹ thuật trong xuất khẩu gạo sang thị trường Trung Quốc, tôm sang Hàn Quốc, Úc, Bộ Công Thương cho rằng trước mắt cần tăng cường công tác phổ biến cho DN quy định mới của các thị trường này nhằm tránh ảnh hưởng bất lợi tới hoạt động xuất khẩu.

Gần đây, Việt Nam tiếp tục ký nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với các thị trường, khu vực như Liên minh kinh tế Á Âu là cơ hội cho DN xuất khẩu mở rộng thị trường mới, khi các thị trường hiện tại đang bị cạnh tranh gay gắt. Chẳng hạn, trong FTA với Liên minh kinh tế Á Âu chính thức có hiệu lực từ tháng 10-2016, các thành viên trong khối gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan đã thống nhất sẽ dành cho Việt Nam lượng hạn ngạch tổng là 10.000 tấn gạo được hưởng thuế suất ưu đãi 0%. Sau khi xuất khẩu đủ lượng này, sản phẩm gạo xuất khẩu sẽ chịu mức thuế là 11,7% và thuế GTGT là 10%, thấp hơn nhiều so với mức thuế 40% trước đây.

Theo các chuyên gia, trong trung dài hạn, ngành nuôi trồng nông, thủy sản cần chuẩn bị tốt khâu tổ chức quy trình sản xuất để xây dựng năng lực xuất khẩu bền vững hơn. Bộ Công Thương cho biết sẽ tăng cường hỗ trợ sản xuất để thúc đẩy xuất khẩu nhằm tận dụng sự gia tăng giá xuất khẩu của thế giới, nhất là với các nhóm hàng có sự sụt giảm mạnh như nông, lâm thủy sản.