Tỉ lệ vô sinh tăng cao khiến nhiều cặp vợ chồng lo lắng và trở thành một thách thức với các chuyên gia sản khoa khi đang có xu hướng trẻ hóa.

"Thả" hoài vẫn không có bầu

Chị H.L.V (30 tuổi, ngụ quận Đống Đa, Hà Nội) cho biết chị lập gia đình hơn 3 năm nay, sau hơn 1 năm kế hoạch, vợ chồng chị quyết định "thả" nhưng từ đó đến nay vẫn chưa có kết quả. Nhiều lần thăm khám, xét nghiệm tại bệnh viện, kết quả cho thấy cơ thể chị hoàn toàn bình thường và người chồng cũng vậy. Theo bác sĩ Hồ Sỹ Hùng, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản (Bệnh viện Phụ sản trung ương), những trường hợp hiếm muộn không rõ nguyên nhân như chị V. không phải hiếm gặp, chiếm khoảng 10% trong các trường hợp vô sinh hiếm muộn hiện nay. Theo bác sĩ Hùng, vô sinh hiếm muộn hiện vẫn là một thách thức lớn của ngành sản khoa Việt Nam hiện nay. Tình trạng này hiện tác động tới hàng trăm ngàn cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ.

Trước đó, kết quả một nghiên cứu trên toàn quốc do Bệnh viện Phụ sản trung ương và Đại học Y Hà Nội đã tiến hành trên 14.300 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ (15-49) ở Việt Nam cho thấy tỉ lệ vô sinh của các cặp vợ chồng lứa tuổi này là 7,7%, trong đó vô sinh nguyên phát là 3,9% và vô sinh thứ phát là 3,8%. Phân tích về những nguyên nhân dẫn tới vô sinh của nhiều cặp vợ chồng hiện nay, bác sĩ Hùng cho rằng căn nguyên chủ yếu là tắc vòi tử cung (chiếm tới 75%), rối loạn phóng noãn (khoảng 20%). Hiện nay, nguyên nhân vô sinh ở phụ nữ chủ yếu do viêm nhiễm đường sinh dục gây tắc vòi tử cung. "Nạo phá thai không an toàn, tình dục không an toàn chính là lý do gây ra viêm nhiễm đường sinh dục. Nguyên nhân này khác với nhiều nước trên thế giới khi mà các trường hợp vô sinh của họ chủ yếu do béo phì, buồng trứng, lớn tuổi" - ông Hùng lo ngại.

Một cặp vợ chồng hiếm muộn chia sẻ các thông tin về sức khỏe với bác sĩ điều trị

Có con vẫn bị... vô sinh

GS-TS Nguyễn Viết Tiến - Thứ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản (Bệnh viện Phụ sản Trung ương) - chia sẻ một thực trạng đáng báo động khi mà nhiều cặp vợ chồng đã sinh con đầu lòng nhưng vài năm sau muốn sinh thêm con thì không sinh được, đi khám mới phát hiện vô sinh thứ phát. "Tỉ lệ vô sinh nguyên phát và thứ phát gần như tương đương nhau và đáng báo động hơn là có khoảng 50% cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn ở độ tuổi dưới 30. Nhiều cặp vợ chồng khi rơi vào tình trạng này, các ông chồng sẽ cho rằng nguyên nhân xuất phát từ vợ. Tuy nhiên điều này hoàn toàn là sai, bởi tỉ lệ hiếm muộn vô sinh nguyên nhân do vợ và chồng là như nhau. Nhiều ông chồng nhìn thì "hoành tráng" nhưng tinh trùng lại dặt dẹo do rượu bia, thuốc lá tàn phá, do môi trường làm việc nhiều áp lực"- GS Tiến nói.

Trong khi đó, việc dùng triền miên thuốc tránh thai cũng gây nguyên nhân vô sinh thứ phát. "Dùng thuốc tránh thai quá lâu, quá liều năm này qua năm khác sẽ gây ức chế buồng trứng, ức chế phóng noãn, các chức năng của buồng trứng bị liệt có thể dẫn tới vô sinh thứ phát ở nữ. Vì thế, chị em trong độ tuổi sinh đẻ nếu muốn tránh thai cần có sự tư vấn của bác sĩ để xác định thời gian uống thuốc bao lâu là an toàn" - GS Tiến khuyên.

Các bác sĩ sản khoa cũng lưu ý những cặp vợ chồng có quan hệ tình dục thường xuyên trong vòng 12 tháng mà không có con thì có nguy cơ vô sinh nguyên phát. Trường hợp những cặp vợ chồng đã từng có con trước đó nhưng sau 6 tháng mà không có con, có thể bị vô sinh thứ phát. Những trường hợp này cần đến các cơ sở chuyên khoa sinh sản để được điều trị sớm. Theo PGS Nguyễn Bá Nha, hiện nay rất nhiều cặp vợ chồng kết hôn muộn hoặc trì hoãn việc có con sau khi kết hôn, đến lúc muốn có con lại không thể được, nguyên do là bị suy giảm chức năng sinh sản. "Việc thanh niên lập gia đình ngày càng muộn, dẫn đến có con muộn, nên khi các bạn "nhớ ra" cần phải sinh con thì hệ thống sinh sản đã trục trặc" - PGS Nha phân tích.

Theo giới chuyên môn, chức năng sinh sản bị suy giảm rõ rệt khi bước vào độ tuổi 35-38. Cùng đó tỉ lệ thành công từ các phương pháp hỗ trợ sinh sản với phụ nữ ở lứa tuổi này cũng thấp hơn so với phụ nữ ở lứa tuổi dưới 30. Do vậy để đề phòng việc mất đi cơ hội điều trị vô sinh, hiếm muộn đừng nên trì hoãn việc có con quá lâu sau khi kết hôn và không để lớn tuổi quá mới đi điều trị vô sinh.