Trào ngược axít (acid reflux) hay ợ chua, ợ nóng (heartburn) xảy ra khi cơ thắt đóng vai trò van nối giữa dạ dày và thực quản yếu đi, khiến axít dạ dày dồn ngược lên thực quản. Vì axít là chất gây kích thích nên đường thực quản có vẻ như nóng lên, gây cảm giác khó chịu. Trào ngược axít khá phổ biến và có thể là triệu chứng của bệnh mạn tính ít phổ biến hơn - bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Thực phẩm nên dùng và cần tránh

Triệu chứng trào ngược axít xảy ra không lâu sau khi dùng loại thực phẩm nào đó nhưng một số người ít lưu ý. Trang tin Medical News Today nêu vài dạng thức uống bị xem là ảnh hưởng tồi tệ lên chứng trào ngược axít. Rượu, bia khiến van nối dạ dày và thực quản giãn ra đồng thời kích thích dạ dày tiết thêm axít nên dễ khiến dịch từ dạ dày trào ngược lên. Mặt khác, bia và thức uống có gaz, với nhiều bọt khí làm căng dạ dày, tạo thêm sức ép vào cơ thắt và đẩy dịch từ dạ dày trào lên. Các thức uống chứa caffeine như cà phê, trà và vài dạng nước ngọt cũng làm tăng nặng triệu chứng trào ngược axít. Người bệnh có thể chuyển sang dùng cà phê đã giải caffeine để giảm nhẹ triệu chứng. Sô-cô-la chứa caffeine và ca cao đều làm tăng triệu chứng trào ngược axít. Nước ép các loại trái cây họ chanh như chanh, cam, bưởi đều chứa nhiều axít, có thể làm chứng trào ngược axít tồi tệ hơn.

Trào ngược axít kèm theo cảm giác nóng ở cổ họng và ngực Ảnh: MNT

Ngược lại, cũng có một số loại thức uống làm dịu triệu chứng trào ngược axít. Gừng là vị thuốc tự nhiên làm giảm đau dạ dày và khiến dạ dày giảm tiết axít. Vì vậy một tách trà gừng không chứa caffeine được khuyến nghị để làm dịu triệu chứng trào ngược axít. Người sử dụng có thể cho thêm chút mật ong. Tuy nhiên, rượu gừng không được khuyên dùng, cũng như hầu hết các sản phẩm rượu hoặc nước có gaz chứa gừng đều chưa đủ hàm lượng công hiệu. Một số sản phẩm từ sữa không béo hoặc ít béo và yaourt không quá chua có thể giúp giảm triệu chứng trào ngược axít nhưng sữa nguyên kem lại khiến triệu chứng tồi tệ hơn. Sữa hạnh nhân và sữa đậu nành có tính kiềm, giúp trung hòa axít nên có lợi trong trường hợp này. Người thường bị trào ngược axít được khuyên uống nước nhiều lần trong ngày và mỗi lần không uống khối lượng lớn; không nên uống và dùng thức ăn vặt muộn về đêm, cũng như nên giữ tư thế đứng một lúc lâu sau khi uống.

GERD: Triệu chứng, phòng ngừa và điều trị

Trào ngược axít là triệu chứng nhẹ của GERD và có một số người mắc phải do dùng một loại thực phẩm nào đó. Những triệu chứng GERD nặng có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của bệnh nhân gồm: trào ngược axít kèm cảm giác nóng ở cổ họng và ngực, chua miệng, khó nuốt, đau cổ họng, ho khan, khan tiếng và trào ngược thực phẩm vị chua. Tuy nhiên, một vài tình trạng cơ thể hoặc bệnh tật có liên quan hoặc có triệu chứng giống bị GERD như: béo phì, mang thai, ảnh hưởng của nicotine qua thuốc lá, khô miệng, bệnh đái tháo đường, vài rối loạn về mô liên kết, bệnh thoát vị hoành.

Một số biện pháp có thể giúp ngăn ngừa trào ngược axít và GERD như giảm cân, bỏ hút thuốc lá, nâng cao đầu khi nằm, tránh mặc quần áo quá chật. Một số thuốc có thể được sử dụng như thuốc kháng axít nhằm trung hòa axít như Gaviscon; thuốc chặn thụ thể H-2 có thể ngăn dạ dày tiết axít trong 12 giờ như Ranitidine hoặc thuốc ức chế bơm proton có thể ngăn tiết axít đủ lâu để thực quản lành sau khi tổn thương. Hai dạng thuốc chặn thụ thể H-2 và thuốc ức chế bơm proton được bác sĩ kê toa sau khi bệnh nhân dùng thuốc thông thường không có tác dụng. Sử dụng 2 loại thuốc này lâu dài có thể làm tăng nguy cơ gãy xương, thiếu vitamin B12 và vài dạng nhiễm trùng như viêm phổi hay viêm đại tràng do khuẩn C. Difficile.

Nếu triệu chứng nặng và không khỏi, bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ nhằm xem xét loại trừ bệnh khác.